Medycyna w pigułce
Staw skokowy jest to staw o skomplikowanej budowie, którego stabilność i prawidłowe funkcjonowanie zapewnia duża grupa więzadeł, mięśni, a także sama budowa powierzchni stawowych i torebka stawowa.
Skręcenie stawu skokowego, inaczej zwane „skręceniem kostki”, jest bolesnym i najczęściej spotykanym urazem w całym układzie kostno-stawowym u człowieka. Przyjmuje się, że codziennie około 25 000 ludzi doznaje skręcenia stawu skokowego. Dochodzi do niego w wyniku nagłego skręcenia stopy w stawie skokowo-goleniowym, prowadzącym do naciągnięcia włókien ścięgien, mięśni oraz torebki stawowej – zwanym uszkodzeniem części miękkich – fachowo określanym jako skręcenie PIERWSZEGO STOPNIA. Przy bardzo silnych urazach dochodzi do częściowego, całkowitego zerwania lub naderwania części miękkich, jak również może dojść do przemieszczenia się powierzchni stawowych, co nazywane jest skręceniem DRUGIEGO STOPNIA. Skręceniu TRZECIEGO STOPNIA towarzyszą złamania kości.
W zależności od ciężkości urazu objawy mogą być następujące:
• Obrzęk.
• Poszerzenie obrysów stawów.
• Zasinienie okolicy stawu oraz stopy pojawiające się bezpośrednio po urazie lub w ciągu kilku godzin.
• Bóle, nasilające się przy próbie ruchu w stawie.
• Zaburzenie chodu w przypadku poważniejszych urazów.
• Ograniczenie zakresu ruchów w stawie.
• Przemieszczenie normalnego odchylenia stopy.
• Niemożność chodzenia na uszkodzonej nodze.
Skręcenie kostki może przytrafić się każdemu, niezależnie od wieku. Bieg, skok czy nawet szybki chód po nierównym terenie mogą doprowadzić do złego ustawienia stopy względem podłoża, a tym samym do skręcenia stawu. Do urazu dochodzi w wyniku nadmiernego ODWRÓCENIA lub NAWRÓCENIA stopy. Pierwszy mechanizm obserwujemy zazwyczaj w wyniku biegu czy chodu. Oparcie stopy o jej zewnętrzną krawędź powoduje uszkodzenie torebki stawowej i bocznych struktur więzadłowych. Nadmierne NAWRÓCENIE występuje podczas bezpośredniego urazu i uderzenia w przyśrodkową część stopy.
LECZENIE:
Celem leczenia jest wygojenie się uszkodzonych tkanek miękkich oraz odzyskanie sprawności chorej kończyny.
Lżejsze skręcenia – PIERWSZEGO STOPNIA – wymagają stosowania czterech podstawowych zasad:
• Intesywnego chłodzenia stawu przez pierwsze 24 godziny po urazie. Zaleca się okłady z lodu przez 20 – 30 minut z dwugodzinnymi przerwami.
• Okładów z preparatów przeciwobrzękowych.
• Elewacji kończyny dolnej podczas siedzenia czy leżenia.
• Stosowanie fachowego bandażowania lub użycie specjalnych stabilizatorów rehabilitacyjnych czy funkcjonalnych.
Skręcenia drugiego i trzeciego stopnia stawu skokowo-goleniowego wymagają w pierwszej fazie takiego samego leczenia jak powyżej. W fazie późniejszej, w zależności od ciężkości urazu, stosuje się leczenie przez unieruchomienie gipsowe lub poprzez specjany but ortopedyczny. Czas unieruchomienia jest zależny od obrazu klinicznego obrażeń i przy masywnych uszkodzeniach wynosi średnio 3 tygodnie. Chory staw nie powinien być obciążany (chodzenie przy pomocy kul).
Jeżeli uszkodzenie więzadeł jest poważne lub towarzyszy mu złamanie kości, konieczne jest leczenie operacyjne. Czasami na początku choroby trudno jest samym badaniem fizykalnym ustalić ciężkość uszkodzenia stawu skokowego. Obrzęk, ból, zmiana obrysu stawu utrudnia badanie i konieczne jest zrobienie zdjęcia rentgenowskiego lub zdjęcia komputerowego.
Dobrze leczone łagodniejsze formy skręcenia w stawie skokowo-goleniowym nie pozostawiają z reguły żadnych ograniczeń ruchowych ani nie zwiększają skłonności do tego typu urazu w przyszłości. Skręcenia drugiego i trzeciego stopnia wymagają prawidłowego leczenia, gdyż mogą prowadzić do przewlekłego puchnięcia nogi w kostce, ograniczenia ruchomości, problemu z chodzeniem i bieganiem, problemu z wchodzeniem i schodzeniem ze schodów, być przyczyną przewlekłych bólów oraz uniemożliwiać chodzenie w butach na wysokim obcasie.
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
