Reklama

Osobowość schizoidalna

Już od dziecka było widoczne, że Ben stroni od towarzystwa. Kiedy koledzy rozmawiali o weekendowych planach, on milczał, patrząc gdzieś w dal. Miał swoje pasje, ale nigdy nie dzielił się nimi z nikim. Interesował się astronomią i literaturą science fiction, spędzał noce na czytaniu książek o odległych galaktykach. Rodzice martwili się, że nigdy nie miał przyjaciół ani bliskich relacji. Jednak Ben nie czuł potrzeby nawiązywania takich więzi. Emocje innych były dla niego zagadką – z jednej strony widział, jak istotne są dla ludzi, z drugiej strony sam nie potrafił ich odczuwać z taką intensywnością.

Katarzyna Pilewicz
10/17/2024 05:08 PM

Autor: Adobe Stock

W relacjach, które z trudem utrzymywał, wykazywał obojętność i dystans, co często prowadziło do frustracji drugiej strony. W tłumie ludzi nigdy nie szukał spojrzeń, rozmów czy towarzystwa. Jego świat wewnętrzny był dla niego o wiele bogatszy niż jakiekolwiek interakcje z innymi. Pracował jako programista – idealne zajęcie, dla kogoś, kto chce ograniczyć kontakty z ludźmi do minimum. Mógł spędzać długie godziny w ciszy, skupiony na kodzie, bez przymusu angażowania się w rozmowy, które dla innych były naturalne, a dla niego wydawały się męczące. Żył w swoim rytmie – bez większych emocji, ale i bez poczucia braku. Jego świat wewnętrzny był wystarczająco bogaty, by wypełnić wszystkie luki, które dla innych mogłyby wydawać się samotnością.

Cechy osobowości schizoidalnej

Ben to mężczyzna zamknięty w sobie, mający trudności w nawiązywaniu głębszych relacji z innymi ludźmi. Jest odizolowany emocjonalnie, przejawia chłód w kontaktach interpersonalnych, unika zaangażowania uczuciowego. Zgodnie z klasyfikacjami diagnostycznymi, takimi jak DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), osoby z osobowością schizoidalną wykazują trwały wzorzec wycofywania się z relacji międzyludzkich i ograniczonego wyrażania emocji w kontaktach interpersonalnych. Aby zdiagnozować to zaburzenie, symptomy muszą być obecne w wieku dorosłym i trwać przez dłuższy czas. Kluczową cechą osobowości schizoidalnej jest unikanie bliskich relacji, w tym romantycznych, brak więzi towarzyskich. W sytuacji, gdy z przymusu pojawiają się na spotkaniach rodzinnych wykazują obojętność lub dystans emocjonalny. W przeciwieństwie do osób cierpiących na inne zaburzenia osobowości, takich jak osobowość unikająca, osoby z osobowością schizoidalną nie odczuwają potrzeby bliskich relacji. Często wręcz cieszą się z samotności i nie mają dyskomfortu związanego z brakiem kontaktów z innymi. Wydają się obojętni i wycofani emocjonalnie. Ich mimika i gestykulacja są ograniczone, a na próby emocjonalnej interakcji reagują z dystansem. Nie są skłonni do wyrażania radości, smutku czy gniewu w typowy dla innych sposób. Wiele osób z tym zaburzeniem nie przejawia zainteresowania związkami intymnymi ani seksualnymi. Brak bliskości emocjonalnej jest jednym z powodów, dla których rzadko angażują się w relacje romantyczne. Zamiast angażować się w grupowe działania czy zajęcia, osoby z osobowością schizoidalną preferują samotne hobby lub prace. Często wybierają zajęcia, które nie wymagają współpracy z innymi ludźmi.

Przyczyny osobowości schizoidalnej

Przyczyny osobowości schizoidalnej nie są do końca znane, ale podobnie jak w przypadku innych zaburzeń osobowości, uważa się, że wczesne relacje dziecka z opiekunami mają kluczowe znaczenie dla kształtowania osobowości. Brak ciepła, zainteresowania lub zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie mogą prowadzić do rozwoju mechanizmów obronnych, takich jak wycofanie się emocjonalne i unikanie relacji. Zaburzenia osobowości mogą być również dziedziczne. Badania sugerują, że osoby z rodzin, w których występowały zaburzenia psychiczne, w tym schizofrenia, są bardziej narażone na rozwój osobowości schizoidalnej. Niektóre teorie sugerują, że zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za regulację emocji i przetwarzanie społeczne, mogą przyczyniać się do rozwoju osobowości schizoidalnej.

Jak pomóc?

Chociaż osoby z osobowością schizoidalną rzadko same szukają pomocy, to terapia może pomóc im zrozumieć i zmienić wzorce myślenia, które przyczyniają się do wycofania społecznego. Mimo, że mogą unikać grupowych interakcji, terapia grupowa będzie najlepszym wyborem ku stopniowemu uczeniu się, jak funkcjonować w grupie. Nadrzędnym celem jest praca nad rozwijaniem umiejętności interpersonalnych i emocjonalnych. Choć leczenie osobowości schizoidalnej jest wyzwaniem, odpowiednia pomoc może poprawić jakość życia tych osób, wspierając ich w rozwijaniu umiejętności interpersonalnych i lepszym radzeniu sobie w sytuacjach społecznych.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.