Elżbieta Baumgartner
Oto list od pana Jacka: „Pani Elżbieto! Moja żona Maria ma problem z kartami: ciągle coś kupuje, robi długi, spłaca, znowu kupuje robiąc większe długi, spłaca itd. Przyrzeka poprawę, po czym dostaje “owczego pędu” i szaleje w sklepach. Gdy nie ma przy sobie karty kredytowej, to otwiera w sklepie kredytowe konto. Poziom zadłużenia na jej (naszej) karcie kredytowej doszedł do 20,000 dol. Czy jest jakiś sposób, by zablokować jej możliwość zaciągania kredytu, ale bez rujnowania jej wierzytelności?”
Wygląda na to, że pani Maria zdradza objawy „zakupoholika” (shopaholic) – osoby czującej przymus dokonywania zakupów. Nie jest ona odosobniona. American Journal of Psychiatry podaje, że 1 na 20 Amerykanów ma skłonności do kompulsywnych zakupów. Jeżeli zaliczasz się do nich, oto kilka sugestii, które mogą ci pomóc.
Zablokuj swój kredytDla zakupoholika pomocna jest możliwość blokady swojej historii kredytowej. Przyjrzyjmy się sytuacji pani Marii. Rozumie ona swoją przypadłość, stara się ją kontrolować. Odkłada karty kredytowe, ale w sklepach łatwo kredyt uzyskać. Personel jest gotowy wydać sklepową kartę kredytową od ręki i nawet dać znaczny upust na zakupy. Potrzebny jest tylko dowód tożsamości i znośna historia kredytowa. Ażeby zapobiec otwieraniu nowych kart czy linii kredytu w sklepach, pani Maria powinna zablokować swoją kartotekę kredytową. Jej mąż nie może uczynić tego za nią, ale może pomóc.Definicja: Credit freeze polega na zablokowaniu dostępu do kredytowej kartoteki tak, że nikt nie ma do niej dostępu. Każda firma pożyczkowa (bank, sklep), która będzie próbowała sprawdzić historię klienta, dowie się, że ta osoba nie zgadza się na zaciągnięcie zobowiązania. To pozwala bronić się przed złodziejami tożsamości, a także przed samym sobą.Aby założyć blokadę historii kredytowej, trzeba skontaktować się z każdym z biur kredytowych: Equifax, 1-800-685-1111, https://www.equifax.com/personal/credit-report-services/credit-freeze; Experian, 1-888-397-3742, Experian Security Freeze, www.experian.com/freeze/center.html; TransUnion, 1-800-909-8872, https://www.transunion.com/credit-freeze.
Zamknij karty kredytowe i płatniczeOsoba pragnąca wyleczyć się z zakupoholizmu powinna zamknąć konta kredytowe i posługiwać się tylko gotówką, która nakłada na wydatki naturalne limity. Warto też wyzbyć się kart płatniczych, by nie mieć dostępu do całej zawartości konta bankowego.Gdy w przypływie słabości dasz się namówić np. w sklepie T.J.Max na nową kartę kredytową, to T.J.Max nie będzie w stanie sprawdzić twojej historii kredytowej (gdyż dostęp do niej będzie zablokowany), więc sklepowej karty kredytowej nie wyda. W ten sposób ochronisz się przed własną słabością.Z posiadanej karty kredytowej można zrezygnować w każdej chwili, pod warunkiem, że spłaci się całość zadłużenia. Zadzwoń do wystawcy i spytaj o procedurę. Bank ma obowiązek poinformować biura kredytowe o zamknięciu karty. W raporcie kredytowym powinna pojawić się adnotacja „Konto zamknięte na życzenie klienta”. Sprawdź swój raport kredytowy. Jeżeli karta figuruje ciągle jako otwarta, złóż reklamację do banku.
Obniż limit kredytowy na karciePosunięciem mniej drastycznym od zlikwidowania kart kredytowych jest obniżenie limitu. W tym celu trzeba posłać do wystawcy karty (sklepu, banku) pisemną dyspozycję i podać dane personalne, numer konta i żądany limit kredytu. Zadzwoń pod numer podany w miesięcznych raportach i spytaj o szczegóły.Tylko właściciel karty może ubiegać się o jej zamknięcie czy ograniczenie kredytu. Pamiętać też warto, że zamknięcie karty (szczególnie starej) i obniżenie limitu kredytu może spowodować obniżenie punktacji kredytowej.
Mailowe powiadomieniaKażdemu przydadzą się mailowe powiadomienia (alerty), słane przez wystawcę karty kredytowej czy płatniczej za każdym razem, gdy jest ona użyta. Usługa ta szczególnie przyda się osobie, która chce ograniczyć zakupy. Świadomość, że mąż otrzyma maila albo SMS-a natychmiast gdy żona kupi nowy ciuch, może ostudzić zapędy niejednej strojnisi.Można wybrać otrzymanie powiadomień za każdym razem, gdy saldo na karcie kredytowej przekroczy wyznaczony pułap. Powiadomienia uruchamia się samodzielnie przez komputer.
Nie traktuj zakupów jak rozrywkęNie jedź do centrum handlowego, tylko dlatego, że jest zimno albo gorąco i nie masz gdzie spędzić wolnego czasu. Znajdź alternatywę – spacer, plażę, wyjazd z dziećmi za miasto, dobrą książkę.Nie jedź do supermarketu tylko po jedną rzecz, bo wyjedziesz z bagażnikiem pełnym żywności. Postaraj się obyć bez tego produktu, albo poproś o załatwienie sprawunku innego członka rodziny. Dobrze planuj i rób zakupy raz w tygodniu. To wystarczy. Im mniej masz okazji do wydawania pieniędzy – tym lepiej.
Stwórz budżetZamiast traktować pieniądze, jak przepływającą przez palce wodę, przejmij nad nimi kontrolę. Ustal budżet w poszczególnych kategoriach (żywność, odzież, transport, rozrywki, wakacje itp.). Zdecyduj, ile procent zarobków chcesz oszczędzać i jak inwestować. Specjaliści radzą odkładać na przyszłość co najmniej 10 proc. zarobków i lokować w fundusze powiernicze (mutual funds). Załóż sobie program automatycznego oszczędzania i spraw, by ustalona kwota była przez komputer przelewana na twoje inwestycyjne konto.Wgląd do swojego konta możesz mieć przez komputer albo smartfon. Przyjrzyj się aplikacji Mint. Możesz ją zainstalować na swojej mądrej komórce albo na komputerze, podłączyć swoje rachunki bankowe, inwestycyjne, karty kredytowe i stworzyć jedno „centrum zawiadywania” swoimi finansami.
PodsumowanieUzależnienie od zakupów jest powodem konfliktów rodzinnych, a często także poważnych problemów finansowych. Osoba, która dokonuje impulsywnych, niepotrzebnych zakupów, ma do dyspozycji wiele narzędzi, które pomogą jej utrzymać odpowiednią dyscyplinę. Najprostsza metoda – całkowicie zrezygnować z kredytu i z kart płatniczych, a posługiwać się tylko staroświecką gotówką. Ponadto – znaleźć inne zainteresowania, chodzić do sklepów jak najrzadziej i nie kupować niepotrzebnie na sieci.
Elżbieta Baumgartner
jest autorką wielu poradników, między innymi książek pt. „Jak oszczędzać na podatkach”, „Amerykańskie emerytury”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak inwestować w fundusze powiernicze” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492www.poradniksukces.com
