Ewa Malcher
19 sierpnia 2014 roku Muzeum Polskie w Ameryce (MPA) otrzymało wspaniały dar w postaci oryginalnych rysunków komiksowych autorstwa Juliana S. Krupy powstałych w latach 1935–38. Każdego tygodnia J. S. Krupa rysował komiksy z zakresu fantastyki naukowej przeznaczone dla polskich gazet. Według informacji uzyskanej od córki, Mary Ann Krupa Stickler, były one publikowane w polskich czasopismach wydawanych w Chicago, jednakże potrzebujemy więcej czasu, aby ustalić ich konkretne tytuły.
Julian Krupa przyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1914 r. jako roczne dziecko. Wychował się w Argo Summit w Illinois, obecnym Summit na północno-zachodnich przedmieściach Chicago. Został artystą i muzykiem. Grał na skrzypcach w zespole A & P Gypsies na targach Wystawy Światowej w Chicago w 1934 roku. Pomimo iż jego nazwisko nie jest tak rozpoznawalne jak nazwisko jego kuzyna Gene Krupy, o którym ciekawie pisała Iwona Bożek w „Dzienniku Związkowym” w zeszłym tygodniu, Julian także dzielił się swoim talentem muzycznym ze słuchaczami chicagowskich stacji radiowych. Niemniej jednak to właśnie jego talent graficzny uczynił go znaną osobowością, a rysunki stały się częścią polskich gazet w Chicago.
Do pracy w zakresie tworzenia komiksów doprowadziła go jego alergia na olej. Rosnąca popularność komiksów i tanich powieści obyczajowych (pulp fiction) w latach 30. stworzyły sposobność na zaistnienie artystom grafikom.
Paski komiksowe o wymiarach 61 cm na 10 cm J. Krupy podarowane MPA przedstawiają kilka różnych historii przygodowych. Najpopularniejszymi z nich były „Przygody Ryszarda”, dramat z dziedziny fantastyki naukowej. W tej serii tytułowy Ryszard staje się królem odległej planety o nazwie Atlantyda, gdzie musi walczyć o władzę z morskimi potworami, szpiegami, tygrysami, aligatorami i cudzoziemcami. Jego biedna żona Wanda znajduje się w ciągłym niebezpieczeństwie i jest ratowana z rąk porywaczy. Jeden z ciekawszych wątków przedstawia walkę pomiędzy dwoma damami dworu Ryszarda, których umysły są kontrolowane przez zaklęcia jednego z wielu wrogów bohatera.
Podobnie jak inne postaci i historie wymyślone w latach 30. i 40. Ryszard i jego przygody zostały zapomniane. Cieszy nas to, że dzieła Juliana Krupy pozostały w rękach jego córki i trafiły do kolekcji MPA. Julian Krupa w późniejszych latach życia pracował w firmie Ziff-Davis i tworzył rysunki dla Amazing Stories, pionierskiego pisma poświęconego fantastyce naukowej, założonego w Nowym Jorku w 1929 r. przez Hugo Gernsabacka. Wiele z rysunków powstałych w tym okresie na potrzeby Amazing Stories znajduje się według córki artysty w zbiorach Muzeum Nauki i Przemysłu w Chicago.
Powszechnie wiadomo, że komiksy są ogromnie popularne w Stanach Zjednoczonych. Warto wiedzieć, że w okresie międzywojennym i czasach II wojny światowej większość artystów tworzących postaci i historie, które są rozpoznawalne dla nas dzisiaj (postaci z tzw. Golden Age, czyli złotych lat komiksu, czyli: Superman, Batman, Wonder Woman), było emigrantami. Komiksy Juliana Krupy są jednymi z wielu, które zostały zapomniane, ale ich obecność w Muzeum Polskim w Ameryce oznacza, że zawsze możemy do nich sięgnąć i zostaną tutaj przechowane dla badaczy i przyszłych pokoleń Polonii.
Katarzyna Bałutowska
główny inwentaryzator / koordynator ds. rozwoju MPA
