Reklama

PANDAS – co to jest i jak wpływa na dzieci?

Andrzej był zdrowym i wesołym siedmiolatkiem, który dobrze radził sobie w szkole i uwielbiał spędzać czas na zabawach z kolegami. Jego rodzice nigdy wcześniej nie zauważyli żadnych poważnych problemów zdrowotnych czy emocjonalnych. Wszystko zmieniło się zaledwie w ciągu kilku dni. Po przebytej infekcji gardła, którą zdiagnozowano jako anginę paciorkowcową, Andrzej został poddany standardowemu leczeniu antybiotykiem. Mimo że infekcja wydawała się ustępować, kilka dni później chłopiec zaczął zachowywać się w sposób, który zaniepokoił jego rodziców.

Reklama

Katarzyna Pilewicz
01/23/2025 05:06 PM

PANDAS – co to jest i jak wpływa na dzieci?

Autor: Adobe Stock

Objawy pojawiły się nagle, dosłownie z dnia na dzień, i były tak intensywne, że chłopiec przestał normalnie funkcjonować. Rodzice początkowo sądzili, że to reakcja na stres lub inne przejściowe problemy, ale gdy objawy nie ustępowały, a wręcz się nasilały, postanowili poszukać pomocy medycznej. Po wizycie u pediatry i wywiadzie medycznym, lekarz zauważył związek między niedawną infekcją paciorkowcową a gwałtownym początkiem objawów neuropsychiatrycznych. Andrzej został skierowany do specjalisty – neurologa dziecięcego, który potwierdził, że może to być przypadek PANDAS.

Reklama

Ubezpieczenie zdrowotne dla seniorów Medicare

Co to jest PANDAS?

PANDAS (ang. Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal Infections) odnosi się do przypadków u dzieci w wieku 3-12 lat, w których infekcja paciorkowcem (np. angina lub szkarlatyna) powoduje nieprawidłową reakcję układu odpornościowego. Cząsteczki bakterii paciorkowca są rozpoznawane jako obce dla organizmu, a układ odpornościowy dziecka reaguje na nie, wytwarzając przeciwciała. W przypadku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego przeciwciała reagują zarówno na cząsteczki bakterii paciorkowca, jak i na podobne cząsteczki znajdujące się w innych częściach ciała i prowadzą do zapalenia w mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za emocje, zachowanie i funkcje motoryczne, co prowadzi do drastycznych zmian w zachowaniu dziecka.

Objawy PANDAS

Charakterystycznym elementem PANDAS jest gwałtowny początek objawów, które mogą przypominać inne zaburzenia neuropsychiatryczne, takie jak zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD) lub zespół Tourette’a. Do najczęstszych objawów należą:
* Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – nagłe wystąpienie natrętnych myśli lub zachowań kompulsywnych. Andrzej zaczął wielokrotnie pytać, czy jego ręce są czyste, i mył je tak często, że skóra stała się zaczerwieniona i podrażniona.

* Tiki motoryczne i wokalne – niekontrolowane ruchy lub dźwięki, np. mruganie, chrząkanie. Rodzice zauważyli, że Andrzej zaczął gwałtownie mrugać oczami i wydawać niekontrolowane dźwięki, jakby chrząkał.

* Nagła zmiana zachowania – drażliwość, agresja, napady złości, lęki separacyjne. Andrzej bał się zostawać sam w pokoju, płakał i błagał, by jego mama była przy nim cały czas.

* Regres w rozwoju – np. cofnięcie się do wcześniejszych etapów rozwoju emocjonalnego lub intelektualnego.
* Problemy ze snem – koszmary, trudności z zasypianiem.
* Problemy motoryczne – niezgrabność ruchowa, zmiana pisma ręcznego.
* Zmiany w apetycie i energii – utrata apetytu, zmęczenie.
* Problemy poznawcze – trudności z koncentracją i zapamiętywaniem. W szkole Andrzej miał trudności ze skupieniem się na lekcjach, co wcześniej nigdy nie miało miejsca.

Objawy pojawiają się gwałtownie, zwykle w ciągu kilku dni lub tygodni od infekcji paciorkowcowej.

Diagnostyka PANDAS

Nie ma jednoznacznego testu laboratoryjnego, który potwierdzałby PANDAS. Diagnoza opiera się wyłącznie na wywiadzie medycznym, czy istnieje związek między nagłym początkiem objawów neuropsychiatrycznych po przebytej infekcji paciorkowcowej oraz wykluczeniu innych przyczyn, na przykład zaburzeń neuropsychiatrycznych. Badania laboratoryjne mogą jedynie potwierdzić obecność infekcji paciorkowcowej lub obecność przeciwciał po przebytej infekcji.

Leczenie PANDAS

Leczenie PANDAS koncentruje się na zwalczaniu infekcji paciorkowcowej oraz łagodzeniu objawów neuropsychiatrycznych. Podaje się antybiotyki, a czasem sterydy, które mogą pomóc w redukcji stanu zapalnego mózgu. Równie ważna, jak leczenie farmakologiczne, jest psychoterapia, która pomaga radzić sobie z natrętnymi myślami i kompulsjami. Wsparcie rodziny i świadomość natury choroby jest kluczowa, by wspierać dziecko w codziennych wyzwaniach, nie wzmacniać lęków i pomóc wrócić do równowagi psychicznej. Profilaktycznie podaje się długoterminową antybiotykoterapię w małych dawkach, aby zapobiec nawrotom infekcji paciorkowcowych.

PANDAS a zdrowie psychiczne dziecka

PANDAS może mieć poważny wpływ na emocje i funkcjonowanie społeczne dziecka, dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie objawów, współpraca z lekarzami specjalistami (pediatrą, psychiatrą, neurologiem), a także zapewnienie dziecku stabilnego, wspierającego środowiska domowego.

Przy wczesnej diagnozie i odpowiednim leczeniu wiele dzieci wraca do pełnego zdrowia. Jednakże, w niektórych przypadkach objawy mogą nawracać przy kolejnych infekcjach. Regularna opieka medyczna i ścisłe monitorowanie stanu zdrowia dziecka są kluczowe. PANDAS to złożony zespół autoimmunologiczny i mimo że objawy mogą być przerażające dla rodziców i opiekunów, odpowiednia opieka medyczna daje dużą szansę na powrót dziecka do normalnego funkcjonowania. Jeśli podejrzewasz PANDAS u swojego dziecka, skontaktuj się z lekarzem i rozpocznij odpowiednie leczenie jak najszybciej.

(Source: National Institute of Mental of Health)

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.