Redakcja
W 2012 r., dzięki dotacji pani Deborah Greenlee z Teksasu, Biblioteka Muzeum Polskiego w Ameryce (BMPA) oddała do konserwacji sześć starych druków z 16. i 17. wieku. Wśród tych sześciu, “Carmina structura” z 1508 r., która jest najstarszym woluminem naszej kolekcji i została napisana przez Wawrzyńca Korwina (1465-1527), a służyła jako podręcznik do nauki wersyfikacji łacińskiej (budowa i kompozycja wiersza) studentom ówczesnej Akademii Krakowskiej (obecnie Uniwersytet Jagielloński).
Latem tego roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych sfinansowało konserwację kolejnych tomów naszych cymeliów. Dziesięć odnowionych książek wróciło już do muzeum, a w chwili obecnej siedem znajduje się w Book Restoration Company w Kenoshy, w Wisconsin, gdzie poddawane są konserwacji. W wyborze książek do konserwacji braliśmy pod uwagę kryteria: datę wydania, najstarsze były przygotowane pierwsze, autora, zależało nam na odnowieniu książek pisanych przez polskich autorów i temat wolumin. Większość pozycji traktuje o historii Polski.
Do konserwacji trafiły książki opisujące obrady sejmowe i konfederackie oraz prawa i przywileje. “Konfederacya generalna” z 1764 relacjonuje sesję parlamentarną w Warszawie, podczas której uchwalono reformy naprawy Rzeczpospolitej Polskiej. “Prawa, konstytucje y przywileie Królestwa Polskiego y Wielkiego Xsięstwa Litewskiego” z 1739 przedstawia prawa uchwalone od sejmu wiślickiego w 1347 roku po rok 1739.Na sejmie w Wiślicy w 1347, pod naciskiem króla Kazimierza Wielkiego, po raz pierwszy ujednolicono prawo polskie. Te tzw. statuty wiślicko-piotrkowskie stały się podstawą systemu norm prawnych obowiązującego w całej Polsce.
“Porządek sądów y spraw mieyskich” wydany w 1760 jest przedrukiem obowiązującego w Polsce prawa magdeburskiego, pierwszy raz wydanego w Krakowie w 1616 roku. “Constitucie seymu walnego koronnego warszawskiego roku 1611-1647” to z kolei zbiór konstytucji (praw) z posiedzeń sejmu. Podobnej treści są “Constytucye seymu walnego w Grodnie” z 1726.
“Woyna domowa z Kozaki, Moskwą potym Szwedami, i z Wegry” napisana przez Samuela Twardowskiego, a wydana w Kaliszu w 1681 opisuje wojny toczone przez króla polskiego Jana Kazimierza. Książka ta służyła późniejszym pisarzom jako źródło historyczne, jak również była wzorcem sarmackiego etosu.
“Postyla polska” Jana Samuela Gregorowiusza jest książką o tematyce religijnej. Zawiera 67 kazań wygłoszonych w kościele pw. Ducha Świętego w Gdańsku i jest interesującym dziełem dla teologów i socjologów.
Wszystkie wymienione tytuły (wydane w XVII i XVIII wieku) napisane są w języku polskim. Gdy trzyma się kilkusetletni wolumin w dłoniach, to wydaje się, że tylko nieco wcześniej, bo w XVI wieku, Mikołaj Rej, ojciec pisarstwa polskiego, pouczał współczesnych, by pisali w języku ojczystym, „bo Polacy nie gęsi i swój język mają”, co odnosiło się do łaciny używanej w piśmiennictwie w jego czasach.
Przeróżne zawieruchy dziejowe i ludzkie losy sprawiły, że te bezcenne perły naszej kultury trafiły do Biblioteki MPA. Z poczuciem obowiązku zespół BMPA próbuje zachować te dzieła dla przyszłych pokoleń podejmując różne akcje w celu zebrania finansów potrzebnych na konserwację starych druków.
Pianista Michał Korzistka, który koncertował w MPA 20 października, tak rok temu, jak i tym razem, przeznaczył dochód z recitalu na rzecz konserwacji cymeliów. Zwracamy się również do Czytelników Dziennika Związkowego, by wsparli nas w tym przedsięwzięciu. Więcej informacji pod adresem [email protected]
Iwona Bożek
bibliotekarz kolekcji specjalnych BMPA
