Niedawno media obiegła wiadomość, że wewnętrzne jądro Ziemi miało się zatrzymać. Takie wnioski można było wysnuć z publikacji na łamach magazynu „Nature Geoscience”. „To nieporozumienie” – podkreślają jednak eksperci, m.in. z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.
Wspominany periodyk opublikował niedawno informację na temat badań jądra Ziemi prowadzonych przez zespół z Uniwersytetu Pekińskiego. Naukowcy analizowali rozchodzenie się fal sejsmicznych w różnych częściach globu, od wczesnych lat 90., co doprowadziło do wykrycia w zachowaniu fal cyklicznych zmian.
Na łamach „Nature Geoscience” można było m.in. przeczytać: „Ten spójny dla całego globu wzorzec sugeruje, że rotacja wewnętrznego jądra Ziemi uległa wstrzymaniu”.
Eksperci z innych ośrodków twierdzą tymczasem, że zaszło nieporozumienie.
Do badania i jego medialnych opisów odnieśli się np. specjaliści z belgijskiego Obserwatorium Królewskiego.
„Media zostały wprowadzone w błąd przez doniesienie prasowe opublikowane przez pismo naukowe, co doprowadziło do przekonania, że wewnętrzne jądro Ziemi przestało się obracać, lub nawet rozpoczęło rotację w stronę przeciwną do kierunku obrotu Ziemi, co w żadnym razie nie miało miejsca” – piszą belgijscy eksperci.
Jak przypominają, wnętrze Ziemi podzielone jest na koncentrycznie ułożone warstwy.
Kilkadziesiąt kilometrów pod powierzchnią rozpoczyna się skalisty płaszcz, który sięga do ok. 3 tys. km głębokości. Głębiej rozpoczyna się ziemskie jądro złożone głównie z żelaza.
Dzieli się ono na zewnętrzną – ciekłą część (sięgającą do ok. 5 tys. km) oraz wewnętrzną – stałą o średnicy ok. 1200 km.
Artykuł w „Nature Geoscience” dotyczył właśnie jądra wewnętrznego.
Belgijski zespół wyjaśnia, że różne czynniki – atmosfera, hydrosfera, zachowanie ciekłej warstwy ziemskiego jądra – powodują nieznaczne wahania prędkości obrotu naszej planety.
Tymczasem różne jej warstwy oddziałują ze sobą grawitacyjnie, przez siły tarcia i elektromagnetyczne. W ten sposób może dochodzić do pewnych, ale niewielkich zmian w obrocie także wewnętrznego jądra.
Jak tłumaczą naukowcy z Belgii, chiński zespół, na podstawie obserwacji sejsmicznych fal wykrył nieduże różnice w okresie obrotu wewnętrznego jądra oraz płaszcza, które wydają się zmieniać okresowo co ok. 70 lat.
Chińska grupa wskazała też korelacje między tymi zmianami a wahaniami w prędkości obrotu planety.
Badanie jednak, jak podkreślają naukowcy komentujący teraz te wyniki, nie wskazuje, że wewnętrzne jądro się zatrzymało, ani tym bardziej, że zaczęło obracać się w przeciwną stronę.
Jak podkreślają, takie spontaniczne odwrócenie kierunku nie jest nawet możliwe ze względu na prawa fizyki, a konkretnie zasadę zachowania momentu pędu.
Co więcej, gdyby coś takiego zaszło, miałoby to silne skutki dla pola magnetycznego generowanego w płynnym jądrze zewnętrznym.
Na błąd zwróciła uwagę także prof. dr hab. Jolanta Nastula, z-ca dyrektora ds. naukowych Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie.
Precyzyjne badania ruchu obrotowego Ziemi są od lat prowadzone w Zakładzie Geodezji Planetarnej Centrum Badań Kosmicznych PAN z pomocą różnych metod, w tym satelitarnych.
Więcej informacji na ten temat na stronach:
https://www.nature.com/articles/s41561-022-01112-z
https://www.nature.com/articles/s41561-022-01113-y
https://www.astro.oma.be/en/a-study-on-the-rotation-of-the-earths-solid-core-confuses-the-media/ (PAP)
Marek Matacz
