Stereotyp "drobnej, starszej pani" jako ofiary oszustwa przegrywa z pokoleniem Y, czyli millenialsami. To właśnie oni są najbardziej podatni na oszustwa. Na pewno znacznie bardziej niż przedstawiciele pokolenia baby boomers. To wyniki badań przeprowadzonych przez BBB Institute for Marketplace Trust.
Oszustwa rynkowe dotyczą jednego na cztery gospodarstwa domowe w USA rocznie i wynoszą 50 miliardów dolarów strat poniesionych przez rodziny lub osoby indywidualne. Jednak większość konsumentów uważa, że ICH to nie dotyczy.
Badanie BBB jest niezwykle ważne ze względu na ujawnioną skalę. 50 miliardów dolarów "podziemnej" ekonomii oznacza, że te ogromne pieniądze nie trafiają na prawowity rynek. Każdy dolar skradziony przez oszustów, jest dolarem straconym dla godnych zaufania firm i przedsiębiorstw i sektora usługowego.
Badanie o nazwie "Złudzenie niepodatności na ataki: stereotypy, fałszywy optymizm i postęp w wiedzy o oszustwach rynkowych" jest oparte o ankiety przeprowadzone wśród 2 tys. dorosłych respondentów z USA i Kanady. Pełny wynik badań jest dostępny na stronie www.BBB.org/TruthAboutScams.
Uczestników zapytano jak postrzegają podatność na oszustwa, kto najczęściej pada ich ofiarą i jakie czynniki pomagają im uniknąć bycia oszukanym. Osoby biorące udział w badaniu nie wiedziały, że BBB jest sponsorem ankiety.
Okazuje się, że za ofiary oszustw uważamy przede wszystkim ludzi starszych, naiwniaków lub osoby słabo wykształcone. Te stereotypy są w równym stopniu silne, co nieprawdziwe. Wszyscy jesteśmy narażeni na ryzyko, ale osoby młode i lepiej wykształcone tak naprawdę dużo częściej bywają oszukiwane.
Fałszywy optymizm – gdy myślimy, że inni są bardziej narażeni na oszustwa niż my – jest związany z podejmowaniem ryzyka i nie przywiązywaniem wagi do rad dotyczących zachowania ostrożności. Co ciekawe, seniorzy są chyba jedyną grupą, która nie cierpi na fałszywy optymizm jeśli chodzi o oszustwa. Już wielokrotnie słyszeli, głośno i wyraźnie, że są w grupie wysokiego ryzyka. Dlatego często są dużo bardziej odporni na działania oszustów niż pozostali. Są też zazwyczaj mniej impulsywni niż młodsi konsumenci i rzadziej dokonują zakupów przez internet, gdzie dochodzi do większości oszustw.
Nowe badanie potwierdza również niektóre trendy zauważone wcześniej przez BBB Scam Tracker, który jest narzędziem do pozyskiwania danych od społeczeństwa. Od 2015 r., kiedy uruchomiono portal, biuro otrzymało ponad 30 tys. doniesień o różnorodnych oszustwach. Raporty z naszego biura trafiają do organów ścigania.
Aż 89 proc. seniorów (65 lat plus) było w stanie rozpoznać próbę oszustw, a tylko 11 proc. straciło jakieś pieniądze. Ale już w grupie wiekowej 18-24 lata trzy razy więcej osób nie rozpoznało odpowiednio szybko oszustwa; 34 proc poniosło straty finansowe.
Raport BBB zaleca wielopłaszczyznowe podejście do problemu.
Technika nacisku, wiedza zbiorowa, altruizm. Osoby, które stały się celem oszustów czują się silniejsze, kiedy mogą odzyskać choć trochę kontroli nad sytuacją. Pomaga im w tym zgłaszanie zdarzenia, tak by inni nie padli ofiarą podobnego szwindlu. Ten altruistyczny impuls jest najważniejszą motywacją zgłaszania oszustw. W raporcie napisano m.in.: „Historie innych ludzi mają potencjał zagospodarowania problemu w sposób pozytywny, zrzucenia z poszkodowanych poczucia wstydu i stygmatyzacji bycia ofiarą. Jest to wiadomość zbiorowa typu: "mnie się przydarzyło, może i tobie".
Wyceluj w fałszywy optymizm. Edukacja konsumentów musi prowadzić do zwiększania świadomości ryzyka, ale także i większej ilości informacji, które podnoszą pewność siebie. Działania obronne wymagają zarówno zrozumienia, że każdy jest narażony, jak i narzędzi, by się przed oszustami chronić. Efektywna edukacja społeczna musi mieć dwojakie podejście: z jednej strony wychodzić z informacjami o zagrożeniach do szerokiej publiczności, z drugiej łamać utarte stereotypy i fałszywe postrzeganie nietykalności.
Zapobiegaj poprzez doinformowanie. Uczestnicy wspomnianej ankiety, gdy zapytano co uchroniłoby ich od zostania ofiarą oszustwa, zgodnie odpowiedzieli, że wcześniejsza wiedza o różnych rodzajach szwindli i o metodach używanych przez oszustów. Blisko 80 proc. respondentów odpowiedziało właśnie w ten sposób.
Steve J. Bernas, szef BBB
Steve J. Bernas pełni funkcję dyrektora wykonawczego Better Business Bureau of Chicago and Northern Illinois od 2007 roku. Ukończył psychologię na Loyola University. Znakomity mówca, cytowany na łamach gazet i czasopism, często pełni rolę jurora w sporach między niezadowolonymi klientami i chicagowskimi firmami. Urodził się w Brighton Park, południowo-zachodniej dzielnicy Chicago. Jego rodzice to Amerykanie polskiego pochodzenia urodzeni w Stanach Zjednoczonych.
Ewa Malcher
