Redakcja
Rozmowa z konsulem Michałem Arciszewskim
Najpóźniej do wtorku, 10 października do godz. 5 pm czasu chicagowskiego będzie można zarejestrować się w spisie wyborców – o tym ważnym terminie przypomina konsul Michał Arciszewski, kierownik Referatu ds. Prawnych i Pomocy Konsularnej w Konsulacie Generalnym RP w Chicago. Z konsulem Arciszewski rozmawiamy o przygotowaniach do wyborów za granicą do Sejmu i Senatu RP oraz referendum ogólnokrajowego. Głosowanie w komisjach wyborczych w Stanach Zjednoczonych odbędzie się w sobotę, 14 października, czyli dzień wcześniej niż w Polsce. Do nadchodzących wyborów na terenie okręgu obsługiwanego przez Konsulat Generalny RP w Chicago została powołana rekordowa liczba 19 komisji wyborczych.
Dziennik Związkowy: Okręg obsługiwany przez Konsulat Generalny RP w Chicago to jeden z największych i najważniejszych okręgów wyborczych. Czy przekłada się to na frekwencję? Ile osób głosuje w okręgu Chicago?
– Najlepszym potwierdzeniem tego jest fakt, że nasz okręg ma najwięcej obwodowych komisji wyborczych w całych Stanach Zjednoczonych. W tym roku liczba tych komisji została zwiększona aż do 19. W poprzednich wyborach parlamentarnych w 2019 roku było to 15 komisji, ale w tym roku powołaliśmy dodatkowe cztery. Niektóre komisje zmieniły swoją lokalizację ze względu na przemieszczanie się Polonii. Chcemy, żeby były jak najbliżej Państwa miejsca zamieszkania. Jeżeli chodzi o samą frekwencję, zobaczymy, jak to będzie w tych wyborach, w poprzednich wyborach kształtowała się na poziomie ok. 18 – 20 tysięcy osób głosujących. W naszej ocenie nie jest to dużo, może być znacznie więcej, dlatego zachęcamy Państwa do licznego udziału w tych wyborach i do rejestrowania się do nich.Przypomnę, że w tym roku będziemy mieli wybory do Sejmu i Senatu RP, a więc będziemy wybierali posłów i senatorów, jak również będzie przeprowadzone ogólnokrajowe referendum.
Zatem w chicagowskim okręgu konsularnym powstanie rekordowa liczba 19 komisji wyborczych. Panie Konsulu, czy może Pan powiedzieć, gdzie będą zorganizowane te placówki?
– Komisja będzie oczywiście w Konsulacie Generalnym w Chicago, w Domu Podhalan, w parafii św. Ferdynanda, w szkole katolickiej św. Ferdynanda, w siedzibie Związku Narodowego Polskiego, w parafii Świętej Trójcy, parafii św. Jacka, w kościele św. Franciszka Borgii, w kościele św. Jana Jana Brebeufa w Niles, w Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej w Bridgeview, w Polonia Soccer Club we Franklin, w Latvian Community Center w Indianapolis, w Polskiej Katolickiej Misji pod Wezwaniem Miłosierdzia Bożego w Lombard, w parafii św. Cyryla i Metodego w Lemont, w Polskiej Szkole imienia Adama Mickiewicza w Minneapolis, w Polskiej Szkole imienia św. Rafała Kalinowskiego w Munster w Indianie, w kościele św. Agaty w Saint Louis, American Polish Cultural Center w Troy w Michigan i w Polskiej Misji Ojców Cystersów w Willow Springs. To jest 19 lokalizacji naszych komisji wyborczych. Uważamy, że rozkład tych lokalizacji jest odpowiedni i każdy z Państwa znajdzie odpowiednią dla siebie, nie tak bardzo oddaloną od miejsca zamieszkania siedzibę komisji wyborczej.
Głosowanie w Polsce, dzień wyborów to niedziela, 15 października. W Stanach Zjednoczonych wyborcy będą głosować dzień wcześniej, czyli w sobotę, 14 października. Kto może wziąć udział w wyborach za granicą?
– Każdy obywatel RP przebywający w dniu wyborów za granicą, który ma ukończone 18 lat, posiada ważny paszport polski bądź paszport tymczasowy. Dokument paszportowy musi być ważny w dniu 14 października. Oprócz tego trzeba się dopisać do spisu wyborców. Jeżeli Państwo się rejestrują do spisu wyborców, to możecie to zrobić na podstawie ważnego w dniu rejestracji dokumentu paszportowego. Natomiast później, żeby oddać głos, musicie Państwo pojawić się w komisji wyborczej osobiście z ważnym w dniu 14 października dokumentem paszportowym. Specjalnie nie powiedziałem, że to musi być ten sam dokument. Może być taka sytuacja, że w momencie, kiedy będziecie Państwo się wpisywali do spisu wyborców dokumentem paszportowym będzie np. Wasz paszport tymczasowy otrzymany na czas oczekiwania na wydanie 10-letniego paszportu biometrycznego. Natomiast już w dniu wyborów będziecie Państwo tym paszportem 10-letnim dysponować i wtedy będzie stanowił podstawę do udziału w głosowaniu. Proszę się nie martwić, jeżeli np. dokument, na podstawie którego się Państwo wpiszecie do spisu wyborców, utraci ważność przed 14 października, bo jeżeli Państwo uzyskacie przed tym dniem kolejny paszport, już ten 10-letni, to będzie jak najbardziej upoważniał do tego, żeby oddać w tych wyborach głos.
Jeżeli np. mamy paszport, który wygasa w listopadzie i zastanawiamy się, czy złożyć wniosek o jego odnowienie już teraz, a chcemy wziąć w wyborach, to czy robić to, czy się wstrzymać i poczekać? Co Pan radzi w takiej sytuacji?
– Poczekać do czasu po wyborach, po prostu złożyć na spokojnie wniosek o odnowienie takiego paszportu, tak żebyście Państwo dysponowali ważnym dokumentem w dniu wyborów.
Dokładnie od 15 września można zgłaszać się do spisu wyborców. Mogą zgłaszać się do tego spisu wyborców od 15 września wszyscy ci, którzy przebywają na terenie Stanów Zjednoczonych. Proszę wytłumaczyć, w jaki sposób można to zrobić?
– Przede wszystkim do spisu wyborców należy się rejestrować poprzez aplikację eWybory, która jest dostępna na stronie https://ewybory.msz.gov.pl. Tam znajdziecie Państwo wszystkie informacje na temat tego, jak się dopisać do spisu wyborców. System prowadzi krok po kroku przez procedurę zapisu i od razu po jej zakończeniu otrzymacie Państwo informację, czy zostaliście skutecznie wpisani do wskazanej przez siebie komisji wyborczej. To jest też bardzo ważne, że to Państwo wybieracie komisję wyborczą. Ta komisja nie musi być w naszym okręgu konsularnym, może być w jakimkolwiek innym okręgu konsularnym na terenie USA. System eWybory będzie Państwu prezentował wszystkie komisje wyborcze, które są dostępne w Stanach Zjednoczonych, łącznie z liczbą osób, które już do danej komisji się zapisały. Jest to istotne, bo jeżeli Państwo stwierdzicie, że tych osób jest dużo i np. obawiacie się, że możecie mieć problem z tym, żeby się do danej komisji dostać, będzie można sobie wybrać jakąś inną, pobliską komisję, która być może nie będzie tak bardzo obciążona, jeżeli chodzi o liczbę głosujących.
Czyli np. jeżeli planujemy 14 października wyjazd na Florydę czy do Kalifornii, czy do Nowego Jorku, możemy zarejestrować się w tamtej komisji wyborczej mimo tego, że na co dzień mieszkamy w Chicago.
– Jak najbardziej potwierdzam, można wybrać sobie dowolną komisję tam, gdzie Państwo będziecie przebywali w dniu wyborów.
A jaka procedura obowiązuje, jeżeli wyjeżdżamy do Polski?
– Jeżeli, ktoś wyjeżdża do Polski, wówczas można rozróżnić dwie sytuacje. Jeżeli osoba ta ma w Polsce stały meldunek bądź np. głosowała tam w ostatnich wyborach, powinna być w Polsce dopisana do Centralnego Rejestru wyborców i wtedy tak naprawdę nie musi nic robić, żeby móc w Polsce głosować. Jeżeli tam wyjedzie, będzie mogła oddać głos w tej samej komisji, w której głosowała poprzednio bądź według swojego stałego miejsca zameldowania, jeżeli się nigdy nie wymeldowała. Natomiast jeżeli ktoś np. nigdy w Polsce nie głosował albo nie jest pewny, czy jest dopisany do spisu wyborców w Polsce, to może przez aplikację eWybory dopisać się do spisu wyborców tutaj za granicą, a następnie uzyskać od konsula zaświadczenie o prawie do głosowania. I z takim zaświadczeniem możemy wtedy pojechać do Polski.
Opcja rejestracji do wyborów, o której Pan mówi, czyli eWybory, to opcja dostępna w internecie. Czy można się zarejestrować do wyborów, korzystając z poczty albo osobiście?
– Obie opcje są dostępne. Na naszych stronach internetowych Polska w USA (https://www.gov.pl/web/usa) w zakładce „Wybory i Referendum 2023” jest dostępny wzór wniosku o wpis na listę wyborców. Można taki wniosek pobrać, wydrukować. Można też na jego podstawie własny wniosek sporządzić, podpisać go własnoręcznie i można albo złożyć go w konsulacie w godzinach urzędowania każdego dnia, albo wysłać go do nas pocztą. Można też wysłać e-mailem w formie załącznika, tj. skanu lub zdjęcia. Żadna inna forma nie jest dopuszczalna, żeby zapisać się do spisu wyborców. To znaczy, że nie możecie Państwo się dopisać do spisu wyborców telefonicznie. Nie można takiego zgłoszenia przesłać faksem, nie można takiego zgłoszenia przesłać na skrzynkę ePUAP. Nie można takiego zgłoszenia wreszcie podpisać podpisem kwalifikowanym. Musi być to podpis własnoręczny i dokument musi być do nas dostarczony w oryginale pocztą bądź osobiście albo przesłany jako załącznik do maila w formie skanu czy zdjęcia.
Wspomniał Pan, że w momencie rejestracji przez eWybory wyborca uzyskuje potwierdzenie, że udało się go rzeczywiście zarejestrować. Czy takie potwierdzenie będzie w jakiś sposób wysyłane tym osobom, które będą rejestrowały się za pomocą poczty?
– Tak, będzie. Wniosek, który został przygotowany, wymusza podanie albo adresu mailowego osoby zgłaszającej się do wyborów, albo numeru telefonu. W momencie, kiedy te dane zostaną wprowadzone przez konsula systemu eWybory i osoba zostanie pozytywnie zarejestrowana, na ten podany numer telefonu albo adres mailowy system automatycznie wyśle potwierdzenie, że osoba ta została zarejestrowana i do której komisji wyborczej, tak żeby po prostu potem można było sobie to wydrukować, mieć do samego dnia wyborów.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a także konsulaty na całym świecie oczywiście zachęcają do tego, żeby rejestrować się właśnie przez system e-Wybory. Proszę powiedzieć, kiedy upływa termin dopisywania się do spisu wyborców?
– Przede wszystkim nie zostawiajmy tego na ostatnią chwilę. Ostatnim dniem, kiedy możecie Państwo się dopisać do spisu wyborców, jest 10 października. Ale uwaga! Trzeba uwzględnić przy tym różnicę czasu pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi, dlatego że system zostanie wyłączony 10 października o północy w Polsce, zaś w Chicago będzie wtedy godz. 17.00 (5 pm). Dlatego zachęcamy do tego, żeby dopisywać się do spisu wyborców jak najszybciej.
Czy zostały już skompletowane wszystkie komisje wyborcze?
– Komisje są na etapie formowania. Przede wszystkim do komisji wyborczych mogą się zgłaszać przedstawiciele komitetów wyborczych i mogą to robić do 25 września. W związku z tym to jest termin, do którego na pewno komisje nie będą jeszcze ostatecznie powołane. Z kolei konsul RP ma czas do 28 września, żeby wszystkie komisje powołać. Zatem ostateczne uchwały o powołaniu komisji będą opublikowane pomiędzy 26 a 28 września. Jesteśmy jeszcze w trakcie tego procesu.
W lokalach wyborczych w Polsce obecni są również mężowie zaufania. Czy mężowie zaufania mogą być obecni również podczas wyborów za granicą?
– Jak najbardziej. Są to osoby, które będą przyglądały się pracom komisji, które będą obserwowały, czy komisje prawidłowo wykonują swoje zadania. Natomiast w odróżnieniu od tego, co jest możliwe w kraju, jeżeli chodzi o głosowanie za granicą, to mąż zaufania nie będzie mógł rejestrować w formie audio bądź wideo pracy komisji wyborczej.
Panie Konsulu, dziękujemy Panu za odpowiedzi na nasze pytania i już zapraszamy Pana na kolejną rozmowę, podczas której chcielibyśmy poruszyć kolejne zagadnienia związane z procesem głosowania.
– Myślę, że jeszcze będzie okazja spotkać się z Państwem i przedstawić już przed samymi wyborami te najbardziej gorące informacje.
Z konsulem Michałem Arciszewskim rozmawiała Joanna Trzos i Łukasz Dudka
Opracowanie:
Joanna Trzos
Zdjęcia: Redakcja Dziennika Związkowego
