Ewa Malcher
To będzie pierwsza tak duża, samodzielna wystawa w Chicago History Museum (CHM, pol. Muzeum Historii Chicago) poświęcona Polonii w Wietrznym Mieście. Zatytułowana jest „Back/Home: Polish Chicago”. Zgromadzono na niej ponad 600 eksponatów – zdjęć, dokumentów, zapisów dźwiękowych, przedmiotów codziennego użytku. A wszystko zaczęło się od… rozmowy.
Rozmawia redaktor naczelna „Dziennika Związkowego” Alicja Otap i menedżer generalny gazety Łukasz Dudka
– Zacząłem pracować w Chicago History Museum w 1999 roku i od tego czasu muzeum nie miało takiej ekspozycji. Jestem pewien, że to po raz pierwszy CHM zorganizowało wystawę o polskich społecznościach w Chicago na taką skalę – mówi Peter Alter, główny historyk Chicago History Museum i dyrektor Studs Terkel Center for Oral History.
Ekspozycja jest okazją, by pokazać, ile Polonia wniosła i wnosi do życia aglomeracji Chicago, jak wyglądały początki emigracji, z czym musieli zmierzyć się pierwsi imigranci, jak sprostali wyzwaniom, gdzie odnieśli sukces, a gdzie porażki, jak dbali i dbają o swoje korzenie i jakie były i są ich związki z Ojczyzną. Nieprzypadkowo w tytule wystawy znajduje się „Back/Home” – tam i z powrotem – które charakteryzuje życie wielu imigrantów w Wietrznym Mieście.
– Wystawa jest zwieńczeniem rozmowy rozpoczętej w 2015 pomiędzy dyrekcją Chicago History Museum a Muzeum Historii Polski w Warszawie. Pierwotnie dyskusje koncentrowały się na wymianie informacji pomiędzy tymi dwiema instytucjami. Zaczęliśmy od wymieniania się „młodzieżową historią mówioną” (ang. youth oral history) w latach 2018 i 2019. Teraz przeszliśmy do części wystawienniczej w tej współpracy – wyjaśnia Peter Alter.
Kilkadziesiąt miesięcy pracy zaowocowało sporym zbiorem eksponatów. Pozyskano je z Muzeum Polskiego w Ameryce, organizacji polonijnych, ale przede wszystkim od osób prywatnych. Wystawa zajmuje powierzchnię 2100 stóp kwadratowych. Zobaczymy na niej przede wszystkim pokaźną kolekcję archiwalnych zdjęć. Są także przedmioty codziennego użytku, jak na przykład kufer, w którym cały swój majątek przewieźli przez ocean Ryszard i Janina Wyrwa w 1951 roku. Wypatrzyliśmy też cyrkiel, książeczkę do nabożeństwa, polski „Elementarz”, torbę lekarską dr. Konstantego Świdra i jego maszynę do pisania, zwijaną miarkę z logo kampanii wyborczej Edmunda J. Kucharskiego w powiecie Cook. Do tego dochodzą odręczne notatki, stroje (np. góralski, podarowany w latach 70. muzeum przez Związek Podhalan), plakaty, ulotki wyborcze (m.in. z kampanii Romana Pucinskiego na burmistrza Chicago), przedmioty używane w kościołach, gadżety sportowe i wiele, wiele innych. Wszystko opisane jest w trzech językach – po angielsku, po polsku i po hiszpańsku, a oprawę graficzną plansz oparto na motywie wycinanek.
Wystawa podzielona jest na trzy sekcje tematyczne: Journeys, Neighborhoods, Connections (podróże, sąsiedztwa, związki). Nie pokazuje uszeregowanej datami historii Polski i Polonii, ale koncentruje się na powiązaniu historii i społeczeństwa, opowiadając bardziej o życiu codziennym zwykłych obywateli niż o wyczynach znanych postaci historycznych. Choć i tych tu nie brakuje. Jest na przykład wspomnienie pobytu Lecha Wałęsy w Chicago i papieża Polaka, św. Jana Pawła II.
Ciekawym motywem są tzw. „progi”, czyli przejścia pomiędzy poszczególnymi partiami wystawy. Pomysłodawcą „progów” jest Peter Alter. Stworzyli je zaproszeni przez Altera polonijni artyści: fotograf Monika Lozinska, multidyscyplinarna artystka Andrea Jablonski, malująca piórem i tuszem Irena Siwek oraz malarz Voytek Glinkowski.
Oficjalne otwarcie nastąpi w sobotę, 20 maja. Od 10.15 am do 12.15 pm po wystawie oprowadzać będzie Joanna Bak, asystentka kuratora CHM. W godz. 10.30 am – 12.30 pm warsztaty wycinanek poprowadzi Grace Bazylewski. O godz. 1 pm wystąpi Lira Ensemble. Wszystkie punkty programu dostępne są po zakupie biletu wstępu do muzeum (19 dol., seniorzy i studenci 17 dol.) bez żadnych dodatkowych opłat. Chicago History Museum mieści się przy 1601 N. Clark St. w Chicago.
„Back/Home: Polish Chicago” będzie dostępna dla zwiedzających do czerwca 2024 r. Później wystawa pojedzie do Polski, gdzie zaprezentuje ją Muzeum Historii Polski w Warszawie.
Tekst: Ewa Malcher[email protected]Zdjęcia: Peter Serocki[email protected]
