The Warsaw
Wraz z rosyjską napaścią na Ukrainę 24 lutego 2022 r. rozpoczął się nowy rozdział w stosunkach międzynarodowych, w szczególności dla krajów Europy Środkowej. Dla władz w Warszawie dodatkowo okazał się ważnym sprawdzianem lojalności dotychczasowych sojuszników. Wysiłki, jakie podjęło społeczeństwo oraz władze, a także stanowisko kluczowych partnerów Polski mogą w najbliższych latach zdefiniować priorytety polityki bezpieczeństwa.
Na polskiej scenie politycznej można było z jednej strony zaobserwować podział na zwolenników sojuszu z Waszyngtonem, zaś z drugiej – z Berlinem. Wynikało to zresztą ze zbieżności amerykańskich i niemieckich interesów w Polsce. Politycy opowiadający się za opcją niemiecką stawiali na politykę ‘Wandel durch Handel’, która zakłada nawiązywanie więzi gospodarczych i politycznych poprzez relacje handlowe. Bezpieczeństwo definiowane powiązaniami ekonomicznymi leży zresztą u podstaw funkcjonowania Estonii, Łotwy oraz Litwy, które przystąpiły do strefy euro odpowiednio w 2011, 2014 i 2015 r.
O wiele większa Polska dąży do wypracowania niezależnego stanowiska geopolitycznego oraz gospodarczego, do czego niegdyś nawoływała dzisiejsza opozycja. Współpraca na linii Waszyngton-Berlin kwitła za kadencji ówczesnego premiera Donalda Tuska i jego następczyni Ewy Kopacz. Zdaniem niektórych, serdeczne stosunki polsko-niemieckie miały być jednym z powodów, dla których w 2014 r. Tusk został przewodniczącym Rady Europejskiej.
W 2015 r. wybory parlamentarne zwyciężyły ugrupowania prawicowe pod wodzą Prawa i Sprawiedliwości, które za cel postawiły sobie zacieśnienie stosunków z Waszyngtonem. Bliskie relacje ze Stanami Zjednoczonymi stanowiły dla Polski ważny element integracji z Zachodem po rozpadzie bloku wschodniego. Wątpliwości nie ulega jednak fakt, że ze względu na odległość geograficzną oba kraje nie są dla siebie głównym partnerem handlowym. Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. jej najważniejszym partnerem handlowym są sąsiednie Niemcy.
Po aneksji Krymu i wybuchu wojny w Donbasie wielu zastanawiało się, jak rosyjska agresja w Ukrainie wpłynie na politykę Niemiec wobec Partnerstwa Wschodniego. Ważnym sygnałem ostrzegawczym było wykluczenie Polski z tzw. formatu normandzkiego, grupy składającej się z Ukrainy, Rosji, Niemiec oraz Francji. Rząd Prawa i Sprawiedliwości wielokrotnie krytykował pomysł budowy gazociągu Nord Stream 2, co było zbieżne ze stanowiskiem Waszyngtonu skupionym na geopolitycznym wymiarze kontrowersyjnej magistrali. Polscy decydenci stwierdzili wprost, że uruchomienie gazociągu można porównać do tratującego Ukrainę rosyjskiego czołgu – i niestety mieli rację.
Polsko-amerykańska współpraca osiągnęła punkt kulminacyjny wraz ze szczytem NATO, którego gospodarzem w 2016 r. była Warszawa. Od tamtego czasu Amerykanie konsekwentnie zwiększają obecność w regionie. Szczyt Sojuszu w Warszawie przyniósł przełom w stosunkach polsko-amerykańskich, ustanawiając stałą obecność wojsk USA w Polsce. Ustalenia pozostały w mocy zarówno za administracji Donald Trumpa (2017), jak i jego następcy Joe Bidena (2022). O zmieniających się nastrojach społecznych najdobitniej świadczy to, jak w Warszawie przyjmowano prezydentów Stanów Zjednoczonych oraz kanclerza Niemiec Olafa Scholza. Ze względu na stanowisko Berlina wobec rosyjskiej inwazji na Ukrainę, niemiecki rząd pod przewodnictwem kanclerza Olafa Scholza bynajmniej nie cieszy się w Polsce popularnością.
Agresja Rosji na Ukrainę przyczyniła się nie tylko do przyspieszonej erozji porządku międzynarodowego, ale także do spadku zaufania wobec Niemiec, szczególnie w Europie Środkowej oraz krajach bałtyckich. W obliczu wojny toczącej się za wschodnią granicą Polacy zdali sobie sprawę, na których sojuszników tak naprawdę mogą liczyć. Zaufanie to kwestia absolutnie kluczowa, o czym Polacy boleśnie przekonali się na początku II wojny światowej. Nic dziwnego, że Berlin jawi się w ich oczach jako mierny gwarant bezpieczeństwa w Europie. Za zacieśnianiem więzi z Waszyngtonem opowiadają się wszystkie opcje polityczne, co dobitnie świadczy o tym, że to właśnie USA cieszy się największym zaufaniem spośród innych partnerów Polski.
Szymon Polewka – student stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Jagiellońskim, specjalizujący się w historii stosunków międzynarodowych, obszarze euroazjatyckim, krajach DACHL, stosunkach międzykulturowych i energetyce.
Niniejszy artykuł powstał w ramach działalności społeczno-misyjnej polskiego think tanku Warsaw Institute. Jeśli cenicie Państwo przygotowane przez naszych ekspertów treści, apelujemy o wsparcie finansowe naszej działalności realizowanej na zasadzie non-profit. Do regularnych darczyńców przysyłamy bezpłatnie anglojęzyczny kwartalnik The Warsaw Institute Review.Więcej informacji: www.warsawinstitute.org/support/Darowizny można dokonać bezpośrednio na konta bankowe:USD: PL 82 1020 4900 0000 8502 3060 4017EUR: PL 85 1020 4900 0000 8902 3063 7814GBP: PL 18 1020 4900 0000 8302 3069 6641PLN : PL 41 1020 1097 0000 7202 0268 6152SWIFT: BPKOPLPWDziękujemy!
Warsaw Institute to polski think tank zajmujący się geopolityką. Główne obszary badawcze to stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo energetyczne oraz obronność. Warsaw Institute wspiera Inicjatywę Trójmorza oraz stosunki transatlantyckie.
Warsaw Institute is a Polish think tank focusing on geopolitics. The main research areas are international relations, energy security and defense. The Warsaw Institute supports the Three Seas Initiative and transatlantic relations.
THE ALLY WE TRUST (Warsaw's perspective on Washington and Berlin.)
February 24, 2022, remain a historic milestone that may mark a new chapter in the perception of international reality. This day certainly marks a particular significance for the Central and Eastern European region. From Poland's perspective, the beginning of the full-scale Russian invasion of Ukraine was another test of allies we could trust and could not. The widespread social and political mobilization and attitude of our key partners solve the debate about security direction for Warsaw in the upcoming years.
For many years, the Polish political scene has seen a division between supporters of "Washington" and advocates of the "Berlin" direction. This dilemma was caused by the convergence of interests observed in Warsaw over the past years. The line of thinking of the supporters of Berlin's direction is best summed up by the term "Wandel durch Handel" (eng. change through trade). This conviction is deeply rooted in the liberal assumption of building economic and political ties through trade. Security through economic linkages is deeply embedded in the policies of the Baltic States, which joined the Eurozone in 2011 (Estonia), 2014 (Latvia) and 2015 (Lithuania).
Due to its size, Warsaw is trying to bet on building an independent economic and geopolitical position. This direction was prevalent among political circles centred around Poland's current political opposition. Moreover, cooperation between Warsaw and Berlin went well under the administration of polish prime ministers Donald Dusk and Ewa Kopacz. There is speculation that the well-established cooperation between the administration of Prime Minister Donald Tusk and Chancellor Angela Merkel may have been one of the reasons Donald Tusk became the president of the European Council in 2014.
On the other hand, after winning the 2015 parliamentary elections, the polish united political right under the domination of PIS party (Law and Justice), significance the Washington direction, began to take on special. The United States was a particular reference point for Warsaw and a key partner during Poland's integration processes with the West after the collapse of the Eastern Bloc. However, due to the natural intercontinental distance between Poland and the United States, these countries are not crucial trading partners for each other. That is the reason why, the position of a major trading partner, specifically after Poland joined the European Union (2004), began to be played by Germans.
The annexation of Crimea by the Russian Federation and the beginning of the war in Donetsk and Donbas have raised a question Berlin's about Berlin attitude towards European Union Eastern Partnership policy. One of the first warning signs for Warsaw was Poland's exclusion from the Normandy format consisting of Ukraine, Russia, Germany, and France. Another of Poland's significant objections after PIS ruling party came to power was the issue related to the Nord Stream 2 pipeline construction. This issue brought Warsaw and Washington very close. These capitals unanimously stressed the geopolitical nature of the Nord Stream 2 project. The Polish side stressed that completing the Nord Stream 2 project might be comparable with pushing Ukraine directly under a speeding Russian tank. Unfortunately, as we could see, the depth of concern over Nord Stream 2 was justified.
A symbol of the growing cooperation between Warsaw and Washington was the 2016 NATO summit in Warsaw. Since 2016 American presence in the region only rise. The Warsaw Summit is crucial for Poland because, by decisions made at the summit, the presence of the Americans in had been established in Poland. It remains crucial for the Polish side that the well-established cooperation with Washington has remained the same under either the Trump (2017) or the Biden (2022) administration. The best indication of Poland's shifting geopolitical relations is the atmosphere in which U.S. presidents visited Poland and how the newly elected Chancellor of Germany, Olaf Scholz, was welcomed in Warsaw. Due to the German attitude toward Ukraine, Chancellor Olaf Scholz is currently enjoying deficient trust in sympathy polls in Poland.
The beginning of the full-scale Russian invasion of Ukraine and the German attitude toward helping Ukraine has led to a drastic drop in confidence in Berlin throughout the Central European region and the Baltic states. The situation in the face of a full-scale war in Ukraine has shown Poles which allies can be trusted and which cannot. Trust is the key word here for Warsaw, remembering the attitude of the allies toward Poland during World War II. Berlin's attitude in the face of recent events in Ukraine has led Poles to reject the German option as a guarantor of geopolitical stability in Poland. Moreover, a rare political unity towards strengthening bonds with Washington made Warsaw realise that Washington remains we (Poles) Trust.
Szymon Polewkastudent of international relations at the Jagiellonian University, specializing in the history of international relations, the Eurasian area, DACHL countries, intercultural relations and energy.
