1 maja 2015 roku w Polsce weszły w życie zmiany ustawy emerytalnej, które pozwolą podwyższyć świadczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wielu obecnym i przyszłym emerytom. Skoro każdy, kto pracował w Polsce ponad rok, jest lub będzie uprawniony do jakiejś polskiej emerytury (i ubezpieczenia zdrowotnego), warto wiedzieć o tej nowelizacji.
Więcej za opiekę nad dzieckiem
Zmienione zostały zasady ustalania kapitału początkowego za okresy opieki nad dzieckiem.
Jak było: przy ustalaniu kapitału początkowego osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku, które objęła reforma emerytalna, okresy opieki nad dzieckiem (urlopu wychowawczego lub urlopu bezpłatnego) uwzględniało się po 0,7 proc. podstawy wymiaru kapitału początkowego za każdy rok tych okresów (z uwzględnieniem pełnych miesięcy).
Jak jest: od 1 maja br. okresy te liczą się do kapitału początkowego tak, jak okresy pracy. Uwaga: Zmiana dotyczy tylko osób podlegających pod nowy system emerytalny.
Podstawa prawna: art. 174 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Więcej za studia
Dłuższy okres studiów może być uwzględniony osobom, które pracowały w Polsce po 1998 roku.
Jak było: okres ukończonych studiów można było doliczyć do kapitału początkowego w wymiarze 1/3 okresów zatrudnienia przebytych do końca 1998 roku.
Jak jest: teraz studia można wliczyć w wymiarze 1/3 okresów zatrudnienia przebytych aż do dnia złożenia wniosku o emeryturę.
Wprowadzony przepis dotyczy w praktyce tych osób, których okres studiów wyższych przebytych przed 1 stycznia 1999 r. był dłuższy niż wymiar 1/3 okresów składkowych przypadających przed tą datą.
Przykład: Pani Barbara ukończyła w 1982 roku 5-letnie studia, a przed 1999 rokiem pracowała tylko 2 lata i 3 miesiące (27 miesięcy), więc do kapitału początkowego zaliczono jej tylko 9 miesięcy (1/3). W maju 2015 r. 62-letnia ubezpieczona zgłosiła wniosek o emeryturę. Do dnia zgłoszenia wniosku pracowała w sumie 12 lat i 2 miesiące. 1/3 okresów składkowych to 4 lata i 20 dni. W tym przypadku ZUS przeliczy kapitał początkowy z uwzględnieniem okresu studiów ograniczonego do 4 lat.
Podstawa prawna: art. 185a ustawy emerytalnej.
Opóźnienie emerytury popłaca
Osoby podlegające pod nowy system emerytalny mogą opóźnić przejście na emeryturę i zyskać. Oto dlaczego.
W nowym systemie wysokość świadczeń zależy od sumy składek zaewidencjonowanych na koncie oraz kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego. Suma ta (składki i kapitał) dzielona jest przez wskaźnik dalszego średniego trwania życia. Wskaźnik ten co roku podawany jest przez Główny Urząd Statystyczny i coraz bardziej się wydłuża, bo żyjemy coraz dłużej. Z tego powodu, osoba dłużej aktywna zawodowo nie może przewidzieć przez jaką wielkość ostatecznie będzie dzielony jej zgromadzony kapitał emerytalny. W efekcie mogło dojść do sytuacji, że osoba pracująca powyżej powszechnego wieku emerytalnego będzie miała mniejszą wypłatę niż ta, która pracowała wyłącznie do ustawowego okresu. Tego typu przypadkom zapobiegnie obecne brzmienie ustawy emerytalnej.
Jak było: dotychczas do wyliczenia nowej emerytury ZUS przyjmował wskaźnik z dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę.
Jak jest: teraz ZUS policzy emeryturę również w drugim wariancie – stosując tablice średniego dalszego trwania życia z dnia osiągnięcia przez wnioskodawcę powszechnego wieku emerytalnego. Instytucja wybierze opcję korzystniejszą finansowo dla emeryta.
Podstawa prawna: art. 26 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS
Zamiana wczesnej emerytury na nową
Osoby, które urodziły się przed 1949 rokiem i pobierają wcześniejszą emeryturę (z artykułu 186 ustawy emerytalnej), a po przyznaniu emerytury pracowały w Polsce i miały odprowadzane składki emerytalno-rentowe do ZUS, mogą teraz wystąpić do ZUS z wnioskiem przeliczenie emerytury na tę z nowego systemu (z artykułu 26 ustawy emerytalnej dla urodzonych po 31 grudnia 1948 roku). Należy wiedzieć, że kwoty pobranych już wcześniejszych emerytur pomniejszą kapitał emerytalny, z którego będzie wyliczone nowe świadczenie. Zmiana ta dotyczy tylko osób, które będąc na wczesnej emeryturze pracowały w Polsce, a nie w Stanach.
Podstawa prawna: art. 55a ustawy o emeryturach i rentach z FUS
Przeliczenie dla znacznie zarabiających emerytów
Na koniec omówmy nowelizację dotyczącą osób, które w przeszłości płaciły wysokie składki przekraczające 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia, które pobierają starą emeryturę i pracowały w Polsce po przyznaniu świadczeń.
Jak było: najwięcej zarabiające przed 1 stycznia 1999 r. osoby były w gorszej sytuacji niż inni dorabiający emeryci, bo chociaż nadal płaciły składki na ZUS od przychodów z pracy, to nie miały możliwości przeliczenia swojego świadczenia korzystając z nowej kwoty bazowej.
Jak jest: dorabiający emeryt może raz w życiu poprosić o przeliczenie jego świadczeń. Jeśli wskaźnik podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem wynagrodzeń po przyznaniu świadczenia będzie wyższy niż 250 proc., to emeryturę ZUS można przeliczyć z aktualną kwotą bazową. Może to poskutkować podwyższeniem pobieranego świadczenia.
Podstawa prawna: art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS
Co robić teraz?
Osoby, które jeszcze nie pobierają emerytury, nie muszą składać żadnych wniosków, bo ZUS uwzględni nowe przepisy, gdy wystąpią o emeryturę.
Osoby, które już dostają emeryturę, mogą złożyć do ZUS wniosek o przeliczenie ich świadczeń, jeżeli dorabiały do emerytury w Polsce (patrz powyżej), albo jeżeli podlegają pod nowy system emerytalny i mają uwzględnione okresy opieki nad dzieckiem.
Ponadto możesz spróbować podwyższyć emeryturę ZUS nawet wtedy, jeżeli nie pracowałeś po jej przyznaniu, a na przykład odnalazłeś dokumenty potwierdzające pracę sprzed okresu przyznania emerytury.
Jeżeli przyznano ci emeryturę przed 2009 r., a nie miałeś dokumentów potwierdzających wysokość zarobków, to zostało ci zaliczone wynagrodzenie „zerowe”. Począwszy od 1 stycznia 2009 r. nieudokumentowane wynagrodzenie przyjmuje się za wynagrodzenie minimalne. ZUS powinien był przeliczyć ci świadczenia automatycznie. Jeżeli z jakiegoś względu tego nie uczynił, to złóż wniosek o zamianę wynagrodzenia zerowego na minimalne. Możesz to zrobić w każdym czasie.
Emerytura w nowej wysokości będzie przysługiwała od miesiąca, w którym wniosek wpłynął do ZUS. Na rozpatrzenie wniosku o przeliczenie instytucja ma 60 dni.
Więcej informacji można uzyskać z witryny ZUS: www.zus.pl (w sieci szukaj "Zmiany w ustawie emerytalnej od maja 2015 r.").
Ewa Malcher
