Elżbieta Baumgartner
Bureau of Labor Statistics podało, że w marcu tego roku cena towarów i usług, mierzona przez Consumer Price Index (CPI), wzrosła o 8,5 proc. w skali rocznej, najbardziej od czterdziestu lat. Oznacza to, że w takim tempie maleje nasza siła nabywcza. Przyjrzyjmy się, jaki wpływ ma inflacja na twój portfel i jak temu zaradzić.
Dlaczego inflacja
Inflacja to proces powszechnego wzrostu przeciętnych cen. Następuje wtedy, gdy popyt na towary i usługi przekracza ich podaż. W ostatnich dwóch latach popyt na dobra wzrósł z powodu hojnych rządowych zasiłków stymulacyjnych. Podaż natomiast spadła z powodu produkcji ograniczonej przez liczne lock-downy i zerwane łańcuchy dostaw. Od wybuchu wojny na Ukrainie inflacja się wzmogła, bo poszybowały ceny paliw i żywności, których Rosja i Ukraina są znaczącymi dostawcami.
Koszt utrzymania
Najbardziej oczywistym skutkiem inflacji jest to, że podnosi ona koszty życia. Im bardziej rosną ceny towarów i usług, tym więcej wydajesz na swoje ogólne wydatki — mieszkanie, żywność, paliwo, opiekę zdrowotną i tak dalej.
Nie wszystkie towary drożeją równomiernie. Według BLS ceny odzieży wzrosły o 6,8 proc. w porównaniu z marcem ubiegłego roku, kawy i jajek o 11,2 proc., sprzętu gospodarstwa domowego o 12,4 proc., ceny nowych samochodów o 12,6 proc, a używanych samochodów wzrosły o ponad 35 proc. Energia, zwłaszcza podrożała o 32 proc, benzyna o 48 proc., ale CPI jako całość wzrósł o 8,5 proc. w skali rocznej.
Rada: Aby poradzić sobie z kosztem inflacji, warto ograniczyć zakupy oraz kupować towary, które podrożały najmniej. W skali mikro pomagamy sami sobie, w skali makroekonomicznej natomiast obniżka popytu na dobra konsumpcyjne może przywrócić równowagę między popytem i podażą i powstrzymać inflację.
Przychody i inflacja
Jedynym skutecznym sposobem podołania skutkom inflacji jest zarabiać więcej.
Duże firmy dają co roku procentową podwyżkę swoim pracownikom (szczególnie członkom związków zawodowych) zależną od podwyżki kosztów utrzymania. Ale w większości przedsiębiorstw podwyżki nie są automatyczne, zależą od wyników finansowych firmy i indywidualnych osiągnięć pracownika.
Rada: Upomnij się w pracy o podwyżkę inflacyjną.
Twoja emerytura
Emeryci są chronieni przed skutkami inflacji. Administracja Social Security podnosi świadczenia o Cost of Living Adjustment (COLA) 1 stycznia każdego roku, tym razem o 5,9 proc. Polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych waloryzuje swoje wypłaty od 1 marca, w tym roku o 7 proc.
Inne świadczenia rządowe też są waloryzowane. Na przykład food stamps (SNAP) zostały w roku 2022 podniesione 250 dol. na miesiąc na jedną osobę, do 459 dol. dla dwóch osób. Z drugiej strony, zakładowe emerytury waloryzowane nie bywają, więc siła nabywcza odbiorcy pension plan spada.
Rada: Aby nie zabrakło ci w przyszłości pieniędzy na życie, nie polegaj tylko na emeryturze Social Security, jako jedynym źródle dochodu. Oszczędzaj i inwestuj pieniądze, by mieć poduszką pieniężną, która zapewni ci dodatek do świadczeń z Ubezpieczeń Społecznych (czytaj dalej).
Twoje długi
Kiedy pożyczona kwota traci na wartości każdego roku, dolary, których używasz do spłaty zadłużenia, reprezentują mniej rzeczywistej siły nabywczej niż wtedy, gdy po raz pierwszy zaciągnąłeś pożyczkę. Inflacja jest twoim przyjacielem, jeśli zaciągnąłeś pożyczkę na stały procent, a wrogiem, gdy zdecydowałeś się na zmienne oprocentowanie i twoje raty stają się coraz droższe.
Powiedzmy, że kupujesz swój pierwszy dom z 30-letnim kredytem hipotecznym o stałym oprocentowaniu i spłacasz co miesiąc 1000 dol. Ale inflacja rośnie do 10 proc. i utrzymuje się powyżej 6 proc. przez następne osiem lat. Każdego roku ceny rosną o 6 proc. lub więcej, a Twoje dochody rosną odpowiednio do poziomu. Ale twoja spłata kredytu hipotecznego pozostaje na tym samym poziomie 1000 dolarów miesięcznie, rok po roku. Każdego roku płacisz coraz mniejszy procent swoich dochodów na dom, podczas gdy bank, który pożyczył ci pieniądze, zyskuje coraz mniejszą wartość swojej inwestycji. I tak oto będziesz w stanie spłacić pożyczkę coraz tańszymi dolarami.
Z drugiej strony, jeżeli wziąłeś pożyczkę hipoteczną o zmiennym oprocentowaniu, czy masz znaczny dług na kartach kredytowych, to przygotuj się na podwyżkę swojej raty.
Gdybyś teraz chciał zaciągnąć pożyczkę, to inflacja ci też nie sprzyja, bo banki już podniosły stopy procentowe z ok. 3 proc. pod koniec 2021 roku do ponad 5 proc. za 30-letni kredyt o stałej stopie.
Rada: Unikaj pożyczek o zmiennej stopie procentowej. Pospłacaj długi na kartach kredytowych,
Oszczędności
Jeśli inflacja jest dobra dla niektórych pożyczkobiorców, jest zła dla oszczędzających — zwłaszcza tych, którzy trzymają pieniądze w gotówce.
Przypuśćmy, że masz 1000 dol. schowane w sejfie na wypadek sytuacji awaryjnych. Jeśli założymy inflację na poziomie np. 10 proc., to w przyszłym roku tysiąc dolarów będzie miał siłę nabywczą tylko 900 dol. W ciągu pięciu lat przy tej samej stopie inflacji twoja siła nabywcza zmniejszy się do około 590 dol.
Trzymanie pieniędzy w banku jest lepsze, choć niewiele. Pieniądze na twoim koncie oszczędnościowym są trochę oprocentowane, ale nie będą rosły wystarczająco szybko, aby nadążyć za inflacją. Twój bank prawdopodobnie w końcu podniesie oprocentowanie, jeśli inflacja pozostanie wysoka, ale to nie zrekompensuje strat.
Rada: Banki pewnie niedługo podniosą oprocentowanie swoich produktów. Wykup jak najbardziej korzystną lokatę (Certificate of Deposit). Ponadto, aby podołać inflacji, warto ulokować oszczędności w inwestycji, która oferuje lepszą realną stopę zwrotu niż konto oszczędnościowe.
Twoje inwestycje
Istnieją dwa główne rodzaje inwestycji: dłużne (obligacje) i kapitałowe (akcje przedsiębiorstw – stocks).
Dług to pieniądze, które komuś pożyczasz i od których otrzymujesz odsetki. Pieniądze na twoim koncie bankowym są przykładem, ponieważ technicznie pożyczasz je bankowi, który z kolei pożycza je innym klientom. Dług obejmuje również obligacje korporacyjne i komunalne (bonds) — pieniądze pożyczane firmom lub miastom. Inwestycje dłużne nie są dobrym wyborem w czasie inflacji, bo jeżeli obligacja płaci np. 3 proc. rocznie, a inflacja wynosi 8 proc., twoja inwestycja w rzeczywistości traci na wartości.
Akcje to znacznie lepszy wybór, choć bardziej ryzykowny. Ponieważ wyższe ceny rynkowe zwykle idą w parze z wyższymi płacami i popytem konsumentów, gospodarka ma tendencję do szybszego wzrostu, gdy ceny rosną. Ten wzrost podnosi ceny akcji. W czasie inflacji szczególnie obiecujące są akcje spółek energetycznych, olejowych, finansowych. Porozmawiaj na ten temat z finansowym doradcą.
Rada: Rozważ klasy aktywów, które stosunkowo dobrze utrzymują wartość w czasie inflacji: nieruchomości, surowce (commodities) i złoto. Przeczytasz o tym w artykule „Jak się bronić się inflacją”, który można znaleźć na sieci.
Planowanie emerytalne w czasie inflacji
O inflacji należy pamiętać, planując przejście na emeryturę. Powiedzmy, że masz np. 50 lat i uzbierałeś 100 000 dol. Uważasz, że będzie to dobry dodatek do emerytury Social Security, na którą przejdziesz w wieku 67 lat. Ale jeżeli do tego czasu inflacja wyniesie średnio 5 proc. rocznie, to dzisiejsze 100 000 dol. będzie warte tylko 43 628 dol., czyli mniej niż połowę. Aby pieniądze ci nie stopniały, powinny być intratnie ulokowane. Temu tematowi poświęcimy artykuł za tydzień.
Rada: Na sieci znajdziesz różne emerytalne kalkulatory, które pozwolą obliczyć, ile powinieneś oszczędzać, aby uskładać daną kwotę pieniędzy przy różnych stopach inflacji.
Elżbieta Baumgartner
jest autorką wielu poradników, między innymi książek pt. „Jak oszczędzać na podatkach”, „Amerykańskie emerytury”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak inwestować w fundusze powiernicze” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492www.poradniksukces.com
