Jola Plesiewicz
Poświęceniem pamiątkowych tablic przy kościele pw. św. Stanisława Kostki w Chicago, okolicznościowym spotkaniem, mszą świętą w intencji Ojczyzny oraz programem artystycznym uczczono setną rocznicę Bitwy Warszawskiej i uhonorowano bohaterstwo żołnierzy. Sto lat temu ochotnicy z Chicago walczyli za Polskę.
Uroczystość przed pamiątkowymi tablicami: odnowioną, historyczną tablicą ku czci 842 żołnierzy, którzy z parafii św. Stanisława Kostki wyruszyli, aby walczyć o niepodległą Polskę i nową dedykowaną żołnierzom Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki walczącym w pierwszej wojnie światowej 1914-1918 i wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 oraz okolicznościowe spotkanie w kościele były 16 sierpnia jednym z wielu ważnych wydarzeń patriotycznych w Chicago w związku z obchodami setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej i Świętem Wojska Polskiego.
Warto podkreślić, że odrestaurowanie pamiątkowej tablicy przy kościele św. Stanisława Kostki zostało sfinansowane przez polski Instytut Pamięci Narodowej, Konsulat Generalny RP w Chicago i parafię św. Stanisława Kostki.
Ceremonię przed tablicami modlitwą i wspomnieniem bohaterskich żołnierzy rozpoczął ksiądz proboszcz parafii Anthony Bus. Po uroczystym poświęceniu tablic hołd żołnierzom oddali generał dywizji Cezary Wiśniewski – attaché wojskowy, morski i lotniczy Ambasady RP w stołecznym Waszyngtonie, generał brygady Richard Neely, dowódca Gwardii Narodowej Illinois oraz wicekonsul Piotr Semeniuk z chicagowskiego Konsulatu Generalnego RP. Następnie uczestnicy uroczystości zostali zaproszeni do kościoła św. Stanisława Kostki na okolicznościowe spotkanie. Spotkanie w najstarszej polskiej parafii w Chicago, która stała się ,,kościołem matką” dla wszystkich polonijnych kościołów, nabrało w obliczu świętowanego jubileuszu wyjątkowo uroczystego charakteru. Hymny narodowe zaśpiewali Marlena Dziś i Michał Sadowski. Beata Wolski, prowadząca spotkanie przedstawiła program uroczystości i gości honorowych, zapraszając ich do wygłoszenia okolicznościowego przemówienia, złożenia gratulacji, czy wyrażenia radości wspólnego celebrowania jubileuszu stulecia zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, najważniejszej z bitew wojny polsko-bolszewickiej, bezprecedensowego wydarzenia w dziejach Polski, Europy i świata. Ksiądz Bus przypomniał o świętowanym jubileuszu, jak i zeszłorocznych uroczystościach zorganizowanych w parafii św. Stanisława Kostki z okazji Narodowego Święta Niepodległości Polski oraz Dnia Weterana z udziałem weteranów, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr. Jarosława Szarka. Mówił też o staraniach konsula Piotra Semeniuka dotyczących renowacji historycznej tablicy, wyrażając wdzięczność za podjęcie inicjatywy. Prace nad oczyszczaniem i odnowieniem historycznej tablicy prowadził konserwator dr Andrzej Dajnowski. Konsul Piotr Semeniuk odczytał list dr. Jarosława Szarka, prezesa Instytutu Pamięci Narodowej zaadresowany do uczestników uroczystości poświęcenia odnowionej tablicy upamiętniającej Polaków z parafii św. Stanisława Kostki walczących w I wojnie światowej. W liście prezes Szarek podkreślił, że ,,setna rocznica wielkiego zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej 1920 r. (…) to doskonała okazja, aby upowszechniać wiedzę o znaczeniu tego zwycięstwa i jego wpływu na losy świata(…). To również wielkie zobowiązanie do przywołania pamięci i oddania należnego hołdu wszystkim, którzy w chwili śmiertelnego zagrożenia dopiero co odrodzonej Ojczyzny chwycili za broń”. Prezes IPN odniósł się do fenomenu polskości, zaangażowania Polaków: ,,Polacy z Ameryki z ogromną ofiarnością włączyli się w odbudowę i obronę wskrzeszonej Rzeczypospolitej. Nie szczędzili pomocy materialnej i finansowej, ale przede wszystkim nie szczędzili krwi walcząc ochotniczo w szeregach Błękitnej Armii. Ponad dwadzieścia tysięcy ochotników wyruszyło poprzez Camp Kościuszko w Niagara-on-the-Lake do Polski, w czym wielką zasługę miał płk Teofil Starzyński – pierwszy prezes Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce – organizacji, której stulecie będziemy świętowali w maju przyszłego roku”. Prezes Szarek w liście zapewnił o pomocy IPN w opiece nad polskimi miejscami pamięci w Stanach Zjednoczonych. Generał Cezary Wiśniewski wyraził ogromne zadowolenie z uhonorowania i upamiętnienia walecznych, świetnie przygotowanych żołnierzy. Nie zapomniał wspomnieć o kościuszkowcach, amerykańskich pilotach-ochotnikach, którzy utworzyli eskadrę lotniczą walcząc po polskiej stronie w wojnie polsko-bolszewickiej. Swoją nazwę piloci przyjęli na cześć Tadeusza Kościuszki – bohatera walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych w armii George’a Waszyngtona oraz walk w obronie i o wolność Rzeczypospolitej. Generał Wiśniewski powiedział o najważniejszych punktach podpisanego kilka dni temu porozumienia o współpracy obronnej między sekretarzem stanu Mikiem Pompeo i ministrem obrony narodowej Mariuszem Błaszczakiem. Gen. Richard Neely, dowódca Gwardii Narodowej Illinois podziękował za zaproszenie do wzięcia udziału w uroczystościach. Mówił między innymi o rozwoju wzajemnych relacji pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Polską, jak również o zacieśniającej się od lat współpracy w ramach Programu Partnerstwa Polskich Sił Zbrojnych z Gwardią Narodową stanu Illinois (ILNG). Frank Spula, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej i Związku Narodowego Polskiego stwierdził, że udział w uroczystości to honor i obowiązek. – Jako Polacy powinniśmy z dumą brać udział w dzisiejszej, jubileuszowej uroczystości, która pokazuje jak wielu Amerykanów uczestniczyło w I wojnie światowej wyrażając w ten sposób wdzięczność Polakom za poświęcenie i waleczność Kościuszki i Pułaskiego na ziemi amerykańskiej. Prezes Frank Spula podkreślił, że również współcześnie oba narody polski i amerykański łączy obopólny korzystny sojusz. Refleksjami o Polsce i Polakach, gratulacjami z okazji zwycięskiej Bitwy Warszawskiej podzielili się również Michael Frerichs – skarbnik stanu Illinois, posłanka stanowa Diane Pappas, skarbnik powiatu Cook Maria Pappas oraz Jan Loryś, historyk i były dyrektor Muzeum Polskiego w Ameryce. W uroczystości wzięli udział prezesi, przedstawiciele organizacji polonijnych, związków, zrzeszeń zawodowych, stowarzyszeń weterańskich, historycznych i harcerstwa. Przy pamiątkowych tablicach i ołtarzu w kościele asystowali ułani ze Stowarzyszenia Przyjaciół Ułanów Polskich im. gen. Tadeusza Kościuszki. Polskie pieśni patriotyczne i religijne przy akompaniamencie dr Jarosława Gołembiowskiego, pianisty i prezesa Chicagowskiego Towarzystwa Chopinowskiego (The Chicago Chopin Society) wykonali Marlena Dziś i Michał Sadowski. W kościele z inicjatywy Andrzeja Trzosa można było obejrzeć repliki obrazów tematycznie związanych z wydarzeniami tamtych dni. Po okolicznościowym spotkaniu w kościele pw. św. Stanisława Kostki część z gości udała się do znajdującego się nieopodal kościoła pw. Świętej Trójcy, gdzie została odprawiona msza święta w intencji Ojczyzny. Uroczystą mszę koncelebrowaną odprawili ks. Andrzej Totzke SChr – proboszcz Trójcowa, ks. Tomasz Ludwicki SChr i ks. Wojciech Marat. We mszy, oprócz wiernych i gości wzięły udział poczty sztandarowe: Polskiej Szkoły im. Świętej Trójcy i Związku Narodowych Sił Zbrojnych Koło Chicago. Bezpośrednio po mszy, w kościele został zaprezentowany okolicznościowy program słowno-muzyczny zatytułowany “Cud Wisły 1920”. Program został przygotowany dla uczczenia setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej przez rodzinę Niklińskich i ich przyjaciół. W programie zostały wykorzystane między innymi wiersze Władysława Broniewskiego i Kornela Makuszyńskiego w recytacji Władysława Byrdy. Narrację historyczną prowadzili Barbara Niklińska, Ewelina Worwąg i Waldemar Nikliński. Polskie pieśni patriotyczne i religijne przy akompaniamencie pianisty i prezesa Chicagowskiego Towarzystwa Chopinowskiego (The Chicago Chopin Society ) Jarosława Gołembiowskiego usłyszeliśmy w mistrzowskim wykonaniu Marleny Dziś i Michała Sadowskiego. Towarzystwo było współorganizatorem uroczystości. Podczas programu została wyświetlona multimedialna prezentacja, dzięki której można było zapoznać się z oryginalnymi mapami, dokumentami, czy unikalnymi zdjęciami ważnych postaci i pamiątek po nich. Współorganizator uroczystości ks. Andrzej Totzke SChr, dyrektor Polskiej Misji Duszpasterskiej Świętej Trójcy w Chicago potwierdził, że wspólne celebrowanie wydarzeń patriotycznych należy do długiej tradycji wspólnoty Trójcowa.
– Dzisiaj świętowaliśmy w wielu kościołach, również na Trójcowie. W tradycji kościoła trójcowskiego jest wpisane, że celebrujemy ważne wydarzenia dla naszej Ojczyzny, również i w tym roku stulecie Bitwy Warszawskiej. Cieszę się, że członkowie Chicagowskiego Towarzystwa Chopinowskiego zaproponowali wspólne obchody. Była msza święta. Po mszy była piękna lekcja historii przypominająca nam te wydarzenia. Współorganizatorem wydarzenia była też rodzina Niklińskich, mocno zaangażowana w życie Polonii, mająca również w swojej rodzinie osoby, które uczestniczyły w wojnie 1920 roku. Dlatego cieszę się, że razem mogliśmy zorganizować tego typu wydarzenie – poinformował ksiądz Totzke. Zdaniem dr. Waldemara Niklińskiego program powstał z potrzeby serca, aby uhonorować bohaterskich żołnierzy i członków rodziny w związku z bardzo ważnym historycznie wydarzeniem.
– Dwóch braci moich dziadków walczyło w 1920 roku. Brat mego dziadka ze strony ojca, Stanisław Nikliński zginął broniąc twierdzy Osowiec, 50 km od rodzinnej wsi. Nie zachowała się po nim żadna pamiątka, wszystko spłonęło w 1939 roku w czasie wojny. Został tylko wpis aktu chrztu w parafialnym kościele w Niedźwiadnej i pamięć rodziny. Brat stryjeczny dziadka ze strony mamy pułkownik Julian Janowski za wojnę 1920 roku odznaczony został Krzyżem Walecznych i Orderem Wojennym Virtuti Militari – opowiadał Nikliński.
W kościele dzięki staraniom Waldemara Niklińskiego można było zobaczyć wystawę plakatów wojennych z tamtego okresu. W ten sposób dobiegł końca w Chicago bogaty program weekendowych obchodów setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej obwarowany restrykcyjnymi przepisami z powodu epidemii koronawirusa.
--
Warto podkreślić, że odrestaurowanie pamiątkowej tablicy przy kościele św. Stanisława Kostki zostało sfinansowane przez polski Instytut Pamięci Narodowej, Konsulat Generalny RP w Chicago i parafię św. Stanisława Kostki.
Tekst: Jola Plesiewicz Zdjęcia: Dariusz Piłka
