Joanna Marszałek
Sieci CVS i Walgreens zgodziły się wypłacić łącznie 10,7 miliarda dolarów na rzecz skarżących stron, które zarzucały, że apteki nie nadzorowały odpowiednio procesu realizowania recept na opioidowe leki przeciwbólowe i przyczyniły się tym samym do kryzysu uzależnienia od opioidów w Stanach Zjednoczonych. Ugoda obejmuje wiele stanów i jednostek samorządowych. Staraniom przewodniczył prokurator generalny Illinois Kwame Raoul.
Fundusze zostaną rozdzielone pomiędzy stany, samorządy lokalne i uznane przez władze federalne plemiona, i zostaną przeznaczone na programy zwalczania kryzysu opioidowego. CVS ma wypłacić 4,9 mld dol. stanom i jednostkom samorządowym oraz około 130 mln dolarów plemionom. Walgreens ma wypłacić 4,95 mld dol. plus ponad 750 mln dolarów kosztów związanych z procesem prawnym. Płatności będą rozłożone w czasie.
Sieci aptek zgodziły się również na wdrożenie nowych programów, które będą lepiej nadzorować realizację recept na opioidy i ustanowienie nowych obowiązkowych programów szkoleniowych.
W latach 2011-2020 wskaźnik śmierci z powodu przedawkowania opioidów w całym kraju potroił się – z ok. 7 do 21 zgonów na 100 tys. osób, według organizacji State Health Access Data Assistance Center.
W wydanym 12 grudnia oświadczeniu Raoula czytamy: „Epidemia opioidów tragicznie dotknęła zbyt wiele rodzin z Illinois, które doświadczyły uzależnienia lub nawet śmierci bliskiej osoby. Ta ugoda z Walgreens i CVS o wartości 10,7 mld dolarów opiera się na ważnym postępie, który osiągnęliśmy już w poprzednich ugodach, ale co ważniejsze, pociąga obie firmy do odpowiedzialności”.
Zadowolenie z zawarcia ugody wyraził prokurator generalny Illinois Kwame Raoul, który prowadził dwupartyjne negocjacje z prokuratorami generalnymi Kalifornii, Connecticut, Kolorado, Delaware, Indiany, Iowa, Kentucky, Luizjany, Massachusetts, Nebraski, Nowego Jorku, Północnej Karoliny, Ohio, Pensylwanii, Rhode Island, Tennessee i Teksasu.
Warto podkreślić, że w ramach ugody żadna z firm nie przyznała się do złego postępowania. Główny radca prawny sieci CVS Health Thomas Moriarty powiedział w komunikacie, że firma jest zadowolona z rozwiązania „tych długotrwałych roszczeń” i faktu, że ma już to za sobą”. „Jesteśmy zobowiązani do współpracy ze stanami, władzami samorządowymi i plemionami, i będziemy kontynuować nasze własne ważne inicjatywy, aby pomóc zmniejszyć nielegalne wykorzystanie opioidów na receptę”.
Z kolei firma Walgreens, która ma swoją siedzibę w Deerfield na przedmieściach Chicago, w swoim oświadczeniu napisała: „Jako jedna z największych sieci aptecznych w kraju, jesteśmy zaangażowani w bycie częścią rozwiązania. Te ramy ugody pozwolą nam dalej koncentrować się na zdrowiu i dobrobycie naszych klientów i pacjentów, a jednocześnie wnieść pozytywny wkład w rozwiązanie kryzysu opioidowego”.
Raoul prowadził dwupartyjne negocjacje z prokuratorami generalnymi Kalifornii, Connecticut, Kolorado, Delaware, Indiany, Iowa, Kentucky, Luizjany, Massachusetts, Nebraski, Nowego Jorku, Północnej Karoliny, Ohio, Pensylwanii, Rhode Island, Tennessee i Teksasu.
W sierpniu 2022 r. 19 powiatów w Illinois, w tym w rejonie Chicago, zaskarżyło największe sieci aptek za napędzanie kryzysu opioidowego.Pozew został wniesiony w powiecie Cook między innymi przez powiaty Cook, DuPage i McHenry przeciw sieciom aptek CVS, Walgreens, Walmart, Kroger, Meijer i Albertsons.Powiaty w Illinois uznały, że sieci aptek przyczyniły się do powstania „najgorszej stworzonej przez człowieka epidemii w nowoczesnej historii medycyny”. Zdaniem autorów pozwu, kiedy pacjenci przychodzili zrealizować recepty na ilość opioidów większą, niż ktokolwiek mógłby rozsądnie wykorzystać, apteki powinny powiedzieć „nie”, a tymczasem nie zrobiły tego i wybrały zyski.
„Postępowanie producentów, dystrybutorów i aptek sieciowych spowodowało, że Illinois zostało zalane falą opioidów na receptę. (…) Dystrybutorzy i apteki działali bez uwzględnienia życia, które miało zostać zdeptane w pogoni za zyskiem” – czytamy w pozwie.
W podobnych sprawach, które toczyły się w innych częściach kraju, prawnicy niektórych sieci aptecznych argumentowali, że winą należy obarczyć lekarzy, którzy przepisywali leki, a nie aptekarzy, którzy wydawali zamówienia. Autorzy pozwu uważają jednak, że apteki miały wystarczająco dużo przesłanek mogących wzbudzić podejrzenie – wśród nich pacjenci z licznymi receptami od tego samego lekarza, pacjenci z receptami od różnych lekarzy, nietypowo duże lub częste zamówienia oraz zamówienia opłacane gotówką.
Od 2006 do 2014 roku mieszkańcy Illinois otrzymali ponad 3,1 mld dawek hydrokodonu i oksykodonu – opioidów, które normalnie stosowane są w leczeniu ekstremalnego bólu. Przekłada się to na 242 dawki na każdego mężczyznę, kobietę i dziecko w całym stanie. Zdaniem autorów pozwu, każda odpowiedzialna apteka mogła z łatwością zobaczyć, że taka ilość leków nie może być zużyta do celów medycznych.
Sieć aptek Walgreens nazwała wówczas pozwy „nieusprawiedliwionymi atakami” na profesjonalizm swoich farmaceutów, których nazwała „oddanymi pracownikami służby zdrowia, którzy mieszkają i pracują w społecznościach, którym służą”.
Liczba przepisywanych recept na opioidy w Stanach Zjednoczonych spadła od 2012 r., kiedy osiągnęła rekordowe 255 miliony. Z ostatnich dostępnych danych CDC wynika, że w 2020 r. wydano tylko 143 miliony recept na opioidy. Jednak liczba zgonów związanych z opioidami rośnie – zdaniem jednych ekspertów teraz bardziej z powodu nielegalnego fentanylu, a nie leków na receptę. Jednak inni eksperci uważają, że kryzys zaczął się od nadmiaru leków przeciwbólowych na receptę, co sprawiło, że wiele tabletek trafiło na ulicę. Kiedy podaż się zmniejszyła, niektórzy użytkownicy tabletek przeszli na heroinę, a następnie na fentanyl, syntetyczny opioid, który handlarze upodobali sobie, ponieważ jest tani, mocny i łatwy do przemycenia.
Władze w Illinois od lat prowadzą spory sądowe z przemysłem farmaceutycznym. Niektóre z nich zakończyły się sukcesem. W lutym 2022 r. zawarto ugodę z dystrybutorami leków i producentem Johnson & Johnson na sumę 760 mln dolarów.
