Katarzyna Pilewicz
Odpowiedzialność i parentyfikacja
Najstarsze dziecko w rodzinach dotkniętych przemocą często wciela się w rolę rodzica zastępczego. Zmuszone do opiekowania się młodszym rodzeństwem i chronienia ich przed agresją, musi szybko dorosnąć. W normalnych okolicznościach ta opiekuńcza rola może być całkiem pozytywna. Ale gdy jeden z rodziców jest agresywny, najstarsze dziecko będzie obciążone przytłaczająca odpowiedzialnością, ponieważ żadne dziecko nie jest w stanie chronić siebie ani innych przed agresywnym dorosłym.
Taka sytuacja prowadzi do obciążenia emocjonalnego i stresu, który może skutkować doświadczeniem chronicznego poczucia winy i przedwczesnym dojrzewaniem. Najstarsze dziecko może obwiniać się za swoją niemożność ochrony rodzeństwa lub sytuację w domu równocześnie tracąc beztroskie dzieciństwo, co wpływa na jego zdolność do nawiązywania zdrowych relacji z rówieśnikami.
Przykładem jest Antek, który w czasie rodzicielskich awantur zaganiał trójkę młodszego rodzeństwa do szafy i puszczał muzykę w telefonie, aby odwrócić ich uwagę od sytuacji. W innej rodzinie Ania, najstarsza córka, nagrywała ojca krzyczącego na jej rodzeństwo, aby podzielić się tą informacją z pracownikiem opieki społecznej. W innych przypadkach najstarsze dzieci, a zwłaszcza synowie, bezpośrednio konfrontują się z oprawcą matki, co naraża ich życie.
Rozwój zaburzeń emocjonalnych
Przemoc domowa jest traumatycznym doświadczeniem, które odbija się na zdrowiu psychicznym dziecka. Najstarsze dzieci często stają się milczącymi ofiarami – nie wyrażają swoich emocji, aby nie dokładać problemów rodzicom. Jako najstarsi dłużej niż młodsze rodzeństwo zarażeni są na doświadczanie scen przemocy domowej, zanim dojdzie do rozwodu lub ukarania sprawcy. A sprawcy przemocy często wykorzystują pierworodne dziecko jako podkładkę dla swoich zachowań kontrolujących wobec partnera, stosując surowszą dyscyplinę i stawiając im bardziej sztywne oczekiwania niż ich młodszemu rodzeństwu. To szczególne traktowanie najstarszego dziecka zwiększa prawdopodobieństwo długotrwałej szkody psychologicznej i może prowadzić do zaburzeń lękowych i depresji. Uczucie niepewności i strachu, które staje się codziennością, przeradza się w długotrwałe problemy emocjonalne. Dodatkowo koszmary nocne, problemy z zasypianiem i chroniczne zmęczenie są powszechne wśród dzieci wychowujących się w przemocowych domach. A nagromadzony stres i brak wsparcia mogą prowadzić do skrajnych reakcji, jak próby samobójcze i samookaleczania.
Tożsamość i samoocena
Przemoc domowa często skutkuje naruszeniem poczucia własnej wartości u dzieci. Najstarsze dziecko, które jest świadkiem lub ofiarą przemocy, może uważać, że nie ma kontroli nad swoim życiem, co wpływa na jego podejmowanie decyzji w dorosłości i chroniczne poczucie bezradności. Jak wiemy, degradujące słowa sprawcy i jego agresywne czyny mogą powodować długotrwałe kompleksy i brak wiary w siebie. Takie dzieci często uczą się, że ich potrzeby są mniej ważne od potrzeb innych.
Osiągnięcia i niepowodzenia
Niektóre dzieci z domów, w których dochodzi do przemocy domowej, uważają szkołę za schronienie i dobrze sobie radzą dążąc do perfekcji. Mogą wierzyć, że osiąganie doskonałych wyników w szkole, sporcie lub innych dziedzinach zapobiegnie gniewowi oprawcy. Jednak osiągnięcia dziecka nie mogą powstrzymać oprawcy przed wyrządzeniem krzywdy — a ciągłe dążenie dziecka do aprobaty może prowadzić do głębokiego poczucia nieadekwatności i strachu. Bardziej typowo, trauma związana z narażeniem na kontakt ze sprawcą zakłóca naukę i zachowanie dziecka w szkole, co często wygląda na objawy ADHD i jest leczone pod tym kątem, bez usunięcia prawdziwych przyczyn powstania symptomów.
15 -letni Antek opowiada jak w szkole, zamiast skupić się na nauce myślał: „Co, jeśli wróci?” albo „Co, jeśli pójdę do domu, a mamy nie będzie? albo „Co, jeśli coś się stanie?” Więc zawsze był pełen napięcia, myślami gdzie indziej i po prostu nie był w stanie wywiązywać się ze swoich obowiązków szkolnych. Inne dzieci mówią, że nie mogą dobrze spać w nocy z powodu strachu i zmartwień, a słaby sen bardzo przyczynia się do pogorszenia wyników w szkole.
Potrzeba wsparcia
Najstarsze dziecko w rodzinach dotkniętych przemocą często dźwiga brzemię większe niż jest w stanie unieść. Konsekwencje tych doświadczeń mogą być długotrwałe i trudne do przezwyciężenia, jednak dzięki odpowiedniemu wsparciu możliwa jest odbudowa zdrowia psychicznego i relacji społecznych. Najważniejszym krokiem w pomaganiu najstarszemu dziecku jest zapewnienie mu bezpieczeństwa i wsparcia emocjonalnego. Terapia indywidualna lub grupowa może pomóc w zrozumieniu własnych emocji i odbudowie samooceny. Ponadto, istotne jest stworzenie środowiska, w którym dziecko będzie mogło odbudować zaufanie do dorosłych i nawiązać zdrowe relacje społeczne.
Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC
.jpg)
doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.
Psychological Counseling Center, LLC
405 Lake Cook Rd., Suite 203
Deerfield, IL, 60015
925 N. Plum Grove Rd., suite A-B
Schaumburg, IL, 60173
8383 W. Belmont Ave, suite 301
River Grove, IL 60171
MAIN PHONE# (224) 303- 4099
Emergency Phone# (847) 907 1166
Fax# (224) 261-8772
www.psychologicalcounselingcenter.com
www.psychologiachicago.com
www.duiclassesdeerfield.com
Like us on Facebook:
www.facebook.com/psychologicalcenterkasiapilewicz
