Profesor Dominik Pacyga opowiada historię chicagowskiej Polonii. Poznaj fascynujących ludzi, niezwykłe miejsca i wydarzenia związane z polskim Chicago. Co tydzień nowy odcinek – w poniedziałek jako podcast w radiu WPNA 103.1 FM, a w piątek – w weekendowym wydaniu „Dziennika Związkowego”.
Rodzina Rostenkowskich przeszła do legendy w polityce Partii Demokratycznej w Chicago.
Piotr Rostenkowski urodził się w 1868 roku w powiecie Tucholskim, znajdującym się w północno-środkowej Polsce. Mając 18 lat, przeprowadził się do Chicago, gdzie zaangażował się w handel nieruchomościami oraz udzielanie pożyczek hipotecznych na Stanisławowie. Wraz z bratem Albertem założył Związek Kredytowy Świętego Józefa oraz stał się aktywnym członkiem Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego w Ameryce.
Od 1913 do 1917 r. pełnił rolę przewodniczącego ZPRKA, zaś później sprawował urząd skarbnika tej organizacji bratniej pomocy.
Podczas I wojny światowej stał na czele Centralnego Komitetu Pomocy Polsce (Polish Central Relief Committee), stowarzyszenia zajmującego się organizacją pomocy humanitarnej dla najbiedniejszych mieszkańców Polski. Był również jednym z założycieli Wydziału Narodowego Polskiego, który działał na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę.
Trzy pokolenia demokratów
W 1926 roku Paderewski uhonorował Rostenkowskiego medalem Polonia Restituta. Piotr Rostenkowski nie tylko był zaangażowany w życie Polonii, ale też aktywnie działał w Partii Demokratycznej. W 1912 r. uczestniczył w Krajowej Konwencji Partii Demokratycznej jako delegat. To na tym zjeździe partia wybrała Woodrow Wilsona jako kandydata na prezydenta.
Rostenkowski wraz z żoną Katarzyną Giersch zapoczątkowali wielopokoleniową dynastię polityków w Chicago. Ich syn, Józef, zwany również „Dużym Joe Rosty”, swoją działalność polityczną wśród demokratów rozpoczął w latach 20. ubiegłego wieku, a w 1930 został wybrany do legislatury stanowej.
Rok później został wybrany na radnego 32. okręgu miejskiego Chicago. Następnie stał się przewodniczącym lokalnej Partii Demokratycznej, po tym jak pokonał jej długoletniego szefa Stanleya Kunza, jednego z pierwszych polityków Polonii i pierwszego Amerykanina polskiego pochodzenia w Kongresie Stanów Zjednoczonych.
Mieszkanie Rostenkowskich znajdowało się na drugim piętrze budynku przy 1349 Noble Street w Chicago, nad tawerną należącą do Priscilli, żony Józefa i obok biura jego agencji ubezpieczeniowej, które również służyło jako siedziba Partii Demokratycznej 32. okręgu miejskiego.
Rostenkowski pozostał lojalny wobec Partii Demokratycznej, nawet gdy utracił urząd radnego na rzecz Bernarda C. Prusińskiego, po tym jak poparł Richarda J. Daley’ego, a nie Benjamina Adamowskiego w prawyborach na burmistrza. Polacy z północy Chicago (North Side) popierali Adamowskiego i Prusińskiego. Była to kolejna odsłona wieloletniego konfliktu między Józefem Rostenkowskim a Prusińskim.
Partia zrezygnowała z kandydatury Prusińskiego w wyniku porozumienia, jakie Rostenkowski zawarł z demokratami, dzięki czemu jego syn, Daniel stał się posłem w legislaturze stanowej. Rozpoczęło to karierę polityczną Dana Rostenkowskiego, która w końcu zawiodła go do samego Kongresu.
[spacer color=”000000″ icon=”fa-music” style=”2″]
POSŁUCHAJ podkastu „Polish Chicago” Radia WPNA 103.1 FM
[spacer color=”000000″ icon=”fa-music” style=”2″]
Kongresmen Rostenkowski
Józef Rostenkowski zaczął za to pełnić obowiązki federalnego celnika w porcie Chicago. Stanowisko to zajmował od 1960 do 1969 roku. Odszedł w 1970 roku mając 77 lat, ale autorytet i władza, jaką zdobyła jego rodzina w Partii Demokratycznej, trwały nadal.
Jego syn, Daniel David Rostenkowski, urodził się w Chicago 2 stycznia 1928. Zaczął udzielać się politycznie w wieku 24 lat. W 1952 roku został wybrany do Izby Reprezentantów stanu Illinois. Do Senatu stanowego dostał się dwa lata później.
W 1959 roku wygrał wybory do Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych, gdzie służył do 1995 r. jako jeden z niewielu kongresmenów polskiego pochodzenia z Chicago. Do 1984 r. był przewodniczącym Partii Demokratycznej chicagowskiego 32. okręgu miejskiego.
Rostenkowski był jednym z najpotężniejszych polityków w Waszyngtonie. Sprawował stanowisko przewodniczącego wpływowej Izbowej Komisji ds. Sposobów i Środków oraz Połączonych Komisji ds. Opodatkowania, które formułowały politykę finansową i podatkową państwa. Wielokrotnie rozważano jego kandydaturę na burmistrza Chicago oraz marszałka Izby Reprezentantów USA.
Potrafił być opryskliwy i staroświecki – pod wieloma względami ucieleśniał chicagowski styl uprawiania polityki. Nie był ideologiem, ale robił co w jego mocy, by wspierać interesy swojego okręgu, miasta oraz kraju. Udało mu się pozyskać miliardy dolarów na realizację różnych projektów w Chicago oraz w całym Illinois.
Afera pocztowa
Kariera polityczna Rostenkowskiego dobiegła końca w 1994 roku, po trwającym dwa lata dochodzeniu Departamentu Sprawiedliwości. W wyniku śledztwa, którym kierował Eric Holder, (przyszły prokurator generalny Stanów Zjednoczonych), Rostenkowski został uznany winnym korupcji w wyniku roli, jaką odegrał w skandalu pocztowym w Kongresie, i zmuszony do rezygnacji ze stanowisk, które sprawował w Kongresie.
W tym samym roku Rostenkowski wygrał prawybory, zdobywając nominację demokratów na kongresmana, ale niewielką przewagą głosów został pokonany w wyborach powszechnych przez republikanina Michaela Patricka Flanagana. Wówczas Rostenkowski wycofał się z polityki, co znacznie osłabiło Polonię w północno-zachodniej części Chicago i ostatecznie doprowadziło do całkowitej utraty jej znaczenia politycznego, gdy w wyborach na kongresmana wygrał Rod Blagojevich. Nancy Kaszak dwukrotnie próbowała zająć miejsce Rostenkowskiego w Kongresie, ale przegrała – najpierw z Blagojevichem, a później z Rahmem Emanuelem.
Dominik Pacyga
Opracowanie i tłumaczenie: Aleksander Kołłajtis
Dominik A. Pacyga
Imigrant w trzecim pokoleniu, urodził się w Chicago w 1949 roku. Profesor historii (emerytowany w 2017 r.) w Columbia College w Chicago. Studia doktorskie ukończył w 1981 roku na Uniwersytecie Illinois w Chicago. Jest autorem i współautorem sześciu książek poświęconych historii Chicago i chicagowskiej Polonii, m.in. “Slaughterhouse: Chicago’s Union Stock Yard and the World It Made” (2015), “Chicago: A Biography” (2009) i “Polish Immigrants and Industrial Chicago” (1991, 2001). Obecnie pracuje nad książką “Polish Chicago”. Laureat nagród Oskara Haleckiego i Mieczysława Haimana przyznawanej przez Polish American Historical Association oraz nagrody Catholic Book Award. Profesor wizytujący na uniwersytetach: Chicagowskim, Illinois i Oksfordzkim. W latach 2013-14 wykładał w Instytucie Studiów Amerykańskich i Polskiej Diaspory na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Współpracuje z wieloma muzeami, instytucjami pomocowymi i organizacjami etnicznymi w celu zachowania i prezentowania historii.
Na zdjęciu głównym: Dan Rostenkowski z rodziną przed swoim biurem. Zdjęcie zrobiono w latach 1960-1970 fot.Dan Rostenkowski Papers/Loyola University Chicago Digital Special Collections
