Prezydent Andrzej Duda we wtorek podczas konferencji w Pałacu Prezydenckim zachęcał ekspertów do dyskusji nad bardziej precyzyjnymi zapisami konstytucji dot. wieku emerytalnego. Wiceszef KPRP Paweł Mucha zapowiedział, że w kwietniu odbędzie się "duża konwencja konstytucyjna".
We wtorek w Pałacu Prezydencki odbyła się z udziałem prezydenta debata zatytułowana "Wspólnie o Konstytucji, wspólnie o polityce społecznej", zorganizowana w ramach cyklu debat poprzedzających referendum konsultacyjne ws. ustawy zasadniczej.
Andrzej Duda w swoim wystąpieniu podczas otwarcia konferencji zwrócił uwagę, że w większości krajów zachodnich "konstytucje zawierają w sobie elementy, które wyraźnie stanowią o obowiązkach państwa, związanych z zabezpieczeniem społecznym".
Dotyczy to - jak zauważył - również obowiązującej dziś w Polsce konstytucji z 1997 r., która zawiera m.in. art. 67 mówiący o prawie obywateli do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy, po osiągnięciu wieku emerytalnego oraz dla bezrobotnych.
Problemem jest jednak - zdaniem prezydenta - fakt, że np. w systemie emerytalnym dokonano w minionych latach poważnych zmian, m.in. wprowadzając do niego "ubezpieczenie drugiego filaru, które wyłamuje się z systemu solidarnościowego". Później - jak mówił - ustawodawca ingerował w system emerytalny także m.in. podwyższając wiek emerytalny. Sprawa ta - wskazał Andrzej Duda - stanęła przed TK, który nie stwierdził jednak naruszenia konstytucji.
"Czy w takim razie, patrząc na te doświadczenia, polska konstytucja powinna być w tym zakresie inna? Czy powinna w znacznie bardziej precyzyjny sposób mówić o wieku emerytalnym? A może powinna przewidywać mechanizm zabezpieczający, który, odwołując się ogólnie do kwestii wieku emerytalnego, nie podając, jaka ma być jego wysokość, tylko przepis np., który przewidywałby, że zmiana wieku emerytalnego może nastąpić wyłącznie określoną, kwalifikowaną większością głosów w Sejmie Rzeczypospolitej i w Senacie? To jest moje pytanie, które chciałbym, żebyśmy przedyskutowali" - mówił prezydent.
Andrzej Duda namawiał też uczestników debaty m.in. do dyskusji nad konstytucyjnymi regulacjami dot. dialogu społecznego. "Czy powinniśmy te kwestie związane z dialogiem społecznym lepiej uregulować w naszej konstytucji, czy są potrzebne w tym zakresie mocniejsze zabezpieczenia, tak żeby nie mogło dojść do takiej sytuacji, jak de facto rozpad komisji trójstronnej kilka lat temu i kilka lat de facto bez instytucjonalnego dialogu?" - pytał prezydent.
Szefowa ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Rafalska podkreśliła, że "w dyskusji nad kształtem przyszłej konstytucji nie powinno zabraknąć refleksji nad sposobem zagwarantowania realizacji wolności i praw w obszarze szeroko pojętej polityki społecznej".
Zwróciła uwagę, że bez odpowiedzialności za dobro wspólne, trudno realizować jakąkolwiek politykę publiczną. "Skuteczna polityka społeczna powinna być oparta na solidarności społecznej i poczuciu odpowiedzialności za wspólnotę, w której się uczestniczy i tak zaprojektowana, aby każdy członek wspólnoty miał poczucie, że w trudnej chwili może liczyć na wsparcie" - zaznaczyła minister.
Rafalska wskazała, że najistotniejszym zagadnieniem w dyskusji nad kształtem nowej konstytucji jest rodzina. Jej zdaniem, kluczowe dla rozwoju polskiego społeczeństwa jest "to w jaki sposób rodzina jest chroniona i w jaki sposób państwo wspiera ją w realizacji funkcji prokreacyjnych, opiekuńczych i wychowawczych".
Podkreśliła, że konstytucja gwarantuje prawo do szczególnej ochrony rodziny. "Państwo zatem powinno zapewnić jej ochronę prawną, ekonomiczną, a także stworzyć optymalne warunki do jej rozwoju" - dodała. Zwróciła uwagę, że w przeciągu ostatnich lat, przeobrażeniom uległ model funkcjonowania rodziny, tradycyjna rola kobiety i struktura rodziny.
"Państwo nie może pozostać obojętne wobec tych zmian. Powinno zapewnić bezpieczeństwo materialne rodzinom. Powinno zachęcać do tworzenia trwałych rodzin, nie zaś bodźców wspierających ich rozpad" - mówiła Rafalska.
Zdaniem minister, bardzo ważnym obszarem z punktu widzenia polityki społecznej, są też prawa osób starszych. "Podstawową zasadą w polityce państwa wobec osób w podeszłym wieku, powinno być zagwarantowanie im godnego starzenia się" - podkreśliła.
Zauważyła, że obecna konstytucja nie przyznaje wprost osobom w podeszłym wieku pomocy w zabezpieczeniu egzystencji i komunikacji społecznej. "Seniorzy są grupą, której należy się szczególne wsparcie. Obowiązkiem państwa jest, aby zapewnić im godziwe warunki, zarówno pod względem wspierania oraz bezpieczeństwa ekonomicznego, aktywności społecznej, (jak) i pod względem świadczonej im pomocy i opieki" - zaznaczyła.
Minister wskazała też, że trzecim ważnym obszarem polityki społecznej jest praca. Zaznaczyła, że prawa pracownicze zostały już dość szeroko unormowane w ustawie zasadniczej. Dodała jednak, że rynek pracy dynamicznie się zmienia. "Żyjemy w dobie technologii cyfrowych i informatycznych, które zmieniają sposób świadczenia pracy. Formy świadczenia pracy, elastyczne formy zatrudnienia, praca na odległość i zanikanie zawodów, mają wpływ na kształtowanie się relacji pracownika i pracodawcy" - zaznaczyła Rafalska.
Zastępca szefa Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha wskazał, że z konsultacji społecznych - których celem było określenie kierunków zmian w ustawie zasadniczej - wynika, że Polacy chcą urealnienia gwarancji w zakresie polityki społecznej i "chcieliby podmiotowych praw publicznych wyrażonych w konstytucji".
"(Polacy) oczekują, żeby te prawa były skonkretyzowane, żeby były sformułowane w taki sposób, żeby dawały ewentualnie możliwości dochodzenia tych praw przed sądem" - mówił Mucha. Zaznaczył, że obecna konstytucja w kwestii polityki społecznej, odsyła do rozwiązań ustawowych, co powoduje, że "obywatele mają poczucie niedosytu".
"Pytanie, które jest zadawane w toku debat regionalnych: czy możemy na poziomie konstytucyjnym tak sformułować przepisy, żeby zachować priorytet dla tego rodzaju programów społecznych, jak 500+. Wydaje mi się, że jest możliwe, żebyśmy w ten sposób przepisy konstytucji sformułowali" - powiedział Mucha.
Mucha poinformował, że kolejna debata konsultacyjna dot. zmian w konstytucji odbędzie się w kwietniu również w Pałacu Prezydenckim i będzie dotyczyła gospodarki. Z kolei pod koniec kwietnia zostanie zorganizowana "duża konwencja konstytucyjna" z udziałem przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, ekspertów, a także rządu.
"Dzisiaj jest wspólnie o polityce społecznej, w kwietniu będzie wspólnie o gospodarce. A pod koniec kwietnia - i już bardzo serdecznie państwa na to spotkanie zapraszam - będziemy organizować w Warszawie dużą konwencję konstytucyjną, na którą będziemy chcieli zaprosić przedstawicieli organizacji pozarządowych, ekspertów, będziemy chcieli organizować panele. Również panią minister (Elżbietę Rafalską) już na to spotkanie zapraszam, na którym będziemy chcieli rozmawiać z przedstawicielami strony społecznej, jednostek samorządu terytorialnego" - powiedział Mucha.
Zaznaczył, że debata konstytucyjna "cały czas jest w toku". "Jestem przekonany, że ona w tym roku będzie podsumowana dyskusją, ale nie tylko dyskusją, tylko głosowaniem powszechnym w referendum konsultacyjnym, gdzie będziemy mieli tę trudność wybrania tych kilku najbardziej istotnych pytań, które chcemy narodowi zadać" - powiedział wiceszef Kancelarii Prezydenta.
Prezydent Andrzej Duda ogłosił swoją inicjatywę przeprowadzenia referendum w sprawie zmian w konstytucji podczas ubiegłorocznych uroczystości z okazji Święta Konstytucji 3 Maja. Chciałby, aby odbyło się ono w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości - 11 listopada 2018 r. albo trwało dwa dni - 10 i 11 listopada.
Pierwszym etapem kampanii społeczno-informacyjnej w tej sprawie są organizowane od zeszłego roku otwarte spotkania w regionach z udziałem ekspertów w zakresie prawa konstytucyjnego.(PAP)
Ewa Malcher
