Wielu Polonusów pracowało kiedyś w Polsce i jest uprawnionych do emerytury ZUS. Jeżeli chcesz ubiegać się o polską emeryturę, powinieneś wiedzieć, że może ci ona zostać przyznana, ale wypłacana będzie tylko wtedy, gdy udowodnisz, iż zaprzestałeś pracy. Oto szczegóły.
Dzień nabycia prawa do emerytury ZUS
Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczenia emerytalnego powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Warunki te, to osiągnięcie wieku emerytalnego, udokumentowanie okresów pracy i wysokości zarobków (sprzed 1999 roku) oraz udowodnienie, że się nie pracuje, czyli spełnienie warunku artykułu 103a ustawy emerytalnej, który powrócił w roku 2011. Nabycie prawa do emerytury następuje więc z chwilą spełnienia ostatniego z wymaganych warunków. Więcej o uprawnieniach do świadczeń ZUS przeczytać można w witrynie www.zus.pl.
Zgodnie z art. 129 ustawy o rentach i emeryturach z ZUS świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.
Zawieszenie emerytury ZUS
Wariant 1. Złożyłeś wniosek o emeryturę, udowodniłeś okresy pracy, wysokość zarobków i zaświadczenie, że nie pracujesz. ZUS potwierdza twoje uprawnienia, nalicza wysokość świadczeń, przyznaje emeryturę i zaczyna ją wypłacać.
Wariant 2. Jeżeli wraz z wnioskiem nie dostarczyłeś zaświadczenia o ustaniu zatrudnienia, wtedy ZUS emeryturę naliczy, ale napisze do ciebie, że ją zawiesza do czasu dostarczenia zaświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy z pracodawcą, gdzie byłeś zatrudniony w dniu bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury.
Na swojej witrynie internetowej ZUS wyjaśnia: „Zgodnie z art. 103a ustawy emerytalnej, prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis ten stosuje się również do emerytów, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny, ustalany indywidualnie, w zależności od daty urodzenia. Tak więc ci emeryci, którzy kontynuują zatrudnienie u tego samego pracodawcy, u którego byli zatrudnieni przed dniem nabycia prawa do emerytury, muszą się liczyć z tym, że choć ukończyli wiek zwalniający ich z zawieszalności – przysługująca im emerytura zostanie zawieszona”.
Zawieszenie emerytury w trybie art. 103a ustawy emerytalnej trwa do czasu rozwiązania stosunku pracy i przedłożenia w oddziale ZUS świadectwa pracy lub zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę, potwierdzającego datę ustania stosunku pracy.
Wzory różnych oświadczeń o zaprzestaniu zatrudnienia dla pracodawców, pracowników, osób samozatrudnionych znaleźć można w książce pt. „Emerytura polska i amerykańska”. Wyjaśniam tam też, co robić, gdy nasz ostatni zakład pracy przestał istnieć.
Dlaczego ZUS wtrąca się do mojej pracy w USA?
Zasady dotyczące konieczności rozwiązania umowy o pracę dotyczą również osób, które pracują za granicą: w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Islandii,Liechtensteinie, Norwegii, Szwajcarii, ponieważ obowiązujące w stosunkach między Polską a tymi państwami rozporządzenia unijne przewidują zrównanie zdarzeń i okoliczności, które zaszły za granicą na terytorium państw członkowskich.
Konieczność rozwiązania umowy o pracę przed otrzymaniem emerytury dotyczy także osób zatrudnionych w USA, Kanadzie, Korei Południowej, Macedonii, Chorwacji, Serbii, Czarnogórze, Bośni i Hercegowinie, a zatem w państwach, z którymi Polskę łączą dwustronne umowy międzynarodowe w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, przewidujące zrównanie zdarzeń i okoliczności. Oznacza to, że stosunek pracy za granicą w myśl przepisów prawnych obowiązujących w tym zakresie w tych państwach należy traktować jak stosunek pracy w Polsce. Takiej zasady nie przewiduje natomiast umowa o zabezpieczeniu społecznym łącząca Polskę z Australią.
Czy będę mógł wrócić do pracy?
Po rozwiązaniu stosunku pracy i otrzymaniu emerytury ZUS możesz zatrudnić się ponownie. Rozwiązanie umowy o pracę, a następnie nawiązanie – już po nabyciu prawa do emerytury – nowego stosunku pracy, nie skutkuje zawieszeniem emerytury.
Należy jednak pamiętać, że jeśli nie osiągnąłeś jeszcze pełnego wieku emerytalnego w Polsce, to ustalenie, czy i w jakiej wysokości będzie wypłacana emerytura, zależy od kwoty osiąganego przychodu. Ograniczenia stawiane emerytom zarówno przez Urząd Social Security jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśniam dokładnie w książce pt. „Emerytura polska i amerykańska”.
Czy warto rezygnować z pracy w USA?
Przelicz sobie. Przeciętna emerytura ZUS wynosi ok. 2200 zł miesięcznie, trochę ponad pięćset dolarów po obecnym kursie. Skoro Polonusi pracowali w Polsce znacznie krócej, dostają jeszcze mniej. W porównaniu z amerykańskimi zarobkami, to niewiele. Jeżeli masz dobre stanowisko w dużej firmie, to je szanuj.
Uważaj, bo zwolnienie się z pracy, to nie jest formalność, lecz wypowiedzenie ustnej umowy o pracę i płacę. Opowiadanie o perspektywie odejścia może zostać przez szefa odebrane jako formalna rezygnacja. Szef nie musi wnikać w absurdalne przepisy innego kraju, a pracownika na wylocie przestaje uważać za godnego zaufania. Uważaj więc, co opowiadasz w pracy.
Druga sprawa, to Windfall Elimination Provision – przykra klauzula powodująca pomniejszenie świadczeń Social Security odbiorcom polskiej emerytury. Ale to temat na inny artykuł.
Ewa Malcher
