Na Ukrainie zaczął oficjalnie obowiązywać w środę po południu stan wojenny, wprowadzony po ataku Rosji na okręty ukraińskiej marynarki wojennej. Decyzje w tej sprawie weszły w życie po opublikowaniu w prasie dekretu prezydenckiego i ustawy o stanie wojennym.
Dokumenty te ukazały się w gazecie parlamentarnej „Hołos Ukrainy”. Stan wojenny nie dotyczy całego terytorium kraju. Ogłoszono go w dziesięciu obwodach, położonych wzdłuż granicy z Rosją, na odcinku granicy z separatystycznym Naddniestrzem w Mołdawii oraz w obwodach nad Morzem Czarnym i Azowskim.
Stan wojenny ma trwać do 26 grudnia. Prezydent Petro Poroszenko zapowiedział, że regulacje przewidziane ustawą o stanie wojennym w części ograniczenia praw i swobód obywatelskich nie zostaną wprowadzone dopóki na Ukrainie nie dojdzie do otwartej inwazji Rosji.
W środę Poroszenko oświadczył także, że stan wojenny nie będzie przedłużany. „Stan wojenny minie i się skończy. Nie mam zamiaru go przedłużać” – zapewnił.
Pierwotnie prezydencka Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony proponowała, by stan wojenny trwał 60 dni, jednak spotkało się to ze sprzeciwem części parlamentu. Wyrażano tam obawy, że tak długi okres poważnie ograniczy prawa obywatelskie, w tym prawo do zgromadzeń i demonstracji przed zaplanowanymi na marzec przyszłego roku wyborami prezydenckimi.
Choć Poroszenko nie ogłosił jeszcze, czy będzie ubiegał się w nich o reelekcję, niektórzy politycy i komentatorzy ostrzegali, że szef państwa może wykorzystać prawo stanu wojennego przeciwko ewentualnym kontrkandydatom, a nawet przełożyć termin wyborów prezydenckich.
W Radzie Najwyższej Ukrainy ustalono więc, że zostanie uchwalona rezolucja mówiąca o tym, że wybory odbędą się o czasie, czyli 31 marca przyszłego roku. Przyjęto ją w poniedziałek, tuż po głosowaniu nad zatwierdzeniem dekretu o stanie wojennym.
Ukraina ogłosiła stan wojenny po niedzielnym ataku rosyjskich służb granicznych, które ostrzelały trzy ukraińskie okręty w pobliżu Cieśniny Kerczeńskiej, łączącej Morze Czarne z Morzem Azowskim.
Ukraińskie jednostki, które zmierzały do portu w Mariupolu nad Morzem Azowskim, chciały przepłynąć pod mostem nad cieśniną, jednak nie dostały na to pozwolenia. Według władz w Kijowie atak Rosjan nastąpił na wodach neutralnych. Ukraina wskazuje, że łączy ją z Rosją umowa z 2003 roku dotycząca Morza Azowskiego, na podstawie której oba państwa uważają Morze Azowskie i Cieśninę Kerczeńską za swoje terytorium wewnętrzne. Oba kraje mają tam też swobodę żeglugi.
W wyniku incydentu ranni zostali ukraińscy żołnierze. Dwa ukraińskie kutry i holownik zostały przejęte przez Rosjan. Szef Służby Bezpieczeństwa Ukrainy Wasyl Hrycak poinformował, że strona przeciwna użyła do ataku myśliwca Su-30, którego rakieta trafiła jedną z tych jednostek.
Poroszenko oświadczył w wywiadzie telewizyjnym we wtorek wieczorem, że wprowadzenie stanu wojennego to efekt realnej groźby inwazji Rosji na pełną skalę, o czym świadczy koncentracja jej wojsk u granic Ukrainy i na okupowanym Krymie.
Prezydent zapewnił, że podczas stanu wojennego nie dojdzie do ograniczenia praw obywatelskich. „Jeśli nie dojdzie do otwartej inwazji Rosji poza granicami operacji na wschodzie (przeciwko separatystom prorosyjskim w Donbasie) i bezprawnie zajętego Krymu, to – podkreślam i jest to moje zasadnicze stanowisko – żadnych ograniczeń praw i swobód konstytucyjnych nie będzie” – oświadczył Poroszenko.
Z Kijowa Jarosław Junko (PAP)
fot. MYKOLA LAZARENKO/POOL/EPA-EFE
Dariusz Cisowski
