Osobowość z pogranicza, zwana również osobowością chwiejną emocjonalnie dotyka około 2 procent ludzi dorosłych. Zaburzenie to charakteryzuje się ciągłą niestabilnością emocjonalną, wahaniem nastrojów, nieobliczalnym, impulsywnym zachowaniem i zaburzonym postrzeganiem samego siebie. Osoba z osobowością pogranicza może doświadczać intensywnych emocji, które wprowadzają ją w otchłań krótkich lecz intensywnych epizodów lękowych, depresyjnych lub ataków wściekłości.
Historia Anety
Aneta miała 25 lat, gdy przyprowadziła ją do mnie jej macocha, która wychowywała ją od 8 roku życia. Matka Anety umarła, gdy dziewczynka potrzebowała jej najbardziej; ojciec dość szybko ożenił się ze Stanisławą, która przejęła obowiązki matki. Mimo że oboje starali się stworzyć spokojny i rodzinny dom, Aneta od początku sprawiała kłopoty wychowawcze do tego stopnia, że rodzice postanowili wysłać ją do szkoły z internatem. Mimo rygoru i szczególnego nadzoru, w szkole Aneta nie zaaklimatyzowała się dobrze. Zaczęła się samookaleczać: od przypalania skóry papierosami do cięcia się żyletką. Miała też kłopoty z rówieśnikami i często awanturowała się z innymi uczniami.
Gdy wróciła do domu, jej zachowania stały się jeszcze bardziej destrukcyjne, do repertuaru dołączyła alkohol i narkotyki. Po próbie samobójczej wylądowała w szpitalu psychiatrycznym, z którego poszła prosto na oddział uzależnień. Po trzech miesiącach intensywnej zamkniętej terapii, Aneta rozpoczęła studia na wymarzonym pielęgniarstwie. Mimo pozornego uspokojenia, relacje z rodziną, przyjaciółmi i narzeczonym pozostawały pod wielkim znakiem zapytania. Aneta wciąż czuła się niekochana, nieważna i odpychana. Myśli o podłożu paranoicznym karmiły jej paniczny lęk przed odrzuceniem ze strony najbliższych. Robert, chłopak z sąsiedztwa, który kochał ją nieprzerwanie od kilku lat, znosił dzielnie na przemian ataki wściekłości i fale czułości ze strony Anety. Wszyscy jednak, łącznie z Robertem, byli bardzo zmęczeni tym zachowaniem. Przyszedł już czas na dokonanie pozytywnych zmian.
Jak rozpoznać osobowość z pogranicza (ang. borderline personality disorder)
Zwykle zdarzenia mogą wyzwolić wystąpienie symptomów, ponieważ osoba z zaburzeniami osobowości typu borderline jest opanowana wszechpotężnym lękiem przed odrzuceniem. Różnorodne negatywne emocje, takie jak złość, desperacja, zazdrość, smutek, wstyd, lęk, poczucie winy – mogą wypłynąć nagle na powierzchnię, wyzwolone przez niepozorne sytuacje. Ludzie ci mają również tendencję do przypisywania innym negatywnych emocji, błędnie interpretując ich zachowania i reakcje.
Charakterystyczne cechy osobowości z pogranicza:
– powtarzający się wzorzec intensywnych i bardzo niestabilnych relacji z innymi ludźmi. Prawie zawsze oscylowanie między idealizowaniem bliskich a ekstremalnym dewaluowaniem ich i odrzuceniem
– lęk przed odrzuceniem. Najbardziej charakterystyczne dla osób z osobowością z pogranicza jest stały lęk, że zostaną porzuceni, zdradzeni, wykorzystani. Czyni to ich jeszcze bardziej uzależnionymi, podejrzliwymi i narzucającymi się. Przekraczają granice prywatności, by niejako wtopić się w drugą osobę; nigdy nie wychodzi to im na dobre, bowiem każde najdrobniejsze próby utrzymania granic przez partnera traktują jako zdradę i porzucenie.
– niejasne i niestabilne poczucie własnej tożsamości. Nie mają pojęcia kim są, nie mają swoich wartości, przyjmują je od otoczenia, widzą siebie oczyma innych ludzi
– pustka. Poczucie bolesnej pustki w środku powoduje, że czują brak przynależności do innych i samotność
– paranoiczne myśli wyzwalane przez stres i sytuacje, które są interpretowane jako odrzucenie
– dysocjacja; poczucie braku kontaktu z rzeczywistością. Nierzeczywiste odczucia odłączenia się od siebie. Zdarza się, że w okresie dużego stresu chorzy z osobowością z pogranicza mogą słyszeć wewnętrzne głosy, które mówią im co robić
– zachowania samodestrukcyjne, próby samobójcze, samookaleczenia, nadużywanie alkoholu i narkotyków
Jak sobie pomóc?
Zanim zobaczy się pozytywne efekty, psychoterapia może potrwać długo, ale w tym czasie osoba z zaburzeniem typu pogranicza może próbować własnych sił:
– Utrzymuj stabilny rozkład posiłków i spania
– Zacznij praktykować jogę, by zredukować stres
– Zakładaj realistyczne cele, które możesz zrealizować
– Spędzaj czas z rodziną i znajomymi. Otwórz się przed zaufanym przyjacielem
– Rozkładaj zadania na małe, wykonywalne części i ustal priorytety. Zrób to, co możesz i jak możesz najlepiej
– Znajdź miejsca i ludzi, którzy dają ci komfort emocjonalny
– Nie używaj alkoholu i pod żadnym pozorem narkotyków
– Bądź cierpliwy. Twoje symptomy powoli mogą się zmniejszać, nie oczekuj natychmiastowej poprawy
– Zawsze dokształcaj się i czytaj o swojej chorobie.
Katarzyna Pilewicz
