Reklama

Narcystyczne matki i ich córki

Katarzyna Pilewicz
04/04/2024 10:07 PM

Czy w relacji z matką czujesz, że traktuje cię, jak ciągłe zagrożenie? Manipuluje, aby wzbudzić w tobie wątpliwości, co do twojego racjonalnego myślenia? Okazuje jawną wrogość, gdy nie jesteś taką, jaką ona chce cię widzieć? A z dzieciństwa pamiętasz, że musiałaś służyć jako dziecko idealne, aby ona mogła zbierać pochwały i spełniać swoje oczekiwania? Jeśli tak, to jest duża szansa, że twoja matka ma tendencje narcystyczne.

Matka o narcystycznych tendencjach

Zdrowa matka jest oazą bezpieczeństwa, która daje emocjonalne i fizyczne zabezpieczenie przez dotyk, uśmiech i uczucie. Jej pełne miłości i zaangażowania oddziaływanie na potrzeby dziecka daje mu poczucie ważności, akceptacji i wartości. Z matką o tendencjach narcystycznych jest dokładnie odwrotnie. Nie potrafi dostosować się do potrzeb swojego dziecka, a przede wszystkim wymaga od niego spełnienia jej własnych oczekiwań, wszędzie tam, gdzie może zostać poddany ocenie jej sposób wychowania, a więc w rodzinie, towarzystwie i szkole. Jak Narcyz w greckiej mitologii, widzi tylko swoje odbicie. Nie potrafi dostrzec potrzeb dziecka, nie widzi go jako oddzielnej istoty, która ma prawo do indywidualności i miłości. Narcystyczna matka ma słabe umiejętności rodzicielskie. Jej wysokie wymagania, potrzeba bycia chwaloną i dbanie o pozory wynikają z tego, że przywiązuje dużą wagę do opinii na swój temat. Wobec tego będzie tolerować tylko takie dziecko, które postawi ją w jak najlepszym świetle. Narcystyczne matki są powierzchowne – oceniają ludzi na podstawie ubioru, statusu lub popularnych stereotypów. Zawsze dbają o to, aby dziecko wyglądało jak najlepiej i zachowywało się zgodnie z zasadami wpojonymi mu od małego. I nie poprzestaje na tym – wiele narcystycznych matek ma skłonność do układania przyszłości swoim dzieciom. Sugerują im pod presją, z kim się spotykać, jaką szkołę wybrać i jak się zachowywać. Wynika to z niezaspokojonych ambicji, które przenoszą na swoje dzieci. W efekcie dziecko narcystycznej matki nie czuje się nigdy wystarczająco dobre, akceptowane i kochane. Jest manipulowane, osaczone i zdominowane.

Córki narcystycznych matek

Dziewczynki ponoszą trochę inne konsekwencje niż chłopcy w związku z posiadaniem narcystycznej matki, ponieważ spędzają zazwyczaj więcej czasu z matką i jest ona ich wzorcem do naśladowania. A dla narcystycznej matki, córka jest przedłużeniem jej samej, w związku z tym dziewczynka silniej odczuwa jej zazdrość, jest bardziej narażona na porównywanie z rodzeństwem, zawstydzanie i poniżanie. W wyniku tego, większość dzieciństwa i młodości córka pragnie spełniać oczekiwania rodzica, aby zasłużyć na miłość.

Oto konsekwencje ponoszone przez córki narcystycznych matek:

Brak granic

W związku z brakiem granic, narcystyczna matka widzi swoje córki zamiennie jako zagrożenie i przedłużenie ego. Poprzez krytykę, stara się ukształtować córkę na swój wyidealizowany obraz. Widzi w niej jednocześnie swoje własne cechy, których sama nie akceptuje. Należą do nich samolubność, skoncentrowanie na sobie, emocjonalny chłód i upór. Dlatego też narcystyczne matki zazwyczaj faworyzują swoich synów, chociaż ranią ich w zupełnie inny sposób – emocjonalnym kazirodztwem.

Narcystyczna przemoc

Do narcystycznej przemocy zalicza się poniżanie, zawstydzanie i kontrolowanie, co zaburza rozwój osobowości młodej dziewczyny i rodzi brak bezpieczeństwa i niskie poczucie własnej wartości. Dziewczyna nie może ufać swoim uczuciom i potrzebom, wini samą siebie za niezadowolenie swojej matki. W bardziej ekstremalnych przypadkach, dziewczyna czuje, że nie ma prawa żyć, jest niepotrzebna, jest ciężarem i nigdy nie powinna była urodzić się. Narcystyczne matki dobrze ukrywają przemoc, nie chcą być osądzane, a córki uczą się przyjmować przemoc bez słowa. I tak stają się bezbronne i nie rozpoznają znaków ostrzegawczych w późniejszym życiu, z partnerem. Dlatego narażone są na powtarzanie cyklu przemocy.

Toksyczny wstyd

Córki narcystycznych matek rzadko czują się sobą. Muszą zazwyczaj wybrać pomiędzy byciem sobą a utratą matki, bo ta nie będzie akceptować córki za to, kim jest, tylko za własne odbicie. Córki odrzucają zatem swoje prawdziwe ja wierząc, że jest ono puste i nic nie warte. Nie są warte miłości. Jak mogłyby być coś warte, skoro własna matka nie akceptuje ich za to, kim są? Toksyczny wstyd rodzi się ze złości i nienawiści do matki. Złości tej jednak córki nie rozumieją. Czyż dzieci nie powinny kochać swoich rodziców i vice versa? Te sprzeczne uczucia stają się podstawą przekonania, że powinny się wstydzić za to, kim są.

Kontrola

Narcystyczne matki kontrolują swoje dzieci. Świat kręci się wokół nich. Wybierają autokratyczny styl rodzicielstwa, nie dają wyborów. Mówią, że to dla jej dobra, ale nie znają jej potrzeb i pragnień, i osłabiają umiejętności myślenia niezależnego. Kierują się zawiścią, oczekiwaniem wdzięczności i całkowitego podporządkowania. Niektóre matki chcą widzieć przedłużenie siebie w córkach – ubierają je na swój styl, zmuszają do podobnego zachowania bez poszanowania ich odrębności i indywidualności. Wybierają im partnerów, karierę i zajęcia. Nakładają na nie swoje niespełnione ambicje i marzenia.

Niedostępność emocjonalna

Emocjonalny komfort i bliskość są obce matkom narcystycznym. Córki mogą mieć zapewnione potrzeby fizyczne, ale emocjonalnie tęsknią za ciepłem i bliskością. Mogą nie wiedzieć, czego im brakuje, bo nie znają komfortu matczynego ciepła, mogą nie umieć nazwać swoich potrzeb, bo nigdy nie nauczyły się ich rozpoznawać. Szukają ich jednak i zazwyczaj kończą w związkach współzależnych, w których powtarza się wzorzec niedostępności emocjonalnej.

Droga do wolności

Wyzwolenie się z traumy dorastania w domu pełnym sprzeczności, odrzucenie i wstydu zajmuje dużo wysiłku i czasu. Proces rozpoczyna się od rozpoznania niezdrowych przekazów i wierzeń przenoszonych z matki na córkę i zrozumienia, że nie są one prawdziwe. Zamiana negatywnego, wewnętrznego głosu matki na pełny ciepła i opiekuńczości głos wewnętrzny jest następnym krokiem. Uzdrowienie to nie tylko przełamanie niezdrowych wierzeń nabytych w dzieciństwie, ale także nauczenie się nowych umiejętności w związkach z innymi ludźmi.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC