Piotr od dziecka charakteryzował się porywczością i zmiennością nastrojów. W ciągu zaledwie kilku minut z łatwością przychodził od furii i nieukojonego płaczu do czystej euforii i niekontrolowanego śmiechu. Jako dziecko Piotr przeszedł traumę związaną z samobójczą śmiercią matki. Potem było już tylko gorzej; nie potrafił dostosować się do nowych reguł domowych wprowadzonych przez macochę i bardzo wcześnie zaczął zażywać narkotyki i uciekać z domu. Po wielokrotnych próbach pomocy ze strony ojca, Piotr w końcu ustatkował się i skończył studia. I właśnie wtedy, gdy wszystko wydawało się jasne i proste, kariera stojąca otworem, dawne grzechy zapomniane, nowy związek z dobrze zapowiadającą się prawniczką, Piotra dopadła choroba.
Cechy manii
Mania to zaburzenie psychiczne będące częścią choroby afektywnej dwubiegunowej (z ang. bipolar). Osoba chora zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy, że jej stan jest poważny, ponieważ w przeciwieństwie do depresji, która zabiera siłę i energię do życia i wprowadza w poczucie pustki i beznadziei, mania daje złudne poczucie euforii, wszechwładności i nieomylności.
Faza maniakalna choroby dwubiegunowej charakteryzuje się zmiennością nastrojów, od poczucia szczęścia, pełnej radości, do agresji i gwałtownych, niepoczytalnych zachowań. Nieodpowiednie zachowania mają podłoże w poczuciu wszechmocy; osobie chorej wydaje się, że może realizować wszystkie „szalone” pomysły – od szybkiej i brawurowej jazdy samochodem, przez niekontrolowane wydawanie pieniędzy, stawianie alkoholu przypadkowo spotkanym w barze, aż do niezabezpieczonego seksu z przypadkowymi osobami. Mania wiąże się z gwałtowną i szybką mową, chory ma gonitwę myśli, co oddaje wypowiadanie szybkich, niekończących się tyrad. Minimalna potrzeba snu to pierwsza oznaka stanu maniakalnego. Dla chorego wystarczy godzina lub dwie, by wstać wypoczętym.
Urojenia, czyli zaburzenia sposobu myślenia, polegające na fałszywych i nie mających podstaw w rzeczywistości przekonaniach, błędnych osądach – to drugi znak manii. Do urojeń charakterystycznych dla stanu manii zaliczamy urojenia wielkościowe, które są szczególnie łatwe do uchwycenia, ponieważ chory przedstawia się w sposób karykaturalnie przerysowany wychwalając swoją wiedzę, nierzeczywiste osiągnięcia i równie nierzeczywiste cele. Urojenia o podłożu paranoidalnym są mniej oczywiste, ponieważ mogą być ukrywane. Chory zazwyczaj widzi świat jako miejsce niebezpieczne, pełne pułapek, a ludzi jako czyhających na to, by go skrzywdzić. Tego typu urojenia dają podłoże do agresji i mogą przyczynić się do niebezpiecznych zachowań skierowanych przeciw bezpieczeństwu innych.
Przyczyny manii
Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej upatruje się w podłożu genetycznym, ale coraz więcej badań naukowych w powstaniu choroby przemawia również za czynnikami środowiskowymi oraz społecznymi. Trauma, brak stabilizacji emocjonalnej i brak bezpieczeństwa u dziecka może zakończyć się w dorosłym życiu chorobą dwubiegunową. Dotyka ona w równym stopniu kobiety i mężczyzn, najczęściej rozpoczyna się około 30 roku życia i nieleczona prowadzi do silnego pogorszenia się stanu zdrowia psychicznego i jakości życia.
Konsekwencje manii
Osoby cierpiące na chorobę afektywną dwubiegunową, szczególnie w fazie manii, mają problemy w relacjach z bliskimi w związku ze swoją zmiennością nastrojów i gwałtownością reakcji, a także nieliczeniem się z konsekwencjami swoich czynów. Dochodzą do tego problemy w pracy, ponieważ mimo dużej produktywności i kreatywności osoby te mają trudności z dokończeniem projektów i codzienną obecnością w biurze. Około 50 proc. osób cierpiących na tę chorobę nadużywa alkoholu lub bierze narkotyki. Poważnym symptomem choroby jest brak snu, który powoduje wyczerpanie organizmu i zwiększa ryzyko myślenia urojeniowego i halucynacji. Na tym etapie chory zazwyczaj musi znaleźć się w szpitalu, ponieważ nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie. Może być zagrożeniem dla siebie lub innych. Urojenia wielkościowe, zazdrość lub poczucie wykonywania tajnej misji i do tego słyszenie nieistniejących poleceń lub głosów, szydzących lub nakazujących zrobienie sobie krzywdy, wskazują, że stan jest bardzo poważny.
Najtrudniejsze jest to, że osoby w stanie maniakalnym często nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji i nie godzą się na leczenie lub pobyt w szpitalu. Wtedy rodzina lub nawet osoby niespokrewnione powinny zadzwonić pod numer 911 i poprosić o ocenienie stanu chorego, a w razie konieczności zabranie go do szpitala nawet bez zgody pacjenta.
Katarzyna Pilewicz
