Ewa Malcher
Sprzątasz, opiekujesz się dziećmi lub osobami starszymi. Byłeś oszukany, wykorzystany seksualnie, zmuszony do pracy w nadgodzinach wbrew swojej woli? Od nowego roku pracodawca nie jest już bezkarny. 1 stycznia weszła w życie Karta Praw Pracowników Domowych w Illinois gwarantująca im podstawowe prawa pracownicze – bez względu na ich status imigracyjny.
Zwolennicy ustawy zorganizowali 12 stycznia w Grace Episcopal Church w Chicago konferencję prasową w celu nagłośnienia nowych przepisów wśród pracowników domowych i ich pracodawców. W obliczu niepewności i napięcia w kraju hasło spotkania, „Zmiatając wykorzystywanie”, miało wysłać wyraźny sygnał, że rasizm, przemoc seksualna i ksenofobia wobec pracowników domowych nie będą tolerowane.
Wedle ustawy (oznaczonej symbolem HB 1288) sprzątaczki, nianie, opiekunowie osób starszych, szoferzy, kucharze i inni pracownicy domowi będą mieli m.in. prawo do ubezpieczenia przed wypadkami podczas pracy i do minimalnej stawki wynagrodzenia. Regulacja chroni też przed złym traktowaniem przez pracodawcę, znęcaniem się i napastowaniem seksualnym, gwarantuje wypoczynek po określonej liczbie godzin pracy i przynajmniej jeden dzień w tygodniu wolny od pracy. − To naprawdę ogromny sukces – mówi Marzena Żukowska, działaczka National Domestic Workers Alliance, jednej z organizacji, która prowadziła starania o wprowadzenie ustawy.
Biuro Spisu Ludności ocenia, że do roku 2050 liczba seniorów wyniesie 88 mln, czyli osiągnie poziom 22,1 proc. całej populacji kraju. Nie maleje też liczba dzieci niepełnosprawnych, wymagających stałej obecności opiekuna. Obecnie 6,4 mln dzieci w wieku od 3 do 21 lat jest objętych w szkołach edukacją specjalną"
Dane organizacji Domestic Workers United jasno definiują zawody, które należą do najmniej uprzywilejowanych prawnie. Reprezentanci tych profesji zajmują się sprzątaniem, bawieniem dzieci, opieką nad starszymi i niepełnosprawnymi. International Labor Organization ocenia, że na poziomie całego kraju ok. 90 wszystkich pracowników domowych nie ma żadnej ochrony przepisami, a mówimy o niebagatelnej liczbie 1,8 mln zatrudnionych w powyższych zawodach.
Jak szacuje Stanowy Departament Pracy, legislacja obejmie w Illinois około 35 tys. pracowników domowych w Illinois. Karta Praw Pracowników Domowych została zatwierdzona wiosną przez obie izby parlamentu stanowego w wyniku kompromisu polityków z obu partii. Starania o zatwierdzenie regulacji prowadziły od kilku lat różne organizacje, w tym te, zrzeszające pracowników domowych, m.in. Arise Chicago i wspomniane National Domestic Workers Alliance. W obu ugrupowaniach działają polskie sprzątaczki i nianie.
− Przedtem nic nam się nie należało, a dzięki ustawie uzyskamy prawo choćby do minimalnej stawki płacowej i wypoczynku po określonej liczbie godzin pracy – powiedziała Magdalena Żylińska, członkini Arise Chicago, pracująca w branży domowej od 1990 r., aktualnie jako sprzątaczka, wcześniej jako niania. Według niej ustawa polepszy warunki zatrudnienia wielu pracowników dotychczas oszukiwanych, zastraszonych i maltretowanych przez pracodawców.
Z danych Sargent Shriver Center on Poverty Law wynika, że aż 23 proc. pracowników domowych w Illinois otrzymuje pensje poniżej wymaganego stanowego minimum, a aż 28 proc. jest zmuszanych do pracy w swoim wolnym czasie.
Po wejściu w życie nowej ordynacji, Illinois dołączy do kilku stanów przyznających ochronę prawną pracownikom domowym, których nie obejmuje ustawa federalna o sprawiedliwości w zatrudnieniu (Fair Labor Standards Act) obowiązująca od 1938 roku. Przepisy chroniące branżę domową weszły niedawno w życie w Kalifornii, Nowym Jorku, Massachusetts, Connecticut, Oregonie i na Hawajach.
Zdaniem zwolenników ustawy jej wejście w życie jest szczególnie ważne w momencie, gdy po ostatnich wyborach prezydenckich mnożą się incydenty nienawiści pod adresem emigrantów, muzułmanów i osób o innym kolorze skóry.
Przypomnijmy, że ugrupowania pomagające w Illinois pracownikom domowym − m.in. sprzątaczkom, opiekunkom i nianiom − prowadzą też działalność edukacyjną oferując m.in. szkolenia zawodowe. Coraz więcej przedstawicieli tych zawodów znajduje też wsparcie moralne, poradę i przyjaźń, przyłączając się do branżowych organizacji. Polonijni pracownicy domowi, którzy chcieliby dołączyć do ruchu broniącego ich praw, mogą skontaktować się z Anną Jakubek, telefonując pod numer: (773) 937 1835 lub pisząc na adres e-mailowy: [email protected].
(ao, jm)
