Jola Plesiewicz
Flaga polska i litewska powiewały w poniedziałek 3 maja nad Daley Plaza, prestiżowym placem w śródmieściu Chicago, a wśród miejskich szumów – znacząc wyraźnie wagę obchodów święta Konstytucji 3. Maja – wybrzmiały hymny narodowe.
W samo południe, w poniedziałek 3 maja, w centrum Chicago rozpoczęła się uroczystość wciągnięcia flag polskiej i litewskiej, upamiętniająca Konstytucję 3 Maja oraz rok 2021 jako ogłoszony przez Sejm RP i Sejm Litwy „Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów”. W czasie wciągania flag na maszty, nad placem wybrzmiewał Mazurek Dąbrowskiego, Tautiška giesmė – Pieśń narodowa – hymn państwowy Litwy oraz hymn państwowy Stanów Zjednoczonych. Zgromadzeni wysłuchali również Mazurka 3 Maja („Witaj, majowa jutrzenko”). Wszystkie utwory wykonała 144. Orkiestra wojskowa Armii Amerykańskiej.
W uroczystości udział wzięli zarówno przedstawiciele Polonii, jak i goście amerykańscy. Znaleźli się wśród nich weteran II wojny światowej Tadeusz Gubała, skarbnik Cook County Maria Pappas, rzecznik prasowy Komitetu Parady Trzeciomajowej oraz sekretarz korespondencyjny Związku Klubów Polskich Łucja Mirowska-Kopeć, radni Chicago Ariel Reoyras i David H. Moore, generał Armii Stanów Zjednoczonych Mark C. Jackson, skarbnik Illinois Michael Frerichs oraz liczni przedstawiciele organizacji polskich i litewskich w Stanach Zjednoczonych. Uroczystość uświetniła swoją obecnością także Gwardia Narodowa Illinois.
„Świętujemy, oddając hołd naszym przodkom, ich mądrości i dziedzictwu. Polska i Litwa są związane wiekami historii. Dzisiaj jesteśmy sąsiadami i dobrymi przyjaciółmi, mocnymi i strategicznymi partnerami w Unii Europejskiej i na świecie” – mówiła w swoim przemówieniu konsul RP w Chicago, Małgorzata Bąk-Guzik. „Konstytucja 3 maja, druga na świecie po konstytucji amerykańskiej, była wyrazem wartości uniwersalnych dla obywateli Polski i Litwy wartości, takich jak rządy prawa, pragnienie wolności, jedność i równość. Wartości te łączą nas również i dzisiaj. Konstytucja była również odpowiedzią dwóch narodów na zewnętrzne zagrożenia i miała chronić przed agresją sąsiadujących potęg. Nasza odpowiedzialność, wyrastająca z naszej historii i naszych doświadczeń, powoduje, że dzisiaj stajemy u boku naszych sąsiadów: wspieramy Ukrainę w jej niepodległości i niezależności terytorialnej, Białoruś i jej społeczeństwo obywatelskie, zmagające się z reżimem, w obronie wolności i niezależności” – podkreśliła konsul, nawiązując do spotkania prezydentów Polski, Litwy, Estonii, Łotwy i Ukrainy, które odbyło się zaledwie kilka godzin wcześniej na Zamku Królewskim w Warszawie. W 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja przyjęli oni wspólną deklarację, podkreślając historyczne znaczenie konstytucji z 1791 r. i określając wartości, które powinny być podwalinami wspólnej Europy.
Konsul podkreślała również wagę obecności przedstawicieli władz Chicago na uroczystości. „Wasza obecność ma dla nas szczególne znaczenie, bo Chicago jest domem naszych narodowych społeczności. Polska, tętniąca życiem diaspora, była i jest integralną częścią tego miasta od pokoleń. Wiwat 3 Maj, wiwat, Polonia!” – zakończyła swoje wystąpienie konsul.
„Honorem jest stać tutaj, pod flagami: polską, litewską i amerykańską. (…) To historyczny dzień dla naszych społeczności w tym mieście” – podkreślał z kolei Mantvydas Bekešius, konsul generalny Litwy w Chicago. „Litwa i Polska dzielą wspólną historię, jesteśmy strategicznymi partnerami. Prezydent Litwy gości dzisiaj w Warszawie, premier Polski – w Wilnie. Ale jest to również historyczny dzień dla naszych społeczności w Chicago, ponieważ po raz pierwszy świętujemy razem. (…) Jest to celebrowanie nie tylko naszej historii, ale i jedności: Litwini i Polacy przyjechali do Chicago razem, w tych samych falach. Budowali to miasto, mosty i kościoły, a dzisiejszy kształt tego wspaniałego miasta i stanu to także zasługa naszych rodaków. (…) Cieszy mnie niezwykle partnerstwo Polski i Litwy w Chicago, a także partnerstwo naszych krajów ze Stanami Zjednoczonymi” – mówił konsul generalny.
W czasie uroczystości na Daley Plaza w całości przytoczono treść proklamacji podpisanej przez burmistrz miasta Lori Lightfoot, ustanawiającej 3 maja 2021 roku „Polsko-Litewskim Dniem Konstytucji w Chicago”. W proklamacji określono Konstytucję 3 maja jako tę, która stanowiła podwaliny pod budowanie nowoczesnych społeczeństw, zapewniła równość wobec prawa wszystkich obywateli oraz przywołano fakt, że zarówno Polacy, jak i Litwini mieszkający w Chicago, tworzą największe diaspory narodowe poza krajami pochodzenia.
Łucja Mirowska-Kopeć w ciepłych słowach podziękowań zwróciła się do przybyłych gości i zapowiedziała, że parada w 2022 roku odbędzie się 7 maja. Zaprosiła na nią skrarbnik powiatu Cook Maria Pappas. „Wspaniale, że spotkaliśmy się tutaj, na tym placu, ale ta grupa potrzebuje parady, prawdziwej, żywej parady” – nawoływała z uśmiechem na ustach.
Mark C. Jackson, generał Armii Stanów Zjednoczonych przywołał postać Tadeusza Kościuszki, bohatera wielu narodów, wśród nich Polski, Litwy i Stanów Zjednoczonych. Przypomniał również o partnerstwie strategicznym Gwardii Narodowej Illinois i Armii Polskiej, które trwa od 1993 roku, a także pomoc polskiej armii dla Illinois w czasie pandemii oraz partnerstwo Armii Litewskiej z Gwardią Narodową Pensylwanii. „Polska i Litwa są częścią demokratycznego świata i te wspaniałe narody nie są już same. Dzisiaj połączone siły amerykańskie, litewskie i polskie wysyłają jasny sygnał do tych, którzy chcieliby ich wolności zagrozić” – powiedział generał.
Przyjaciel Polonii z 2020 roku, Michael Frerichs, rozpoczynając i kończąc przemówienie po polsku, nazwał Konstytucję 3 maja „kamieniem milowym w historii prawa” i przywołał słowa Edmund Burke’a: „Konstytucja 3 maja to najszlachetniejsze dobrodziejstwo, jakie kiedykolwiek otrzymał jakikolwiek naród”.
Krótko przemawiali również radni Ariel E. Reboyras oraz David H. Moore. Moore wspominał mniejszość litewską w Marquette Park oraz własną, osobistą historię związaną z Polakami. „Kiedy zmarła moja babcia, mój dobry przyjaciel przedstawił mnie swojej mamie i to ona została moją ‘babcią’ i jest nią po dziś dzień, jest częścią mojej rodziny” – opowiadał. „Ludzie nie wiedzą, jak daleko sięga jedność pomiędzy kulturami integrująca nas przy wspólnym stole w rozmowie. Wspieram was wszystkich, stoję z wami i świętuję dzisiaj z wami” – podkreślił radny.
Przyszłoroczna parada, po dwóch latach nieobecności w chicagowskim kalendarzu świąt narodowych spowodowanej pandemią, powróci na należne jej miejsce.
Organizatorem uroczystości na Daley Plaza był Konsulat RP w Chicago.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Korza/Dziennik Związkowy
Katarzyna Korza[email protected]
