Jakie badania warto wykonywać regularnie?

Regularne badania profilaktyczne powinny być kluczowym elementem dbania o zdrowie. Pozwalają na wczesne wykrywanie potencjalnych problemów i szybkie wdrożenie ewentualnej terapii. Zobacz, które z nich warto wykonywać, aby jak najdłużej zachować zdrowie!

Współczesna medycyna oferuje niezwykle szeroki zakres badań, które pomagają szczegółowo monitorować stan organizmu i wykrywać rozmaite choroby na bardzo wczesnym etapie, kiedy wprowadzone leczenie jest najbardziej efektywne. Które badania profilaktyczne można uznać za najważniejsze?

Badanie moczu – czego można się z niego dowiedzieć?

Jednym z popularniejszych badań, które wykonuje się profilaktycznie, jest analiza moczu. Jest to prosty, nieuciążliwy test, który może dostarczyć szerokiego zakresu informacji. Regularne wykonywanie badania moczu pozwala na możliwie wczesne wykrycie wielu chorób – np. infekcji dróg moczowych, chorób nerek, a nawet cukrzycy.

Jakie zmienne są analizowane podczas badania moczu?

Taki test, pomimo że jest prosty i nieinwazyjny, może dawać naprawdę szerokie informacje dotyczące zdrowia badanej osoby. Do analizowanych cech należą:

• Barwa i przejrzystość moczu – u całkowicie zdrowej osoby mocz powinien być klarowny, o jasnym, słomkowym zabarwieniu. Zmiana koloru może wskazywać na odwodnienie. Czasami może też oznaczać obecność krwi (krwiomocz) lub inne zaburzenia.
• pH moczu – za prawidłowe pH moczu uważa się wartości mieszczące się w przedziale od 4,5 do 8,0. Pewne odchylenia mogą sugerować występowanie problemów z równowagą kwasowo-zasadową organizmu, infekcje bakteryjne lub zaburzenia metaboliczne.
• Obecność białka w moczu – białko nie powinno występować w moczu. W prawidłowych warunkach białko w moczu nie występuje. Jego obecność może wskazywać na uszkodzenie nerek, stany zapalne lub nadciśnienie.
• Glukoza – obecność glukozy w moczu, czyli glikozuria, może być pierwszym objawem rozwijającej się cukrzycy lub innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej. 
• Bilirubina i urobilinogen – obecność tych substancji w moczu może świadczyć o chorobach wątroby, takich jak np. marskość wątroby.
• Osad w moczu – badanie osadu moczu polega na mikroskopowej ocenie obecności komórek i innych elementów.  Może to być przydatne w diagnostyce infekcji dróg moczowych czy kamicy nerkowej.
• W niektórych przypadkach wykonuje się także posiew moczu. Dzięki temu można sprawdzić, jakie bakterie spowodowały zapalenie dróg moczowych.

Kiedy powinno się wykonać badanie moczu?

Taki test powinien być elementem regularnie wykonywanych badań profilaktycznych, odbywa się także na zlecenie lekarza, np. w zapaleniu pęcherza, czy różnych niepokojących stanach.

Morfologia krwi – jakie problemy można dzięki niej wykryć?

Kolejnym ważnym badaniem profilaktycznym jest morfologia krwi, czasem wykonywana z rozmazem. Sprawdzenie różnych parametrów krwi może dać wiele informacji na temat procesów przebiegających w organizmie. Co sprawdza się podczas morfologii?

• Erytrocyty, czyli krwinki czerwone, są niezwykle ważne, dla prawidłowego transportu tlenu do tkanek oraz dwutlenku węgla z tkanek do płuc. Zbyt niski poziom erytrocytów może wskazywać na anemię, natomiast zbyt wysoki może być objawem różnych problemów – np. chorób płuc, serca czy nowotworów.
• Hemoglobina – to białko obecne w erytrocytach, które wiąże tlen. Niski poziom hemoglobiny może świadczyć o niedokrwistości, a wysoki o nadkrwistości.
• Leukocyty – to krwinki białe, które odgrywają kluczową rolę w procesach odpornościowych organizmu. Wysoki poziom leukocytów może wskazywać na infekcję bakteryjną, stan zapalny, a także na poważniejsze problemy, takie jak białaczka. Z kolei niski poziom może świadczyć o osłabieniu układu odpornościowego, np. w wyniku wirusów, leków lub chorób autoimmunologicznych.
• Trombocyty, czyli płytki krwi odpowiadają za procesy krzepnięcia.  Zbyt niski poziom może prowadzić do skłonności do siniaków, długotrwałych krwawień i trudności w gojeniu ran. Nadmiar płytek krwi może z kolei być przyczyną zakrzepów, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Jakie są wskazania do wykonania morfologii krwi? 

Zwykle zaleca się, aby wykonywać profilaktyczną morfologię krwi co najmniej raz do roku. Jest ona również zlecana rutynowo przy diagnozowaniu różnych problemów zdrowotnych. Powinny ją wykonać osoby, które doświadczają objawów takich jak chroniczne zmęczenie, osłabienie czy problemy z odpornością.

Lipidogram – czego można się z niego dowiedzieć?

Badaniem, które często wykonuje się razem z morfologią krwi, jest lipidogram. Pozwala on na sprawdzenie poziomu poszczególnych frakcji lipoprotein i trójglicerydów we krwi. Te substancje są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka, a zaburzenia w ich proporcjach mogą zwiększać ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. W skład tego badania wchodzą następujące parametry:

Poziom cholesterolu całkowitego – zwiększony poziom nazywany jest hipercholesterolemią. Takie zjawisko może mieć przyczynę genetyczną (hipercholesterolemia rodzinna) lub być objawem innych problemów zdrowotnych, jak np. niedoczynność tarczycy, choroby wątroby, czy przewlekła choroba nerek. Hipercholesterolemia może też pojawić się podczas przyjmowania niektórych leków. Z kolei niski poziom cholesterolu całkowitego jest zjawiskiem rzadszym i może towarzyszyć stanom wyniszczenia organizmu, pojawia się u pacjentów z sepsą, a także przy zaawansowanej marskości wątroby i chorobach tarczycy. 

Poziom cholesterolu frakcji LDL, czyli lipoproteiny o niskiej gęstości, tzw. złego cholesterolu. Przekroczenie norm jest związane z wyższym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei zbyt niski poziom lipoproteiny o niskiej gęstości może świadczyć np. o wyniszczeniu.

Poziom cholesterolu frakcji HDL, czyli lipoproteinę o wysokiej gęstości, tak zwanego dobrego cholesterolu. Zbyt niski poziom tej substancji zdarza się rzadko i dotyczy głównie kilku specyficznych chorób. 

Poziom trójglicerydów – oznaczenie poziomu trójglicerydów ma znaczenie w diagnostyce cukrzycy, zespołu metabolicznego, niedoczynności tarczycy, zapalenia trzustki czy niewydolności nerek. Niedobory trójglicerydów mogą być spowodowane niedożywieniem lub wyniszczeniem organizmu.

Badania wątroby – dlaczego są ważne?

Często można się spotkać z opinią, że wątroba wiele wybacza. Faktycznie, ten organ wykazuje niebywałe zdolności do regeneracji, a przy tym nieustannie oczyszcza organizm ze szkodliwych substancji. Choroby wątroby często przez długi czas nie dają żadnych objawów, przez co diagnozowane są stosunkowo późno.

Rutynowe badania wątroby obejmują tzw. próby wątrobowe polegające na oznaczeniu poziomów poszczególnych enzymów. Są to:

• Aminotransferazy ASPAT I ALAT,
• Fosfataza zasadowa ALP,
• Glutamylotranspeptydaza GGTP,
• Bilirubina.

Na podstawie ich stężeń można ocenić pracę wątroby. Służą one do rozpoznawania chorób wątroby i monitorowania stanu tego organu w trakcie leczenia.

Wysokie wyniki prób wątrobowych pojawiają się często u osób nadużywających alkoholu, przyjmujących określone grupy leków, uzależnionych od środków odurzających, a także otyłych.

Regularne badania profilaktyczne są nieodzownym elementem dbania o zdrowie. Testy moczu, morfologia krwi, lipidogram i badania funkcji wątroby, mogą dostarczać wielu cennych informacji o stanie zdrowia i pozwalają na wykrycie poważnych chorób. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą znacząco poprawić rokowania i jakość życia, dlatego warto dbać o regularne wykonywanie tych badań, zgodnie z zaleceniami lekarzy.

Bibliografia:

1. Neumeister B: Diagnostyka laboratoryjna. Elsevier Health Sciences, 2013.
2. Szutowicz A, Raszeja-Szpecht A (red.): Diagnostyka laboratoryjna - Tom II. Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2012.
3. Brunzel NA: Diagnostyka laboratoryjna moczu i innych płynów ustrojowych. Red. wyd. pol. Kemona H, Mantur M. Edra URBAN&PARTNER. 2016.
4. Olczyk M, Bułaś L, Konieczny A: Diagnostyczne testy medyczne w praktyce farmaceutycznej. Farm Pol, 2010, 66(5): 355-368.

Dziennik Związkowy - Polish Daily News i Alliance Printers and Publishers Inc. nie ponoszą odpowiedzialności za treść artykułów sponsorowanych publikowanych na www.dziennikzwiazkowy.com