Maus i ja

Od Redakcji:W najnowszym felietonie Maus i ja John Guzłowski dzieli się swoimi przemyślaniami na temat kontrowersyjnej książki komiksowej Arta Spiegelmana „Maus: A Survivor’s Tale” (Maus. Opowieść ocalałego), która uważana jest za antypolską. Przypominamy, że poglądy i opinie wyrażane w felietonach należą do ich autorów i nie są oficjalnym stanowiskiem naszej gazety.

Prawdopodobnie dużo słyszeliście o książce Arta Spiegelmana „Maus: A Survivor’s Tale” (Maus. Opowieść ocalałego). To komiksowe wspomnienie o Holokauście zostało zakazane w Tennessee, w rezultacie czego wielu polskich i polsko-amerykańskich znajomych mówi o tym w swoich mediach społecznościowych.

Jestem fanem „Maus” Spiegelmana od dawna. Po raz pierwszy przeczytałem to wspomnienie o jego ojcu i przeżyciach Holokaustu w 1990 roku. 

Utożsamiłem się z tą książką niemal natychmiast. Spiegelman i ja mamy tyle wspólnego. Po pierwsze obaj kochamy komiksy. Moim wielkim marzeniem, kiedy dorastałem, było pisać i rysować komiksy. To marzenie nigdy mi się nie spełniło, ale spełniło się Spiegelmanowi. Jego powieść rysunkowa (komiks) jako jedyna w tym gatunku zdobyła Pulitzera. Kolejną rzeczą, która nas połączyła, było to, że obaj mamy polskich rodziców, którzy byli ofiarami w obozach koncentracyjnych i pracy przymusowej w Niemczech. Moi katoliccy rodzice zostali wysłani do obozów koncentracyjnych i niewolniczej pracy w Niemczech. Jego żydowscy rodzice trafili do Auschwitz. Wszyscy przeżyli wojnę. Ostatecznie Art Spiegelman i ja – obaj pisaliśmy o naszych rodzicach i koszmarze, przez jaki przeszli. On napisał „Maus: A Survivor’s Tale”, a ja „Echoes of Tattered Tongues: Memory Unfolded”. Jak powiedziałem, bardzo lubię „Maus” i kiedy jeszcze wykładałem, uczyłem tej książki tak często, jak tylko mogłem.

Zakaz dotyczący książki Spiegelmana jest absurdalny. Rada szkolna zakazała tej ksiązki nie z powodu przedstawienia w niej Holokaustu, ale za używanie przekleństw i trochę nagości.

To, co zaskoczyło mnie bardziej, to reakcja w mediach społecznościowych. Większość Polaków i Amerykanów polskiego pochodzenia zaatakowało „Maus” za to, co uważali za negatywne przedstawienie Polaków podczas II wojny światowej i Holokaustu. W książce ludzie różnych narodowości przedstawieni są jako różne zwierzęta. Żydzi są myszami, Polacy są przedstawieni jako świnie, Niemcy są kotami itd. To, że Polacy są świniami, jest obraźliwe dla niektórych czytelników, ale największą skargą, jaką słyszę, jest to, że Polacy są przedstawiani jako źli.

Czy w „Maus” Spiegelmana Polacy są negatywnie przedstawieni? Tak, są. Na przykład niektórzy polscy więźniowie są przedstawieni, jak pomagają Niemcom w Auschwitz, niektórzy Polacy zdradzają Żydów, a nawet jest powiedziane, że niektórzy Polacy zabijali Żydów podczas wojny.

Czy obraz Polaków jest całkowicie negatywny? Nie. Widać też Polaków ostrzegających Żydów przed nadchodzącymi Niemcami, są Polacy straszeni przez Niemców, widać Polaków, którzy traktują znajomych Żydów jak rodzinę.

I co w końcu mamy z tym zrobić?

Dla mnie jest to oczywiste. Wojna i związany z nią chaos oraz niekończąca się śmierć stwarzają sytuację, jakiej sobie nigdy nie wyobrażaliśmy. Niektórzy z nas – czy to Polacy, czy Żydzi, czy Niemcy – zwracają się przeciwko innym, a niektórzy nie.

Moja mama spędziła trzy lata w obozie pracy przymusowej. Przeżyła dzięki niemieckiemu strażnikowi, który się nad nią ulitował. Moja mama zawsze mówiła, że są dobrzy Niemcy i źli Niemcy, a ona wybaczyła dobrym.

Dla mnie to jedna z lekcji po lekturze „Maus” Spiegelmana. Wybacz dobrym ludziom.  

Maus and Me

You’ve probably been hearing a lot about Art Spiegelman’s book Maus recently.  His graphic memoir about the Holocaust was banned in Tennessee, and as a result, many of my Polish and Polish American friends on social media have been talking about it.

I’ve been a fan of Spiegelman’s Maus for a long time.  I first read this memoir about his father and his experiences in the Holocaust in 1990.  

My  connection with the book was almost instantaneous. Spiegelman and I shared so much. We both loved comic books for one thing. My great dream growing up was to write and draw comic books.  The dream never came true for me, but it became true for Spiegelman.  His graphic novel (i.e.  comic book) was the only one to ever win a Pulitzer Prize.  Another thing that connected us was that we both had Polish parents who were victims of the Germans.  My Catholic parents were sent to concentration and slave labor camps in Germany.  His Jewish parents went to Auschwitz. They all survived the war.  Finally, Art Spiegelman and I both wrote about our parents and the horrors they went through.  He wrote Maus and I wrote Echoes of Tattered Tongues: Memory Unfolded. Like I said, I like Maus very much, and when I was still teaching I used to teach the book as often as I could.  

The Tennessee ban on Spiegelman’s book is pretty ridiculous.  The school board banned it – not for it’s portrayal of the Holocaust – but for its use of curse words and some nudity. 

What surprised me more was the reaction on social media.  Many Poles and Polish Americans attacked Maus for what they felt was its negative portrayal of Poles during World War II and the Holocaust. In the book people of different nationalities are seen as different animals.  Jews are mice, Poles are depicted as pigs, Germans as cats, etc.   That Poles are pigs is offensive to some readers, but the biggest complaint I hear is that the Poles are depicted as bad.

Are there negative portrayals of Poles in Spiegelman’s Maus?  Yes, there are.  For example, some Poles prisoners are seen assisting the Germans in Auschwitz, some Poles are seen betraying Jews, and some Poles are said to have killed Jews during the war.  

Is the portrayal of Poles entirely negative?  No.  Poles are also seen warning Jews that Germans are coming, Poles are seen being threatened by the Germans, Poles are seen treating Jews they know like family.  

What finally are we to make of this?

For me, it seems clear.  War and its chaos and infinite deaths creates a situation like nothing we have ever imagined.  Some of us – whether Polish or Jewish or German – turn against others, and some of us don’t.  

My mother spent 3 years in a slave labor camp.  She survived because one of the Germans guards at the camp took pity on her.  My mother used to say there were good Germans and bad Germans, and she forgave the good ones.  

For me, this is one of the lessons of Spiegelman’s Maus.  Forgive the good people.

John Guzlowski

amerykański pisarz i poeta polskiego pochodzenia. Publikował w wielu pismach literackich, zarówno w USA, jak i za granicą, m.in. w „Writer’s Almanac”, „Akcent”, „Ontario Review” i „North American Review”. Jego wiersze i eseje opisujące przeżycia jego rodziców – robotników przymusowych w nazistowskich Niemczech oraz uchodźców wojennych, którzy emigrowali do Chicago – ukazały się we wspomnieniowym tomie pt. „Echoes of Tattered Tongues”. W 2017 roku książka ta zdobyła nagrodę poetycką im. Benjamina Franklina oraz nagrodę literacką Erica Hoffera za najbardziej prowokującą do myślenia książkę roku. Jest również autorem serii powieści kryminalnych o Hanku i Marvinie, których akcja toczy się w Chicago oraz powieści wojennej pt. „Retreat— A Love Story”. John Guzlowski jest emerytowanym profesorem Eastern Illinois University.-John Guzlowski's writing has been featured in Garrison Keillor’s Writer’s Almanac, Akcent, Ontario Review, North American Review, and other journals here and abroad. His poems and personal essays about his Polish parents’ experiences as slave laborers in Nazi Germany and refugees in Chicago appear in his memoir Echoes of Tattered Tongues. Echoes received the 2017 Benjamin Franklin Poetry Award and the Eric Hoffer Foundation's Montaigne Award for most thought-provoking book of the year. He is also the author of two Hank Purcell mysteries and the war novel Road of Bones. Guzlowski is a Professor Emeritus at Eastern Illinois University.