Jako kancelaria adwokacka spotykamy się ze zdziwieniem klientów zamieszkałych za granicą, iż ponoszą oni odpowiedzialność za długi drugiego małżonka, mimo życia w rozłące. Otóż zgodnie z regulacją polskiego kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, mimo że małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego oboje ponoszą solidną odpowiedzialność za zaciągnięte przez jednego z nich zobowiązania, w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Solidarna odpowiedzialność oznacza, iż wierzyciel naszego małżonka, może żądać od nas spełnienia świadczenia, do którego zobowiązał się współmałżonek. Okoliczność, że zamieszkujemy za granicą i że nie uczestniczyliśmy w danej czynności prawnej, albo wręcz nie mieliśmy o niej wiedzy, nie wyłącza niestety naszej ewentualnej odpowiedzialności wobec wierzyciela.
Przepis art. 30 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego regulujący solidarną odpowiedzialność małżonka stosuje się bez względu na ustrój majątkowy, jakiemu poddane są stosunki majątkowe małżonków oraz bez względu na pozostawanie lub niepozostawanie przez nich we wspólnym pożyciu. Co więcej na podstawie art. 30 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie odpowiadają równo wszystkimi składnikami swoich majątków.
Czy to jednak oznacza, iż zamieszkując od lat zagranicą i pozostając z małżonkiem w separacji faktycznej nie mamy możliwości obrony przed jego wierzycielem?
W naszym przekonaniu, gdy w separacji faktycznej pozostają małżonkowie bezdzietni i nie ma między nimi elementów wspólnoty, które uzasadniałyby istnienie spraw związanych z zaspokajaniem potrzeb rodziny, istnieje możliwość skutecznego odparcia ewentualnego roszczenia wierzyciela naszego współmałżonka. Zasady doświadczenia życiowego każą bowiem twierdzić, iż zaciągnięte przez małżonka zobowiązanie dotyczy w tych okolicznościach tylko jego własnych potrzeb, za które drugi małżonek nie powinien już ponosić odpowiedzialności.
Dla zobrazowania jakich sytuacji życiowych dotyczy wyżej wskazana regulacja wskazać należy, iż najczęściej są to umowy wzajemne – przykładowo umowa sprzedaży (na podstawie której małżonek nabywa dobra służące zaspokojeniu potrzeb rodziny) lub umowa najmu (np. lokalu mieszkalnego na potrzeby małżonka i dzieci), ale także inne umowy, jak np. umowa pożyczki zawarta w celu uzyskania środków pieniężnych lub rzeczy zamiennych niezbędnych do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny.
W tym miejscu warto zauważyć, iż Sąd Najwyższy stwierdził, że zobowiązania wynikające z zawartej przez jednego z małżonków umowy najmu lokalu mieszkalnego, przeznaczonego na zamieszkanie małżonków, są zobowiązaniami zaciągniętymi przez jednego z małżonków w zwykłych sprawach rodziny, a co za tym idzie – wynajmujący może zwrócić się z żądaniem zapłaty czynszu również w stosunku do drugiego z małżonków, mimo iż nigdy nie zamieszkiwał on w danym mieszkaniu.
Jeżeli małżonkowie mają małoletnie dzieci, lista zobowiązań wchodzących w zakres powyższej regulacji obejmować będzie również zobowiązania zaciągnięte na zakup pomocy szkolnych, odzieży dla dzieci, kosztów leczenia dziecka etc.
Czemu ma przyświecać powyższa regulacja? Powyższe przepisy mają na celu zwiększenie przez ustawodawcę ochrony interesów wierzycieli, których dłużnikiem jest osoba pozostająca w związku małżeńskim. Niezależnie zatem od pozostawania przez małżonków w separacji faktycznej, nawet mimo zamieszkiwania przez jednego z małżonków za granicą, tak długo jak pozostają oni jednak w związku małżeńskim powinni liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z tego faktu.
W tym miejscu – celem uniknięcia ewentualnych roszczeń wierzyciela naszego małżonka – warto przypomnieć również o tym, jak istotne jest uznanie w Polsce zagranicznego wyroku orzekającego rozwód małżonków, o czym pisaliśmy w artykule „Uznawanie w Polsce zagranicznych wyroków rozwodowych” na łamach „Dziennika Związkowego”.
Ewa Malcher
