Elżbieta Baumgartner
1 kwietnia ruszył w Polsce Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. Wielu czytelników chciałoby wiedzieć, czy spis ten obejmuje również Polaków mieszkających za granicą. Jeżeli tak, to jak na odległość można w tym w spisie uczestniczyć? Jeżeli jesteś w Polsce zameldowany na stałe, masz w Polsce dom albo mieszkanie, albo mieszkałeś w Polsce 31 marca 2021 roku, to przeczytaj ten artykuł uważnie.
Kto podlega spisowiTradycyjnie raz na 10 lat Główny Urząd Statystyczny (GUS) organizuje Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań. W 2021 r. jest on prowadzony od 1 kwietnia 2021 roku do 30 września. Następujące osoby mają obowiązek w tym spisie uczestniczyć.1. Obywatele Polski mieszkający w Polsce oraz cudzoziemcy mieszkający w Polsce na stałe lub przebywający czasowo, w dniu 31.03.2021 r. Nie jest przy tym istotne czy osoby te posiadają zameldowanie w Polsce. Ktoś w końcu marca mieszkał w Polsce, podlega spisowi.2. Obywatele Polski przebywający za granicą (bez względu na okres przebywania), którzy nie wymeldowali się z pobytu stałego w Polsce w związku z wyjazdem na stałe za granicę.
Czy polskie obywatelstwo zobowiązuje mnie do uczestnictwa w spisie?To nie obywatelstwo stwarza obowiązek spisu, lecz fakt zamieszkania w Polsce. Mieszkamy w Polsce, to się spisujemy. Jeżeli nie mieszkamy, to spisać się trzeba tylko wtedy, gdy mamy w Polsce meldunek na stałe. Podajemy wtedy w kwestionariuszu osobowym, że mieszkamy za granicą.Powtórzmy: Spisowi nie podlegają osoby, które dokonały wymeldowania z pobytu stałego w związku z wyjazdem za granicę na stałe.
Jak uczestniczyć w spisie na odległośćCzy mieszkamy w Chicago czy w Koszalinie, spisujemy się tak samo – zdalnie. Narodowy Spis Powszechny jest realizowany metodą samospisu internetowego (po raz pierwszy w historii) albo przez telefon.W sieci służy nam witryna https://spis.gov.pl. Znaleźć tam można nie tylko interaktywny formularz spisowy, ale również obszerne instrukcje, listę najczęściej zadawanych pytań oraz demo aplikacji. Nie trzeba mieć profilu zaufania.Przez telefon. Osoby wykluczone cyfrowo mogą skorzystać z opcji ,,spisz się przez telefon” na infolinii spisowej obsługiwanej przez pracowników statystyki publicznej od poniedziałku do piątku od 8:00 do 18:00 czasu polskiego pod numerem: 22 279-99-99. Jest to metoda bardziej uciążliwa, więc warto poprosić kogoś o pomoc i wypełnić formularz na komputerze.W razie potrzeby rachmistrzowie mogą dzwonić do respondentów, albo kontaktować się osobiście.
Kto wypełnia spisowy kwestionariusz?Tu mamy dwie opcje: spisać nas może nas ktoś, kto mieszka pod danym adresem (np. kuzyn) albo spiszemy się sami.Jeżeli przebywamy za granicą, a zameldowani jesteśmy w Polsce, informacji o nas udzielić może osoba zameldowana pod tym samym adresem (dokonując własnego samospisu). Dopisze nas nie jako osobę mieszkającą pod danym adresem, lecz tylko tam zameldowaną, a przebywającą za granicą.Z drugiej strony, nasze zameldowanie może być czystą formalnością i osoby zamieszkujące pod tym adresem mogą nie mieć o nas bliższych danych. GUS wyjaśnia: „Gdy osoba spisująca się nie zna wszystkich danych dotyczących pozostałych osób mieszkających pod tym samym adresem, może wykazać wyłącznie siebie bez konieczności dopisywania pozostałych osób. Osoby, które mieszkają pod tym samym adresem, a nie zostały dopisane w formularzu – są zobowiązane do samodzielnego dokonania spisu”.Innymi słowy, kuzyn składa kwestionariusz dla swojej rodziny, a my wypełniamy oddzielnie swój własny tylko dla siebie, zaznaczając, że mieszkamy za granicą.
Jakie dane zbiera GUSW roku 2021 GUS zbiera dużo informacji, takie jak: charakterystyka demograficzna ludności, aktywność ekonomiczna (praca, bezrobocie, zawód wykonywany, status zatrudnienia, pobierane świadczenia itp.), poziom wykształcenia, niepełnosprawność, migracje wewnętrzne i zagraniczne, charakterystyka etniczno-kulturowa (narodowość, język, wyznanie), gospodarstwo domowe i rodzina, stan i charakterystyka mieszkania albo domu.Ankieta zawiera kilkadziesiąt pytań, a instrukcje i wyjaśnienia do spisowego kwestionariusza zajmują 59 stronic.
Pytania o osoby przebywające za granicąKilka rubryk dotyczy osób przebywających za granicą. Należy dopisać wszystkie osoby, które w dniu 31 marca 2021 r. były zameldowane pod danym adresem, ale tam nie mieszkały, bo przebywały za granicą (nazwisko, imię, płeć, rok urodzenia). Trzeba też wskazać kraj obecnego przebywania tej osoby (kraj, rok i miesiąc wyjazdu z Polski) oraz miejsce zamieszkania przed wyjazdem.Jeżeli emigrant jest poza krajem krócej niż rok, to respondent wypełnia kwestionariusz emigranta krótkookresowego, jeżeli rok lub dłużej – kwestionariusz emigranta długookresowego. Jak zostało wyjaśnione powyżej, osoba przebywająca za granicą ma opcję spisania się samodzielnie.
Opis mieszkaniaPierwsza osoba w rodzinie przygotowująca aplikację ma wypełnić sekcję poświęconą mieszkaniu czy domowi (kwestionariusz mieszkania). Jest ona dosyć obszerna, bo dopytuje o takie rzeczy, jak rodzaj pomieszczeń mieszkalnych, stan zamieszkania mieszkania/domu, forma jego własności, liczba osób, powierzchnia użytkowa, liczba izb w mieszkaniu/domu, wyposażenie w urządzenia techniczno-sanitarne, rodzaj stosowanego paliwa do ogrzewania, tytuł prawny zamieszkiwania mieszkania przez gospodarstwo domowe, rok wybudowania budynku. Lokator może nie znać odpowiedzi na wszystkie pytania, więc powinien zapytać właściciela lokalu.
Mieszkanie Polonusa w PolsceKwestionariusz mieszkania wypełnia tylko jedna osoba tam zamieszkująca. Jeżeli nie mieszkasz w swoim domu czy mieszkaniu, to nie wypełniasz tej części, bo wypełnić ją powinien najemca. Warto przypomnieć mu o tym obowiązku i dać wymagane informacje.Co robić, jeżeli posiadasz mieszkanie w Polsce, w którym nikt na razie nie mieszka? Czy należy spisywać pusty lokal? Nie, bo spisane mają być osoby pod danym adresem. Jeżeli masz puste mieszkanie na wynajem lub domek letniskowy, w którym nikt nie mieszkał 31 marca 2021 r., to takiego mieszkania nie spisujesz.Warto wiedzieć, że na infolinii proszą, aby ich informować o takich budynkach/lokalach. GUS chce sobie zaznaczyć, że one stoją puste, aby rachmistrzowie potem nie szukali tam kontaktu.
Co grozi za nieuczestniczenie w spisie?Za odmowę udziału w spisie przewidziana jest grzywna nawet do 5 tysięcy złotych. Natomiast za udzielanie nieprawdziwych odpowiedzi podlegamy karze grzywny – w wypadku mniejszej wagi, a nawet karze pozbawienia wolności do 2 lat. Reguluje to Ustawa o statystyce publicznej.Jeżeli masz pytania, zadzwoń na infolinię: +48 22 279 99 99.
Czy pomoże wymeldowanie?Być może zaniedbałeś wymeldowania się z domu rodziców i od wielu lat obiecujesz sobie to uregulować. Jeżeli mieszkasz w Stanach i wymeldujesz się z pobytu stałego w Polsce, to nie będziesz musiał brać udziału w przyszłym spisie powszechnym za 10 lat, ale w tym powinieneś uczestniczyć, bo on ma obrazować sytuację na dzień 31 marca 2021 roku.Wymeldować możesz się na sieci, osobiście albo przez pełnomocnika w urzędzie gminy. Jeśli chcesz złożyć formularz przez Internet – potrzebujesz profilu zaufanego, certyfikatu kwalifikowanego albo e-dowodu (jeśli jesteś obywatelem polskim). Pozwalają one potwierdzić twoją tożsamość. Więcej informacji znajdziesz tu: www.gov.pl/web/gov/wymelduj-sie-z-pobytu-stalego.
Elżbieta Baumgartner
jest autorką wielu poradników, między innymi książek pt. „Jak oszczędzać na podatkach”, „Amerykańskie emerytury”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak inwestować w fundusze powiernicze” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492www.poradniksukces.com
Wracasz do Polski?Masz tam majątek? Pomogą ci książki Elżbiety Baumgartner”„Powrót do Polski” – finansowe i prawne dylematy amerykańskich reemigrantów.„Emerytura reemigranta w Polsce” – podręcznik seniora wracającego z USA.„Emerytura polska i amerykańska” ich łącznie i skutki Umowy emerytalnej.Również: „WEP: Jak walczyć z redukcją Social Security dla Polaków” ($30), “Amerykańskie emerytury”, “Ubezpieczenie Social Security” oraz “Obywatelstwo z przeszkodami” (z nowymi pytaniami na egzamin obywatelski).Cena – po $35 plus po $5 dolary za przesyłkę. Książki są dostępne w D&Z House of Books, 5507 W. Belmont Ave., Chicago albo od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 718-224-3492. Przy nabyciu czterech książek od wydawcy piąta jest bezpłatna i nie ma opłat za przesyłkę. Spis treści tych i trzydziestu innych poradników w Internecie:www.PoradnikSukces.com.
