Redakcja
Przypadająca w sobotę Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem rodzinnym, któremu towarzyszy wiele symboli - zwyczaj dzielenia się opłatkiem, przystrajania choinki, zostawiania pustego nakrycia dla gościa czy obdarowywanie się prezentami. W kościołach o godz. 24 odprawiane są specjalne msze św. zwane pasterkami.
Słowo wigilia pochodzi od łacińskiego słowa "vigiliare" oznaczającego czuwanie. Początkowo wigilię celebrowano przed wszystkimi uroczystościami kościelnymi. W czasach nowożytnych upowszechnił się zwyczaj obchodzenia wigilii w przeddzień Bożego Narodzenia. Obecnie słowo Wigilia stało się określeniem wieczerzy przed uroczystością Bożego Narodzenia.
W Polsce Wigilia Bożego Narodzenia zyskała popularność w XVIII wieku, a w XX wieku stała się powszechną tradycją. Tego dnia w wiejskich chatach i dworach umieszczało się w czterech rogach głównej izby cztery snopy zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię nie skąpiło w Nowym Roku niezbędnego pokarmu dla zwierząt i ludzi. Pod obrus na stole kładziono siano na pamiątkę narodzenia się Chrystusa w stajence betlejemskiej i położenia go w żłóbku na sianie. Stawiano osobne nakrycia dla członków rodziny zmarłych w mijającym roku, a także dla gościa, który może się niespodziewanie pojawić.
W polskiej obyczajowości Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za jeden z najważniejszych dni w roku - w wielu krajach nie ma on aż takiego znaczenia. Podobnie, jak w Polsce, Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji.
Obchodom Wigilii towarzyszy wiele zwyczajów i symboli. Zgodnie z tradycją wieczerzę rozpoczyna się wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdy. Kolację poprzedza modlitwa i czytanie Ewangelii o narodzeniu Jezusa oraz zwyczaj dzielenia się opłatkiem, który swą symboliką nawiązuje do obecności Jezusa w sakramencie Eucharystii.
Zgodnie z tradycją, na stole wigilijnym powinno znaleźć się dwanaście dań, a każdy z uczestników wieczerzy powinien skosztować każdego z nich, by zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku. Wigilii Bożego Narodzenia towarzyszy obdarowywanie się prezentami składanymi pod choinką.
Do tych zwyczajów dołączyła później tradycja ubierania choinki, która jest chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego. Przez swoją zieleń zachowywaną nawet w zimie choinka jest dla wierzących symbolem Chrystusa jako "drzewa życia". Ozdobiona świecami lub lampkami elektrycznymi symbolizuje Chrystusa – "światłość świata". Często pod choinką ustawia się żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem.
Wigilia przypomina dawne agapy (uczty), na których chrześcijanie gromadzili się wieczorem przed dniem świątecznym, by dzięki czuwaniu, modlitwom i śpiewom przygotować się na obchody święta. W czasie wigilii poprzedzających ważne święta tradycyjnie poszczono, dlatego potrawy przygotowywane na wigilijny stół mają charakter bezmięsny.
Od 2003 r. – zgodnie z formułą przykazań kościelnych, zatwierdzonych przez watykańską Kongregację Nauki Wiary – formalnie nie obowiązuje już post w Wigilię Bożego Narodzenia. Biskupi polscy zachęcają jednak wierzących do dochowania wierności tej wieloletniej tradycji. Wigilia postna obowiązuje katolików wówczas, gdy przypada w piątek. W wielu domach po kolacji wigilijnej kultywuje się również tradycję śpiewania kolęd.
O północy 24 grudnia we wszystkich kościołach Polski zostaną odprawione uroczyste msze św., tzw. pasterki. Nazwa "pasterka" pochodzi od pasterzy, którzy jako pierwsi przyszli oddać pokłon nowo narodzonemu Jezusowi.
Prymas Polski abp Wojciech Polak w noc Bożego Narodzenia będzie przewodniczył pasterce w katedrze gnieźnieńskiej. Przewodniczący KEP i metropolita poznański abp Stanisław Gądecki odprawi pasterkę w bazylice archikatedralnej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu.
W stolicy metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz odprawi pasterkę w kościele Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych. Z kolei w Krakowie abp Marek Jędraszewski będzie przewodniczył mszy św. o godz. 24 w kaplicy św. Kingi w Kopalni Soli w Wieliczce.(PAP)
