Zakończenie budowy w 2022 r. połączenia gazowego z Norwegii do Polski uwolni ostatecznie Polskę po kilkudziesięciu latach od monopolu dostaw gazu z Rosji.
31 grudnia 2022 r. wygaśnie kontrakt jamalski, zwany kontraktem stulecia, na dostawy rosyjskiego gazu ziemnego do Polski, którego udział w całym wolumenie zużycia błękitnego paliwa stanowić będzie w 2019 r. aż 70 proc. Podobnie jak inne państwa Europy Środkowo-Wschodniej, Polska dziedzicząc sieć gazociągów i ropociągów zbudowaną na linii wschód-zachód, od kilkudziesięciu lat próbuje uniezależnić się od dostaw rosyjskich węglowodorów. Kreml w ostatnich 30 latach wielokrotnie wstrzymywał dostawy gazu i ropy naftowej do Polski i innych państw obszaru postsowieckiego, próbując utrzymać kontrolę polityczną nad Europą Środkowo-Wschodnią. Elementem tej strategii jest budowa gazociągu Nord Stream na dnie Morza Bałtyckiego, łączącego Rosję i Niemcy w celu przerwania przesyłu gazu do państw Unii Europejskiej przez terytoria Ukrainy, Słowacji, Białorusi i Polski.
Polska odpowiedź na Nord Stream
Polską odpowiedzią na rosyjskie plany podtrzymania gazowego uzależnienia Polski od Rosji i próby zablokowania planu stworzenia konkurencyjnego rynku gazu w Polsce, było rozpoczęcie na przełomie lat 2005/2006 z inicjatywy śp. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, programu inwestycyjnego, który sukcesywnie uzyskiwał poparcie w kraju. Realizacja programu dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego do Polski sprowadzała się do zainicjowania w 2006 r. przez polskiego prezydenta budowy pierwszego w basenie Morza Bałtyckiego, terminala do odbioru gazu skroplonego, który został uruchomiony ostatecznie w 2016 r. w Świnoujściu. Polska od tego czasu może sprowadzać do 5 mld metr. sześc. rocznie gazu, co stanowi ok. 30 proc. polskiego rocznego zapotrzebowania na ten surowiec. Dzięki uruchomionemu w Świnoujściu gazoportowi, do Polski od blisko trzech lat przypływają metanowce z gazem LNG z całego świata, w tym przede wszystkim z USA i Kataru. Polska stała się dla amerykańskich eksporterów LNG furtką do Europy, dzięki której amerykański surowiec będzie mógł być docelowo dostarczany nie tylko do Polski, ale także na Ukrainę, Słowację czy Węgry. Polski rząd w ostatnich kilkunastu miesiącach podjął także ważną decyzję o rozbudowie możliwości odbioru gazu LNG, na mocy której za kilka lat dzięki gazoportowi w Świnoujściu możliwy będzie import aż 7,5 mld metr. sześc. rocznie gazu ziemnego.
10 mld metr. sześc. gazu z Norwegii
Drugim projektem dywersyfikacyjnym, który skutkuje budową brakujących w Europie Środkowo-Wschodniej połączeń gazowych na linii północ-południe, jest budowa połączenia gazowego Baltic Pipe. W 2006 r., reaktywację projektu również zainicjował śp. Prezydent RP Lech Kaczyński i ówczesny wiceminister gospodarki Piotr Naimski. Ze względów politycznych, projekt został na kilka lat zamrożony. Do jego uruchomienia doszło dopiero w 2015 r., po nietrafionym geopolitycznym zbliżeniu Polski i Rosji w latach 2007-2015. Dziś budowa połączenia gazowego, łączącego Polskę ze złożami gazu w Norwegii, weszła w decydującą fazę inwestycji. Połączenie umożliwi przesył do Polski ok. 10 mld metr. sześc. gazu ziemnego rocznie. Faktyczne prace inwestycyjne rozpoczną się już za kilkanaście miesięcy, a harmonogram całej inwestycji rozpisany jest na lata 2020-2022. Dużą część tego surowca w Norwegii będzie wydobywać polski champion gazowy, spółka PGNiG S.A., która posiada w Norwegii spółkę w sektorze upstream, która gaz ziemny na terenach norweskich wydobywa już dzisiaj. Warto podkreślić, że budowa Baltic Pipe ma duże poparcie społeczne w Polsce, a także poparcie rządów Danii, Norwegii oraz Komisji Europejskiej.
Realizacja projektu budowy połączenia gazowego Polska-Dania-Norwegia, zakłada wykonanie pięciu istotnych inwestycji w Polsce, Danii i Norwegii. Pierwszym jego elementem jest położenie na dnie Morza Bałtyckiego ponad 200-kilometrowego gazociągu, zwanego Baltic Pipe, który połączy duński i polski system przesyłowy gazu. Z tą inwestycją związana jest realizowana obecnie rozbudowa polskiego systemu przesyłowego na terenie Polski, umożliwiająca dostarczenie gazu z punktu odbioru nad brzegiem Morza Bałtyckiego do odbiorców w kraju. Jest to drugi element wielkiego projektu budowy połączenia gazowego z Norwegii do Polski. Kolejnymi dwoma elementami inwestycyjnymi są budowa tłoczni gazu w Danii oraz rozbudowa duńskiego systemu przesyłowego. Ostatnim komponentem Baltic Pipe jest gazociąg, który położony na dnie Morza Północnego, połączy norweski i duński system przesyłowy gazu.
W oczekiwaniu na 2023 rok
Infrastrukturalne uzależnienie polskiej gospodarki od dostaw rosyjskiego gazu zostanie ostatecznie zakończone 1 stycznia 2023 r. Po blisko 34 latach od rozpoczęcia procesu budowy niepodległego polskiego państwa, Polska ostatecznie stanie się w pełni bezpiecznym w sektorze gazowym państwem – odpornym na gazowe szantaże. Możliwość sprowadzania 10 mld metr. sześc. gazu z Norwegii i ok. 7,5 mld metr. sześc. gazu dzięki gazoportowi LNG w Świnoujściu, przekracza polski popyt na gaz ziemny. Należy również pamiętać, że w Polsce wydobywa się ok. 4 mld metr. sześc. gazu rocznie. Ponadto dzięki możliwościom infrastrukturalnym i transporcie błękitnego paliwa z północy przez Morze Bałtyckie, Polska ma szansę stać się prawdziwym hubem handlu gazem ziemnym dla Europy Środkowo-Wschodniej. Warto w tym kontekście rozważać realizację strategicznych planów zwiększenia eksportu z Polski amerykańskiego gazu na Ukrainę i do innych państw bloku postsowieckiego, które zagrożone są bezpośrednio realizacją projektu Nord Stream i perspektywą odcięcia w całości dostaw gazu z Rosji. Jednym z pomysłów jest budowa drugiego gazoportu na polskim wybrzeżu, który zwiększyłby bezpieczeństwo energetyczne tej części Europy.
Janusz Kowalski
członek zespołu ds. bezpieczeństwa energetycznego w Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, były wiceprezes Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A.
The Warsaw Institute Foundation to pierwszy polski geopolityczny think tank w Stanach Zjednoczonych. Strategicznym celem tej organizacji jest wzmocnienie polskich interesów w USA przy jednoczesnym wspieraniu unikalnego sojuszu między dwoma narodami. Jej działalność koncentruje się na takich zagadnieniach jak geopolityka, porządek międzynarodowy, polityka historyczna, energetyka i bezpieczeństwo militarne. The Warsaw Institute Foundation została założona w 2018 roku i jest niezależną organizacją non-profit, inspirowaną bliźniaczą organizacją działającą w Polsce – Warsaw Institute.
[spacer color=”8BC234″ icon=”Select a Icon” style=”1″]
Baltic Pipe Will Free Poland From Gazprom
Once completed in 2022, a gas link between Poland and Norway will hinder Russia’s Gazprom monopoly on gas supplies, putting an end to a phenomenon that has lasted for several decades.
Dubbed as the „contract of the century”, the Yamal agreement, which is set to expire on December 31, 2022, provided for shipping Russian natural gas to Poland, accounting for 70 percent of the country’s overall gas volumes in 2019. Having acquired a wide network of oil and gas pipelines running from east to west, Poland, like any other Central and Eastern European countries, has been long striving for becoming independent of Russian-sourced energy. Over the past thirty years, the Kremlin turned off crude and oil supplies to Poland and other post-Soviet states in an attempt to retain political control over Central and Eastern Europe, an element of which is the Nord Stream pipeline running from Russia to Germany across the Baltic Sea. The project provides for obstructing further gas shipments to the EU Member States, bypassing Ukraine, Slovakia, Belarus and Poland.
Polish response to Nord Stream
Poland answered to Russia’s intention to uphold its reliance on Gazprom’s gas and attempt to impede a plan to establish a competitive gas market in Poland by launching by the late President Lech Kaczyński in early 2005 and late 2006 an investment plan that gradually attracted support in the country. In 2006, the gas supplies diversification plan boiled down to the President’s initiative to construct the first Baltic liquefied natural gas receiving facility, launched in Poland’s port of Świnoujście in 2016. From that time on Poland may import up to 5 billion cubic meters of gas, amounting to 30 percent of the country’s total demand. The LNG terminal in Świnoujście paved Poland’s way for hosting methane carriers that have continuously arrived from all around the world – mostly from the United States and Qatar. For American LNG exporters, Poland has become a gateway for Europe, thanks to which U.S.-sourced energy could be delivered further also to Ukraine, Slovakia and Hungary. Over the past several months, the Polish government has taken an important decision to boost possibilities of receiving liquefied natural gas, allowing the LNG terminal in Świnoujście to import up to 7.5 billion cubic meters of gas annually.
10 billion cubic meters of Norwegian gas
The Baltic Pipe link is another diversification endeavor that results in building gas corridors running from north to south that Central and Eastern Europe seems to lack. In 2006, the late President Lech Kaczyński and Piotr Naimski, who served as Deputy Economy Minister at that time, pushed ahead a plan to reactivate the project. Nonetheless, it was suspended for several years due to political reasons while it was not launched until 2015 after an unsuccessful geopolitical rapprochement between Poland and Russia in 2007–2015. The construction of a gas link running from Poland to Norway’s gas fields has entered a decisive phase of the investment. The link will enable to carry 10 billion cubic meters of natural gas to Poland annually. The actual investment work is set to begin in several months while it is scheduled to start in 2020 and end in 2022. A considerable part of Norwegian-sourced gas is to be extracted by PGNiG, a leading Polish gas firm, which has an upstream subsidiary in Norway already in charge of exploring Norway-based natural gas fields. Furthermore, the Baltic Pipe project enjoys wide public support from Poland as well as from the European Commission and the governments of Denmark and Norway.
A projected gas link between Poland, Denmark and Norway provides for an implementation of the five major endeavors in the three countries. Its first part consists of laying over 200 kilometers of the Baltic Pipe on the bottom of the Baltic Sea to provide a connection between the Polish and Danish gas transmission systems. The investment is linked to the ever-going development of a gas transmission system in Poland that enables to deliver energy supplies from a reception facility on the Baltic coast further to recipients across the country. This is the second part of a major gas connection project to link Norway to Poland while the remaining two provide for building a gas compressor station in Denmark and expanding Denmark-based transmission network. Baltic Pipe’s last part is the North Sea offshore pipeline to join Norway and Denmark.
Looking forward to 2023
A process of Poland’s infrastructural dependence on Russian-sourced energy will terminate on January 1, 2023 – so thirty-four years after an independent Polish state was established – making Poland a wholly secure state that will not succumb to plausible gas blackmail. A possibility to import 10 billion cubic meters of Norwegian gas and 7.5 billion cubic meters of liquefied natural gas via the LNG terminal in Świnoujście exceeds Poland’s overall demands for natural gas. It is noteworthy that Poland’s own gas production amounted to 4 billion cubic meters per year. Furthermore, infrastructural capabilities and shipments of blue fuel from the north through the Baltic Sea will pave Poland’s way of emerging as a regional gas hub for Central and Eastern Europe. It is thus worth considering to implement strategic plans to increase U.S. gas exports to Ukraine and other post-Soviet states, all the more so that they face a threat to be cut off from Russian energy once the Nord Stream pipeline becomes operational. One of the ventures consists of setting up another gas facility on the Polish coast, increasing energy security in this part of Europe.
Author: Janusz Kowalski
A member of the Energy Security Team at the Chancellery of President of Poland Lech Kaczyński and a former Vice President of the Management Board of PGNiG S.A.
The Warsaw Institute Foundation is Poland’s first geopolitical think tank in the United States. The strategic goal of this organisation is to bolster Polish interests in the U.S. while supporting the unique alliance between the two nations. Its activity focuses on such issues as geopolitics, international order, historical policy, energy, and military security. Established in 2018, The Warsaw Institute Foundation is an independent, non-profit organization inspired the twin Poland-based Warsaw Institute.
fot.arch. Warsaw Institute
