Żeby zdrowym być
Dorota Feluś
Sezon jesienno-zimowy to czas szczególnie silnych ataków bakterii, wirusów, pierwotniaków, grzybów i pasożytów wielokomórkowych, które mogą powodować choroby. By organizm skutecznie mógł te ataki odpierać, potrzeba, by sprawnie funkcjonował układ immunologiczny. A odporność najlepiej wzmacniać odpowiednim pożywieniem, w którym dużo tzw. pre- i probiotyków.
Działania obronne
Probiotyki (z języka greckiego pro bios – dla życia) to, według definicji World Health Organization (WHO), „żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza”. Mówiąc prosto, są to pożyteczne bakterie, których korzystny wpływ polega na tym, że poprawiają równowagę mikroflory jelitowej, czyli wzmacniają armię obronną organizmu, żeby mogła szybciej pokonać agresorów. Jak to robią?
Po pierwsze przejmują część działań obronnych poprzez hamowanie rozwoju patogenów dzięki wytwarzaniu substancji, które je niszczą lub osłabiają (kwasy organiczne, nadtlenek wodoru, bakteriocyny, czyli substancje zabijające mikroorganizmy chorobotwórcze). Co więcej, utrudniają przyleganie patogenów do nabłonka jelitowego oraz „pochłaniają” składniki pokarmowe, które są niezbędne do rozwoju tych patogenów, przez co pozbawiają wrogów pożywienia. W ten sposób zwalczają m.in. rotawirusy, salmonellę, gronkowca złocistego, a nawet pałeczkę zapalenia płuc.
Po drugie pobudzają nasz organizm do walki w procesie tzw. immunostymulacji lub inaczej immunomodulacji. Potęgują aktywność i sprawność bojową limfocytów i makrofagów, czyli podstawowych oddziałów armii obronnej. Na dodatek przyspieszają syntezę i aktywność przeciwciał wytwarzanych w organizmie.
Korzyści z probiotyków, które ustalono w oparciu o dowody naukowe:
• zapobieganie zakażeniom jelitowym,
• immunostymulacja,
• łagodzenie objawów nietolerancji laktozy,
• potencjalny wpływ antykancerogenny na raka jelita grubego,
• poprawa profilu lipidowego u osób z wysokim poziomem cholesterolu,
• zapobieganie nawrotom infekcji grzybiczych i bakteryjnych pochwy.
Bogate źródła probiotyków
Najwięcej probiotyków występuje w jogurtach, maślankach, kefirach, serkach, twarogach, tzw. mlekach acidofilnych, a także w produktach kiszonych – ogórkach i kapuście – oraz w mniejszym stopniu w cytrusach, jabłkach i occie winnym.
W sklepach można znaleźć wiele produktów mleczarskich, wzbogacanych wyselekcjonowanymi żywymi kulturami bakterii. Ważne jest, by faktycznie były to żywe kultury bakterii (Lactobacillus casei ssp. rhamnosus czyli Lactobacillus GG, Lactobacillus casei ssp Shirota, Lactobacillus casei DN-114 001, Lactobacillus plantarum oraz Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium), bo tylko takie działają korzystnie na organizm. Aby produkt mleczny można było uznać za probiotyczny powinien w jednym gramie zawierać co najmniej 10 mln jednostek Bifidobacterium lub 100 mln jednostek Lactobacillus. Do grupy sojuszników układu immunologicznego należą także drożdże probiotyczne Saccharomyces boulardii.
Probiotyki można również znaleźć w preparatach farmaceutycznych dostępnych m.in. w sklepach typu Walgreens, Walmart, Osco, Vitamin Shoppe i wielu innych.
Prebiotyki
By wzmocnić działanie probiotyku warto organizm zaopatrzyć w tzw. prebiotyki. W odróżnieniu od probiotyków nie zawierają żadnych mikroorganizmów, a jedynie substancje stymulujące. Ogólnie rzecz biorąc są to nietrawione – oporne na działanie enzymów trawiennych w przewodzie pokarmowym – składniki żywności, które korzystnie oddziałują przez selektywną stymulację wzrostu i aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby probiotyków. Tymi substancjami mogą być białka, tłuszcze, oligo- lub polisacharydy, które nie ulegają trawieniu i w formie niezmienionej docierają do światła jelita, by tam rozwijać swoje działanie. Ich bogatym źródłem są pokarmy zawierające dużo błonnika, który dodatkowo, działając jak miotła, pobudza perystaltykę jelit. A to ułatwia wydalanie z organizmu toksyn, złogów pokarmowych i zbędnych produktów przemiany materii przez jelito grube.
Kiedy sięgać po probiotyki
Bakterie probiotyczne są potrzebne zwłaszcza w sytuacjach, kiedy własna mikroflora fizjologiczna ulega przetrzebieniu lub wymaga wsparcia, czyli przy:
• antybiotykoterapii,
• przewlekłym stresie i przemęczeniu,
• nadmiernym spożywaniu alkoholu,
• nieodpowiedniej, zbalansowanej diecie,
• uszkodzeniach śluzówki jelita, np. wskutek choroby.
Należy pamiętać, że aby probiotyki spełniły swoją rolę, trzeba je przyjmować przez dłuższy okres. Jak potwierdziły badania, np. po kuracji antybiotykowej odbudowa mikroflory bakteryjnej zajmuje aż pół roku. Oczywiście, probiotykami można, i należy, wspomagać odporność teraz, gdy za oknem jesienna aura, a organizm atakują miliony patogenów.
