Reklama

Jak poznać uzależnienie u dziecka?

Katarzyna Pilewicz
11/11/2021 11:56 PM

Rodzice Michała od dłuższego czasu wiedzieli, że dzieje się z nim coś złego – podejrzane towarzystwo, brak zainteresowania piłką nożną, która była dla niego pasją jeszcze rok temu, huśtawki nastrojów, wybuchy agresji i odcinanie się od rodziny i dawnych kumpli. Niejednokrotnie zbywali swoje wątpliwości minimalizując i usprawiedliwiając zachowania syna. Któregoś dnia stało się jasne, że już dłużej nie mogą usprawiedliwiać zachowań jedynego dziecka. Michał został aresztowany za prowadzenie pojazdu pod wpływem narkotyków.

Jak to się stało, że dopiero teraz zaczęła do nich dochodzić ta trudna i bolesna prawda? To zupełnie zrozumiałe, że rodzice często jako ostatni dowiadują się o uzależnieniu, ponieważ działa tu mechanizm obronny zwany zaprzeczeniem. Zaprzeczenie to obrona przed zdaniem sobie sprawy z trudnej prawdy – że moje dziecko jest narkomanem. Minimalizując sygnały ostrzegawcze, zaprzeczając powadze sytuacji i tłumacząc zachowania syna na różne sposoby rodzicom zajęło kilkanaście miesięcy, by zorientować się, że problem jest poważny. Po areszcie, Michał nie mógł już ukryć swojego uzależnienia.

Poznaj sygnały ostrzegawcze

Uzależnienie to fizjologiczna i psychologiczna potrzeba używania substancji bez względu na skutki i konsekwencje, jakich uzależniony doświadcza. Choć każdy przypadek uzależnienia jest bardzo indywidualny i zachowania różnią się od siebie w między innymi w zależności od substancji uzależniającej, ale i mechanizmy psychologiczne są podobne. Istnieje kilka jasnych sygnałów, że dziecko jest uzależnione. Wiedza, jak owe mechanizmy wyglądają pozwoli szybciej zorientować się, że problem istnieje, ponieważ czas ma ogromne znaczenie w walce z uzależnieniem.

Huśtawki nastrojów

Zmiana nastrojów i zachowań jest oczywistym znakiem, że dzieje się coś złego. Jeśli te zmiany są silne i nagłe – huśtawki nastrojów, agresja, napady wściekłości i zmiany osobowości – powodują one zwykle alarm. Uzależnienie mentalnie destabilizuje dziecko, nie ważne jakie ilości narkotyków używa.

Tolerancja

Gdy osoba uzależniona używa narkotyki przez dłuższy czas, tolerancja na te substancje wzrasta. Oznacza to, że aby uzyskać te same efekty, musi zażywać coraz więcej substancji. Im bardziej tolerancja wzrasta, tym większe są ilości zażywanej substancji i częstotliwość zażywania.

Objawy odstawienia

Gdy osoba uzależniona próbuje przestać zażywać substancję uzależniającą pojawiają się objawy odstawienia, a to świadczy o tym, że uzależnienie jest fizjologiczne. Objawy są bardzo różnorodne od pocenia się, uderzeń gorąca, do swędzenia skóry, bólu mięśni, paranoi, bezsenności, wybuchów złości lub nawet konwulsji.

Zmiany w wyglądzie

Uzależnienie może dramatycznie zmienić wygląd. Jeśli nastolatek uzależniony jest od ciężkiego narkotyku, szybciej te zmiany następują. Osoby uzależnione mają szarą cerę, wyglądają na niedożywione, mają problemy z sercem, wzrokiem, zębami i włosami.

Brak odpowiedzialności

Zaniedbanie pracy, szkoły, rodziny i innych obowiązków to ważny znak i świadczy o uzależnieniu. Narkotyki niszczą odpowiedzialność, osąd i umiejętność krytycznego myślenia. Osoby uzależnione mogą przestać pojawiać się na zajęciach szkolnych, zaniedbywać higienę intymną, często kradną, bo zaspokojenie nałogu jest drogie.

Poszukiwanie substancji

Uzależnienie pochłania nie tylko dużo pieniędzy, ale również czasu i energii, by zdobyć narkotyk. Uzależniony myśli już o następnej dawce, mimo, że jeszcze nie skończył obecnej. To rodzaj obsesji, narkotyk zabiera mu wolność, podporządkuje sobie zachowania swojej ofiary.

Niezdrowe przyjaźnie

Uzależnienie prowadzi do zerwania z dotychczasowymi przyjaciółmi, którzy nie rozumieją uzależnienia i nie akceptują go. Uzależniony wówczas szuka ludzi o podobnych nawykach, bo wśród nich czuje, że nie musi się ukrywać.

Izolacja

Uzależnienie to samotność – z wyboru i z przymusu. Dawni przyjaciele już nie istnieją, a nowi nie są prawdziwymi przyjaciółmi. Uzależniony ukrywa przed rodziną swoje nawyki. Łatwiej jest je ukryć, kiedy nie ma nikogo w bliskim otoczeniu. Dlatego też najczęściej odpycha od siebie wszystkich, staczając się w otchłań samotności.

Próby odstawienia narkotyku.

Przy próbach odstawienia narkotyku, uzależniony czuje się jakby tracił kontrolę. Uzależnienie podszeptuje mu, że jeszcze jeden strzał, jedna tabletka, jeden kieliszek – nie zaszkodzi. Ale zawsze będzie ten następny i jeszcze więcej, bo uzależniony nie ma kontroli nad swoim nałogiem.

Co ja teraz mam zrobić?

To pytanie często zadają rodzice, którzy podejrzewają, że dziecko eksperymentuje z narkotykami z lub ich nadużywa. Odpowiedź jest zawsze tak sama: nigdy nie ignoruj swoich podejrzeń, ty wiesz, kiedy coś złego dzieje się z twoim dzieckiem. Przejrzyj mu cały pokój, każdą rzecz po kolei, narkotyki mogą być ukryte we framudze okna czy w ulubionym misiu od cioci Krysi. Przejrzyj wszystkie szuflady, półki z książkami, plecak. W tym przypadku nie będzie to zakłóceniem prywatności – to prawo i obowiązek każdego rodzica, by chronić dziecko. Gdy znajdziesz dowód na to, że twoje podejrzenia są prawdziwe, podejmij następny krok. Teraz musisz podjąć poważną rozmowę, od której wiele będzie zależeć. Oto kilka wskazówek:

Mimo że targają tobą silne emocje od wściekłości, gniewu, złości, rozczarowania, strachu i całkowitego szoku, nie poddawaj się im, nie pozwól tobą rządzić. Podejdź do dziecka ze spokojem, współczuciem i głęboką troską. To, że czujesz złość jest normalne, ale jeśli ją pokażesz, spowodujesz, że dziecko jeszcze bardziej zamknie się w sobie i będzie się bronić z równą złością.
Pamiętaj, że żadna rozmowa nie będzie owocna, jeśli twoje dziecko będzie podczas niej pod wpływem alkoholu lub narkotyków lub na drugi dzień, gdy czuje jeszcze efekty.
Bądź konkretny, opisz wszystkie zmiany jakie zauważyłeś w swoim dziecku bez usiłowania prowokowania w nim poczucia winy lub wstydu.
Jeśli dziecko zaprzecza zażywania narkotyków poproś o wytłumaczenie, jakie korzyści uzyskuje biorąc je. Ta informacja będzie potrzebna psychologowi, do którego się zgłosisz o pomoc. Możesz również kupić w aptece test na narkotyki i sprawdzić w ten sposób, jakie narkotyki wchodzą w grę.
Wytłumacz dziecku o niebezpieczeństwach używania narkotyków, sięgnij po pomoc do fundacji drugfreeworld.org, która posiada materiały edukacyjne o różnych rodzajach narkotyków i historie nastolatków, którzy przeszli przez piekło uzależnienia. Twoje dziecko powinno to zobaczyć.
Jeśli w rodzinie jest ktoś zmagający się z uzależnieniem, porozmawiaj otwarcie ze swoim dzieckiem o uwarunkowaniach genetycznych, jakie może mieć do uzależnień.
Zaoferuj dziecku pomoc psychologa ze specjalizacją w uzależnieniach. Będzie on mógł ustalić, jak zaawansowany jest etap uzależniania. Doradzi, jaki rodzaj leczenia będzie najefektywniejszy, udzieli wskazówek, gdzie znaleźć najlepszy program.

Nie jesteś sam, są wokół ciebie inni rodzice, którzy zmagają się z tym samym. Poszukaj wsparcia w grupie dla rodziców dzieci uzależnionych. Dowiesz się, jak działać, by wspomóc dziecko w walce z uzależnieniem.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.