Piętno urodzenia. Jak kolejność urodzenia wpływa na naszą osobowość? 

Psycholodzy twierdzą, że kolejność urodzenia ma wpływ na to, jak kształtuje się osobowość dziecka. Bo zachowania i cechy osobowości dziecka pierworodnego, średniego czy najmłodszego są uwarunkowane pozycją, jaką dziecko zajmuje w rodzinie. Przyjrzyjmy się temu. Teoria Alfreda Adlera  Alfred Adler (1870-1937), stworzył swoje teorie osobowości na podstawie wpływu jaki dzieci wywierają na siebie w rodzinie, w czym kolejność urodzenia pełni największą rolę. Na kształtowanie się osobowości ma wpływ wiele czynników, jak dziedziczność, stan ekonomiczny, religia. Środowisko jednak kształtuje najbardziej. Dzieci od najmłodszych lat spędzają ze sobą najwięcej czasu, tworzą relacje, wybierają odpowiednie role i uczą się interpretować świat na podstawie swoich doświadczeń.  Człowiek jako istota społeczna, nie potrafiąca rozwijać się prawidłowo bez innych ludzi zaznacza swoje miejsce w szczególny sposób, najpierw w rodzinie, potem w społeczeństwie.  W terapii adlerowskiej dużą wagę przywiązuje się do kolejności urodzenia, ponieważ kolejność urodzenia ma potężny wpływ na rozwój osobowości dziecka, jego emocje i zachowania. Łutem szczęścia lub przeznaczenia dziecko zajmuje określone miejsce w rodzinie i z tej pozycji będzie przeżywać swoje indywidualne doświadczenia. Każde miejsce ma swoje korzystne i niekorzystne strony. Przyjrzyjmy się tym pozycjom: Pierworodny Najstarsze dziecko rodzi się rodzicom uczącym się „zawodu” czyli niedoświadczonym i często niepewnym swoich umiejętności, a więc poświęcającym wiele uwagi dziecku. Pierworodny cieszy się tą niepodzielną miłością i uwagą rodziców aż do momentu, gdy na świat przychodzi kolejne dziecko. Wówczas pierworodny zostaje „zdetronizowany”. Już nigdy więcej nie będzie się cieszył niepodzielną uwagą rodziców. Według Adlera, odtąd pierwsze dziecko będzie szukać uwagi otoczenia za wszelką cenę. Najstarsze dzieci mają tendencję do perfekcjonizmu i potrzebę potwierdzania swojej wartości. Pierworodni są obowiązkowi, sumienni, odpowiedzialni, czasem apodyktyczni. Zazwyczaj rodzice oczekują od najstarszego dziecka przykładu dla młodszych. Świadomość tej presji często towarzyszy im w dorosłym życiu. Pierworodni są wspaniałymi liderami, którzy zazwyczaj szczycą się niezawodnością, zaufaniem i ostrożnością. Dążą do osiągania sukcesów. Ważne jest dla nich zdobywanie i robienie rzeczy „tak jak się należy”.  Ale sukces ma swoją cenę. Pierworodni mają tendencję do rozwijania osobowości typu A, borykają się z lękiem przed porażką, czują, że nic takiego nie osiągnęli, i ciągle są niewystarczająco dobrzy. Typowo też nie lubią zmian i trudno im wyjść poza strefę komfortu. Dodatkowo, dorośli dają im wiele odpowiedzialności, w tym opiekowania się młodszym rodzeństwem – więc pierworodni potrafią być kontrolujący. Stres związany z odpowiedzialnością dodatkowo podsyca presję bycia perfekcyjnym. Środkowe dziecko Adler określa średnie dziecko jako rozjemcę. Od narodzin czuje, że był przed nim ktoś inny, pierwszy. A za nim stoi młodszy, który skupia na sobie uwagę ze względu na wiek. Środkowe dzieci mogą wyrosnąć na bardziej konkurencyjne i zdeterminowane na sukces. Mogą też stać się czarnymi owcami w rodzinie, bo od zawsze borykają się ze znalezieniem swojego miejsca, najpierw w rodzinie, potem w świecie. Środkowe dzieci bardzo potrzebują uwagi rodziców, a często czują się najmniej zauważalne, wręcz nieważne. Dzięki swojej szczególnej pozycji w rodzinie, szybko uczą się dyplomacji i umiejętności rozwiązywania konfliktów. Zazwyczaj prześcigają rodzeństwo w liczbie przyjaciół. Są buntownikami. Łatwo przystosowują się do otoczenia, bo ciągle muszą negocjować i iść na kompromisy, by każdemu dogodzić. To środkowe dzieci zwykle pierwsze wyrywają się z domu na wycieczkę z rodzicami przyjaciół lub na noc do kolegi. Najmłodsze dziecko Według teorii Adlera, najmłodsze dziecko może być najbardziej zależne i samolubne, dzięki opiece, jaką ma od urodzenia od wszystkich członków rodziny. Dziecko to także posiada dużo pozytywnych cech, od pewności siebie, poczucia humoru, do umiejętności relaksowania się i zabawiania innych z łatwością. Najmłodsze dzieci zazwyczaj stawiają się w pozycji małych władców w rodzinie uważając, że mogą być rozpieszczane do woli. Potrafią doskonale manipulować i zwracać na siebie uwagę. Są skupione na sobie i kochają towarzystwo. Zwykle nie są najmądrzejsze lub najsilniejsze w rodzinie, więc starają się zwrócić na siebie uwagę w inny sposób – poprzez bycie czarującym i otwartym do ludzi. Wielu z nich to komedianci z dużą domieszką poczucia humoru. Jedynacy Ponieważ jedynacy nie mają rodzeństwa by z nimi doświadczać zasad społecznych interakcji, muszą uczyć się tego sami. Jedynacy są szczególnie dojrzali na swój wiek, bo czują się dobrze w towarzystwie dorosłych, uczą się od nich dojrzalszych zachowań.  Potrzebują przestrzeni dla siebie przez całe życie, bo wychowani są w środowisku, w którym nie musieli się dzielić przestrzenią z rodzeństwem. Nie lubią być kontrolowani, choć czują się kontrolowani przez dorosłych ponad miarę. Są perfekcjonistami, bo dużo się od nich oczekuje od najmłodszych lat. Posiadają umiejętność kontrolowania siebie w każdej sytuacji. I mają niepodzielną miłość rodziców, przyzwyczajeni są do bycia w centrum uwagi. Mówi się, że jedynacy są samolubni, nie potrafią się dzielić i trudno im pogodzić się ze słowem „nie”. Psychologiczna kolejność urodzenia   Niepełnosprawność, patologia lub śmierć któregoś z rodzeństwa może zmienić funkcjonalną kolejność urodzenia. Jeśli oczekiwania rodziców wobec przejęcia rodzinnego biznesu były skierowane na najstarsze dziecko, ale oczekiwania te spotkały się z rozczarowaniem, bo najstarsze dziecko zeszło na złą drogę, wówczas środkowe może przejąć rolę najstarszego, także psychologicznie. Podobnie z następcą dziecka, które zmarło, bo skupi na sobie całą opiekuńczość rodziców i może czuć się wybranym. W przypadku bliźniaków, zwykle starsze dziecko jest silniejsze i bardziej aktywne. To starszy staje się liderem, chociaż obydwoje mogą mieć pewne problemy z tożsamością, bo zwykle traktowani są jak jedność. Innym przykładem jest jedyny chłopiec wśród rodzeństwa o płci pięknej. Adler sugeruje, że chłopiec ten będzie miał dobry kontakt z kobietami i może w dorosłym życiu ciągle starać się udowadniać swoją męskość lub wręcz przeciwnie, będzie zniewieściały. Jedyna dziewczynka wśród braci może stać się super kobietą lub będzie rywalizować z braćmi o pozycję chłopczycy. Kolejność urodzenia jest jednym z czynników pomagających psychologom ze szkoły Adlera zrozumieć kompleksowość ludzkiej osobowości. Należy jednak pamiętać, że są to uogólnienia, każda rodzina jest inna i różni się pod względem psychologicznym. Katarzyna Pilewicz Ph. D, LCPC, CADC doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w dwóch lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia. 405 Lake Cook Rd., Suite 203, Deerfield, IL, 60015 911 N. Plum Grove Rd., suite C, Schaumburg, IL, 60173 Tel. (847) 907 1166 Email: [email protected] www.psychologicalcounselingcenter.com Psychological Counseling Center prowadzi konsultacje i porady dla osób zmagających się z problemami natury psychologicznej. Pomożemy zredukować stres, lęki i depresję. Wskażemy właściwe rozwiązania. Ukierunkujemy cię na odnalezienie siebie i twojej drogi życiowej. Po konsultację dzwoń: (847) 907-1166. Nowa grupa dla rodziców: POZYTYWNE RODZICIELSTWO. W komfortowej atmosferze, pełnej poufności i wzajemnego wsparcia omawiamy trudne sytuacje i problemy, by znaleźć proste rozwiązania. Zrozum zachowanie swojego dziecka! Działaj na jego korzyść! Program oparty jest na zasadach nauk Alfreda Adlera. Po informacje dzwoń: (847) 907-1166