Reklama

Syndrom Otella – psychologiczna geneza zazdrości

Agata, 32-letnia właścicielka restauracji, od dawna miała trudności z zaufaniem do ludzi, a szczególnie do swoich partnerów. We wcześniejszych związkach, zawsze istniał cień podejrzeń o niewierność partnerów, mimo że nigdy nie miała na to żadnych dowodów. Kiedy poznała Michała, początkowo wszystko wydawało się idealne. Michał był opiekuńczy, pełen zrozumienia i miłości, jednak Agata wkrótce zaczęła zauważać, że reaguje z coraz większą zazdrością na drobne sytuacje – na przykład, kiedy Michał rozmawiał z koleżanką z pracy. W jej głowie rodziły się myśli o zdradzie, choć nie miała ku temu żadnych podstaw.

Reklama

Katarzyna Pilewicz
03/13/2025 04:59 PM

Syndrom Otella – psychologiczna geneza zazdrości

Autor: Adobe Stock

Z czasem ta obsesyjna zazdrość zaczęła zagrażać ich związkowi. Agata czuła się coraz bardziej niepewna, sprawdzała telefon Michała, pytała o każdy szczegół dnia, kiedy byli oddzielnie. Michał, zaskoczony jej reakcjami, stawał się coraz bardziej zamknięty w sobie, a napięcie w związku coraz bardziej nie do wytrzymania. Agata, czując, że traci Michała, postanowiła skorzystać z pomocy psychologa. Po kilku sesjach okazało się, że cierpi na syndrom Otella – nieuzasadnioną zazdrość, która wynikała z wczesnej traumy porzucenia przez matkę oraz przeszłych doświadczeń z niewiernością ojca wobec macochy. Dzięki terapii Agata nauczyła się rozpoznawać i kontrolować swoje lęki. Choć wciąż pracuje nad sobą, zauważyła znaczną poprawę w swojej relacji z Michałem. Zaczęła odbudowywać zaufanie, a ich związek stał się zdrowszy i bardziej stabilny.

Reklama

Ubezpieczenie zdrowotne dla seniorów Medicare

Czym jest syndrom Otella?

Choć nie jest to termin używany w psychologii klinicznej, to syndrom Otella – znany także jako zazdrość patologiczna – jest zaburzeniem, w którym osoba doświadcza nieuzasadnionej i intensywnej zazdrości, często połączonej z irracjonalnymi przekonaniami o zdradzie partnera. Nazwa pochodzi od tytułowego bohatera tragedii Williama Szekspira „Otello”, który w wyniku nieuzasadnionej zazdrości zabija swoją żonę, Desdemonę. W kontekście psychologii, syndrom Otella odnosi się do sytuacji, w której zazdrość przekracza zdrowe granice, prowadząc do zaburzeń emocjonalnych i poważnych problemów w związku.
Patologiczna zazdrość dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, jednak badania sugerują, że jest ona częściej spotykana u mężczyzn. Może dlatego, że mężczyźni z tym zaburzeniem przejawiają silniejszą zazdrość i skłonność do obsesyjnego kontrolowania partnerki, natomiast kobiety wyrażają swoją zazdrość w sposób bardziej subtelny lub wycofany, ale równie intensywny.

Objawy

Syndrom Otella manifestuje się silną, nieuzasadnioną zazdrością o partnera, często przy braku jakichkolwiek dowodów na niewierność. Osoby cierpiące na to zaburzenie utwierdzają w sobie obsesyjne przekonania o zdradzie, interpretując zwykłe, niewinne sytuacje jako podejrzliwe, podsycając tym swoje przekonanie, że do zdrady doszło. Prowadzi to do poczucia ciągłego niepokoju, lęku, napięcia i złości. Z czasem osoba z syndromem Otella ma coraz większą potrzebę kontroli nad partnerem, by złapać go na gorącym uczynku lub nie pozwolić na wyimaginowaną zdradę. Syndrom Otella, jeśli nie jest odpowiednio leczony, może prowadzić do poważnych konsekwencji w relacjach międzyludzkich. Zazdrość patologiczna często prowadzi do utraty zaufania, destabilizacji związku, a w skrajnych przypadkach – do przemocy psychicznej i fizycznej. Zazdrość na tyle konsumuje osobę z syndromem Otella, że zazwyczaj także negatywnie wpływa na życie zawodowe: nieuzasadnione nieobecności w pracy, z powodu potrzeby kontroli partnera, słabsza wydajność spowodowana trudnościami w skupieniu się nad zadaniem. Życie towarzyskie osoby z syndromem Otella staje się coraz uboższe, gdyż spotkania towarzyskie wiążą się z katorgą doszukiwania się niewierności partnera, a nie przyjemnością związaną z przebywaniem z przyjaciółmi.

Przyczyny syndromu Otella

Przyczyny syndromu Otella są wielorakie i złożone. U podstawy, jak w przypadku wielu zaburzeń, leży trauma z przeszłości, odrzucenie, zaniedbanie emocjonalne, przemoc w dzieciństwie, a także wcześniejsze doświadczenia związane z niewiernością lub zdradą, które kształtują negatywne wzorce myślenia, a później rzutują na obecne relacje. Osoby z syndromem Otella mają niższe poczucie własnej wartości, co prowadzi do przekonania, że ich partner jest skłonny do zdrady, ponieważ nie zasługują na jego miłość i lojalność. Wśród części osób z syndromem Otella u podstawy leżą zaburzenia osobowości, takie jak osobowość paranoidalna, która charakteryzuje się nadmierną podejrzliwością i brakiem zaufania. Badania sugerują, że zmiany w funkcjonowaniu mózgu, zwłaszcza w obszarze odpowiedzialnym za kontrolowanie emocji, mogą przyczyniać się do rozwoju zazdrości patologicznej. Syndrom Otella występuje często w zaawansowanej chorobie alkoholowej. Nadużywanie alkoholu nasila objawy zazdrości, prowadzi do impulsywnych reakcji, a także wzmaga agresję i paranoję, co dodatkowo destabilizuje relacje. W takim przypadku konieczne jest kompleksowe leczenie, które obejmuje zarówno terapię uzależnień, jak i pomoc psychologiczną w zakresie kontroli emocji i zazdrości.

Jak leczyć syndrom Otella?

Syndrom Otella jest trudny do zdiagnozowania, ponieważ często ukrywa się pod maską normalnych emocji związanych z relacjami międzyludzkimi. Ważne jest, aby w przypadku podejrzenia zaburzenia, skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą. Diagnoza polega na szczegółowym wywiadzie, który uwzględnia historię emocjonalną pacjenta, a także ocenę obecnych przekonań o partnerze.
Leczenie syndromu Otella zazwyczaj obejmuje psychoterapię, która pomaga pacjentowi rozpoznać i zmienić destrukcyjne wzorce myślenia. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest szczególnie skuteczna w pracy z osobami z nadmierną zazdrością, pomagając im przyswajać techniki kontrolowania emocji i budowanie zdrowych relacji opartych na zaufaniu.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.