Joanna Marszałek
Krok w dobrym kierunku czy ryzyko dla imigrantów?
W grudniu Illinois jako pierwszy stan wprowadził program ubezpieczeń zdrowotnych dla nieudokumentowanych seniorów o niskich dochodach. Podczas gdy działacze na rzecz praw imigrantów chwalą go jako krok w dobrym kierunku, nie wszyscy dzielą ich entuzjazm. Jak zawsze, na powierzchnię wypływa problem, czy pobieranie świadczeń przez osoby nieudokumentowane, zamiast pomóc, nie zaszkodzi.
Illinois stał się pierwszym stanem, który zapewnia ubezpieczenie zdrowotne dla nieudokumentowanych seniorów o niskich dochodach. Health Benefits for Immigrant Seniors to nowy program ubezpieczenia zdrowotnego dla osób po 65. roku życia niebędących obywatelami USA, które nie posiadają statusu imigracyjnego kwalifikującego je do tradycyjnego programu Medicaid czy Medicare.
Według jego twórców, program w całości fundowany jest przez stan i zapewnia dostęp do podstawowych usług medycznych. Na stronie Illinois Department of Human Services czytamy, że oferowane świadczenia będą podobne do tych oferowanych w ramach programu wsparcia dla osób starszych, niewidomych i niepełnosprawnych (Assistance for Aged, Blind or Disabled, AABD).
Aby wziąć udział w programie, roczny dochód seniora musi być na poziomie równym lub niższym od federalnego poziomu ubóstwa, który wynosi 12 670 dol. dla osoby indywidualnej i 17 240 dol. dla gospodarstw dwuosobowych (1063 dol. dla 1 osoby, 1437 dla 2-osobowej rodziny). Środki finansowe na koncie bankowym aplikanta nie powinny przekraczać 2000 dol. lub mniej na osobę, 3000 dol. lub mniej na dwie osoby. Program pokrywa w całości wydatki na szpital i wizyty lekarskie, leki na receptę, opiekę dentystyczną i okulistyczną. Program nie pokrywa wydatków związanych z pobytem w domach opieki.
Program działający pod polską nazwą Świadczenia zdrowotne dla imigrantów – seniorów (po 65. roku życia) rozpoczął się 1 grudnia 2020 r. z datą wsteczną 1 września 2020 r. dla kwalifikujących się gospodarstw domowych z wydatkami zdrowotnymi za miesiące od września do października 2020. O datę wsteczną można wnieść podczas składania wniosku.
– To doskonały nowy program i jeden z nielicznych stworzonych specjalnie z myślą o nieudokumentowanych seniorach. Zachęcam zainteresowane i kwalifikujące się osoby do zgłoszenia się w celu wypełnienia aplikacji – powiedziała Katarzyna Modrzejewska, IFRP case manager ze Zrzeszenia Amerykańsko-Polskiego.
Jednym z gorących orędowników wprowadzenia programu ubezpieczeń dla nieudokumentowanych była grupa Healthy Illinois. Naciskała ona na stanowych ustawodawców w celu objęcia świadczeniami zdrowotnymi wszystkich imigrantów o niskich dochodach, w tym dzieci i dorosłych. W miejsce tego legislatura opowiedziała się za mniejszym programem, który obejmuje ubezpieczeniem nieudokumentowane osoby powyżej 65. roku życia oraz stałych rezydentów, którzy posiadają „zieloną kartę” mniej niż pięć lat, a przez co nie kwalifikują się na uzyskanie rządowego ubezpieczenia.
Opieka zdrowotna dla nielegalnych
Nowy program odzwierciedla trend rozszerzania rządowej opieki zdrowotnej na nieudokumentowanych imigrantów.
Illinois było pierwszym stanem, który wprowadził stanowy program ubezpieczeń dla dzieci – AllKids. Z własnymi wersjami programu ubezpieczeń podążyła garstka stanów, wprowadzając program pokrywający przeszczep organów dla nieudokumentowanych osób. W 2019 r. Kalifornia jako pierwszy stan wprowadziła ubezpieczenie zdrowotne dla nieudokumentowanych o niskich dochodach od 19. do 26. roku życia w ramach stanowego programu Medi-Cal.
W świetle prawa federalnego nieudokumentowani imigranci nie kwalifikują się na Medicare, Medicaid (z wyjątkiem sytuacji kryzysowych) ani ubezpieczenia zdrowotne z puli Affordable Care Act („Obamacare”). Stany, które oferują programy ubezpieczeń dla nieudokumentowanych, finansują je z funduszy stanowych.
Szacuje się, że w Illinois mieszka 3986 nieudokumentowanych seniorów, według badania przeprowadzonego przez szpital uniwersytecki Rush oraz grupę analityczną Rob Paral & Associates. Do 2030 r. liczba ta ma wzrosnąć do ponad 55 tys. Według tego samego raportu, 16 proc. imigrantów z Illinois w wieku od 55 lat wzwyż żyje w ubóstwie. W przypadku osób urodzonych w USA odsetek ten wynosi 11 proc.
Seniorzy nie są jednak największą grupą nieudokumentowanych imigrantów – wielu starszych imigrantów (według szacunków rzędu 2,7 mln) uzyskało legalny status w 1986 roku w ramach ostatniej „amnestii” – federalnej ustawy Immigration Reform and Control Act, IRCA.
Część republikanów skrytykowała rozszerzenie programu ubezpieczeń na nieudokumentowanych seniorów, twierdząc że nie jest to dobry krok w czasie, gdy finanse stanowe są nadszarpnięte przez pandemię koronawirusa. Partia Republikańska nazwała ruch „darmową opieką zdrowotną dla nielegalnych imigrantów”.
Jednak jego zwolennicy twierdzą, że wielu nieudokumentowanych imigrantów płaci podatki, choć nie jest w stanie korzystać z Medicare ani Medicaid, a także że środki wydane na profilaktykę zdrowia są niższe niż te potrzebne na kosztowne zabiegi i leczenie w krytycznych stanach zdrowotnych.
Ma to szczególne znaczenie w czasie pandemii COVID-19, która wywiera najbardziej dewastujący wpływ na mniejszości, w tym osoby nieposiadające ubezpieczenia zdrowotnego ze względu na swój nieuregulowany status imigracyjny. Niektóre z nich zgłaszają się po pomoc medyczną w chwili, gdy są już tak chorzy, że trafiają prosto na oddział intensywnej terapii. Powszechnie wiadomo, że współistniejące schorzenia, w tym najpopularniejsze – cukrzyca, nadciśnienie i choroby serca, mają wpływ na powikłania związane z COVID-19. W wielu przypadkach ciężkich powikłań można by uniknąć, gdyby imigranci mieli regularną opiekę zdrowotną.
Co z obciążeniem publicznym?
Rzecznicy praw imigrantów obawiają się, że ludzie nie będą zapisywać się do programu ubezpieczeń w obawie, że może to w przyszłości wpłynąć na ich starania otrzymania stałego pobytu lub obywatelstwa. Obsługująca program Katarzyna Modrzejewska ze Zrzeszenia Amerykańsko-Polskiego zaznacza, że ponieważ program finansowany jest ze środków stanowych, pobierane świadczenia nie powinny być objęte regułą „public charge”.
Jednak Magdalena Grobelski, adwokat imigracyjny z Law Office of Magdalena Grobelski z Chicago radzi, by seniorzy, którzy mają w perspektywie uregulowanie swojego statusu imigracyjnego, zachowali ostrożność przy poborze jakichkolwiek zapomóg rządowych, w tym federalnych, stanowych, a nawet miejskich.
– Fakt, że stan Illinois oferuje ten program nieudokumentowanym seniorom, nie oznacza jeszcze, że osoba z niego korzystająca nie zostanie uznana przez urząd imigracyjny przy składaniu podania o zieloną kartę czy obywatelstwo za osobę, która pobierała zapomogi rządowe (public benefits). W świetle prawa federalnego, aby kwalifikować się do korzystania z ubezpieczeń zdrowotnych (federalnych czy stanowych), należy mieć status obywatela lub stałego rezydenta z „zieloną kartą” przez co najmniej pięć lat – mówi Grobelski.
Dlatego, zdaniem adwokat, seniorzy będący stałymi rezydentami, którzy muszą pobierać świadczenia z powodu bardzo niskich emerytur, zamiast składać podanie o obywatelstwo, powinni raczej przedłużać swoje „zielone karty”, gdyż „na dzień dzisiejszy urząd nie sprawdza tego przy przedłużaniu ‘zielonych kart’”.
Prawnik zaznacza, że choć użycie formularza I-944 dotyczącego korzystania ze świadczeń publicznych jest obecnie zawieszone, w świetle prawa imigracyjnego nie oznacza to, że można pobierać zapomogi, które należą się tylko obywatelom.
Alternatywą dla publicznych programów opieki zdrowotnej jest również, zdaniem prawnik, szpital Cook County, który nie może być zmuszony do wydania rządowi jakichkolwiek informacji odnośnie tego, kto korzystał z ich usług.
Podobne obawy wyraża polonijny ekspert w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych, Robert Sobczak. Choć, jego zdaniem, program jest krokiem w dobrym kierunku, gdyż do tej pory osoby nieudokumentowane powyżej 65. roku życia nie były w stanie wykupić lub zakwalifikować się na jakiekolwiek ubezpieczenie zdrowotne, to jest on przeznaczony dla bardzo małej grupy rezydentów Illinois żyjących w ubóstwie. Ponadto, jak zaznacza, mimo że fundusze rozporządzane są przez władze stanów, to za ich wstępną dystrybucję odpowiada federalny urząd CMS (Center for Medicare and Medicaid Services).
– Tworzenie bazy danych osób o nieudokumentowanym statusie nawet na poziomie stanowym wydaje się, delikatnie mówiąc, nie do końca bezpieczne – stwierdził Sobczak.
