Śmierć najbliższej osoby to wielka tragedia, często dodatkowo potęgowana przez kłopoty finansowe i poczucie bezradności pozostałej przy życiu rodziny. W tym artykule wyjaśnię państwu, czy wierzyciele mogą wyegzekwować spłatę kredytu od wdowy czy wdowca.
Pytanie
Napisała do nas pani Maria z Chicago: „Zwracam się z prośbą o odpowiedź na następujące pytanie. Czy wdowa (wdowiec) odpowiada, a jeżeli tak to w jakim stopniu, za zobowiązania finansowe zmarłego współmałżonka. Mąż zostawił długi na kartach kredytowych, niewiele pieniędzy na kontach, jakieś konto emerytalne w pracy. Dowiedziałam się o zadłużeniach o kartach kredytowych po jego śmierci, kiedy zaczęły przychodzić rachunki do spłaty. Jest to suma około15 tysięcy dolarów. Dom też nie jest spłacony. Mąż miał wykupione ubezpieczenie na życie na 20 tysięcy dolarów. Proszę o odpowiedź, jak mam sobie radzić.”
Czy przyjdzie nam spłacać długi zmarłego małżonka, zależy od dwóch podstawowych czynników: kto jest za długi odpowiedzialny oraz czy jest z czego je spłacić. Odpowiedź na obydwa pytania zależy od przepisów, jakie nas obowiązują oraz od rodzaju pozostawionych przedmiotów majątkowych. Ochrona majątkowa zamożnych osób bywa skomplikowaną dziedziną prawa.
Jakie prawo?
Ażeby znać swoje obowiązki czy uprawnienia, trzeba wiedzieć, jak prawo traktuje własność majątkową i zadłużenia. Prawo federalne – a konkretnie ustawa zwana Employment Retirement Income Security Act (ERISA) – reguluje konta emerytalne, takie jak sponsorowane przez pracodawców programy 401(k), 403(b), tradycyjne emerytury (pension plans). Konta, które nie podlegają pod prawo federalne, podlegają pod prawo stanowe. Prawo federalne obowiązuje w całym kraju, prawa stanowe – w danym stanie i bywają one różne w różnych stanach.
Większość przedmiotów majątkowych i długów podlega przepisom stanowym. Stany mają dwa rodzaje podejścia do spraw majątkowych: wspólnościowe i nie wspólnościowe.
Stany, które mają tzw. prawo tzw. współnościowe (community property law), to Arizona, California, Idaho, Louisiana, Nevada, New Mexico, Texas, Washington and Wisconsin. Prawo wspólnościowe ustanawia wspólną, niepodzielną własność między małżonkami i każdy z małżonków jest w pełni odpowiedzialny za poczynania drugiego. Krótko mówiąc, indywidualne konta czy długi powstałe w czasie trwania małżeństwa uznawane są za wspólne. W stanach tzw. wspólnościowych (community property states) małżonkowie są odpowiedzialni za długi niezależnie od tego, które z nich te długi zaciągnęło i czyj podpis figuruje na umowie pożyczkowej.
Większość stanów w USA (w tym New York, New Jersey, Illinois, Connecticut, Pensylvania gdzie mieszka większość Polonii) obowiązuje prawo odrębnej własności i nazywają się one separate property states. W tych stanach długi są traktowane tak samo jak przedmioty majątkowe: każdy małżonek jest odpowiedzialny za indywidualnie trzymane środki (długi), współwłaściciele dzielą własność, a także odpowiedzialność za wspólne mienie czy kredyty. Choć stanowe przepisy mogą się nieco różnić, w większości stanów wspólne konta bankowe, kredytowe (długi), wspólne nieruchomości po śmierci jednego małżonka przechodzą na drugiego małżonka.
Większość naszych czytelników mieszka w stanach o odrębnym prawie własności (separate property states), więc na nich się skupimy.
Kiedy małżonek jest odpowiedzialny za długi
Za długi odpowiedzialna jest osoba, która o niego wnioskowała. Jeżeli tylko zmarły podpisał umowę pożyczkową, to wdowa (wdowiec) odpowiedzialna za te długi nie jest.
Co do długów na kartach kredytowych, pożyczek osobistych czy innych niezabezpieczonych długów (unsecured loans), to tylko w dwóch sytuacjach jeden małżonek jest odpowiedzialny za długi drugiego małżonka:
1. gdy małżonek wspólnie zaciągnął pożyczkę, czyli podpisał wspólnie umowę pożyczkową (np. karta kredytowa jest wydana na dwa nazwiska) albo
2. jeżeli małżonek mieszka w stanie gdzie obowiązuje prawo wspólnościowe (community property states): Arizona, California, Idaho, Louisiana, Nevada, New Mexico, Texas, Washington and Wisconsin.
Nawet jeżeli małżonek nie jest odpowiedzialny za długi zmarłego, wierzyciele zmarłego mogą domagać się spłaty z masy spadkowej, co wyjaśniam poniżej. Ponadto trzeba wiedzieć, że konta emerytalne traktowane są w specjalny sposób.
Co robić, gdy dzwonią z collection agency
Gdy karta kredytowa (albo niezabezpieczona pożyczka, unsecured loan) została wydana na dwa nazwiska, czyli obydwoje małżonkowie podpisali umowę kredytową, bank może egzekwować spłatę kredytu od którejś osoby albo od dwóch. Jeżeli np. mąż zmarł, bank będzie upominał się spłaty należności od wdowy, nawet jeżeli ona nie przyczyniła się do zadłużenia, a nawet o nim nie wiedziała.
Gdy karta kredytowa była wydana tylko na nazwisko zmarłego, to teoretycznie wdowa odpowiedzialna za te długi nie jest, chociaż poborca długów (collection agency) może niesłusznie upominać się o spłatę.
Należy znaleźć umowę pożyczkową, żeby sprawdzić podpisy, albo spytać w banku. Jeżeli wydzwania do nas collection agency, trzeba zażądać od nich „debt verification” („Show me that I am a co-signer of this loan”). Collection agency musi dostarczyć nam kopię umowy pożyczkowej albo inny dokument z naszym podpisem, który potwierdza, że jesteśmy odpowiedzialni za długi.
Roszczenia przeciwko masie spadkowej
Kompanie wydające karty kredytowe (credit card companies, m.in. banki) dokładają starań, by minimalizować swoje straty. Posługują się one, między innymi, programami komputerowymi, które monitorują sprawy spadkowe w sądach. Jeżeli banki dowiedzą się o śmierci dłużnika, to składają roszczenia w sądzie spadkowym (probate court). To nie jest równoznaczne z wytoczeniem cywilnej sprawy sądowej, która wymaga oficjalnego powiadomienia stron i przedłożenia sprawy na sądowym przesłuchaniu. Jest to tylko złożenie roszczenia o spłatę należności z masy spadkowej. Zanim sąd zatwierdzi podział majątku pomiędzy spadkobierców, nakaże spłatę długów zmarłego.
Ważne: Długi mogą być ściągnięte z masy spadkowej. W wielu przypadkach zmarły nie pozostawia po sobie żadnej masy spadkowej, szczególnie wtedy, gdy posiadał majątek z kimś wspólnie lub miał wyznaczonego spadkobiercę.
Wspólne konta czy przedmioty majątkowe zarejestrowane jako joint with the right of surivorship (JTWROS) oraz konta, które mają wyznaczonego spadkobiercę (beneficiary) nie przechodzą przez probację w sądzie spadkowym (bo przekazane są bezpośrednio współwłaścicielowi albo beneficjentowi), więc z tych pieniędzy banki egzekwować długów zmarłego nie mogą. Więcej informacji zawiera moja najnowsza książka „Planowanie spadkowe, czyli jak uporządkować sprawy w USA i w Polsce”.
Gdy małżonek odpowiedzialny za długi odmówi spłaty
Jeżeli małżonek miał wspólne konto kredytowe ze zmarłym, to sam jest dłużnikiem. Gdy odmówi spłaty, wierzyciel (np. bank) może oddać sprawę do collection agency, popsuć mu historię kredytową. Czy wierzyciel może odebrać wdowie (wdowcowi) na zaspokojenie długu środki trzymane wspólnie ze zmarłym (joint accounts with rights of survivorship)? Czy może nałożyć obciążenie na wspólnie posiadany dom? Nie może bez sądowego nakazu płatności.
Za duże długi wierzyciel (np. bank, albo wynajęta przez niego collection agency) może pozwać dłużnika do sądu. Gdy bank wygra i dostanie sądowe orzeczenie (judgement), ma prawo zająć środki z kont bankowych wdowy (wdowca) albo nałożyć obciążenie (lien) na jej dom. Jednak wierzyciel nie ma dostępu do kont emerytalnych wdowy, gdyż są one chronione przez stanowe prawo. Porozmawiaj o tym ze swoim prawnikiem, albo przeczytaj „Planowanie spadkowe”, do nabycia w wersji papierowej i elektronicznej.
Wkrótce wyjaśnię, co się dzieje z pożyczką hipoteczną po śmierci jednego z małżonków, czy długi mogą być ściągane z kont emerytalnych oraz jak zabezpieczyć rodzinę na wypadek naszej śmierci. Wyjaśnię też różnicę między przepisami w Stanach i w Polsce.
Elżbieta Baumgartner
jest autorką wielu poradników, między innymi książek pt. „Jak szczędzać na podatkach”, „Amerykańskie emerytury”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Jak inwestować w fundusze powiernicze” i wielu innych. Są one dostępne w D&Z House of Books, albo bezpośrednio od wydawcy: Poradnik Sukces, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718-224-3492, www.poradniksukces.com
fot.depositphotos.com
