W dniach 17-18 listopada 2017 roku odbyło się w Warszawie XVI Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej pt. „Lwowianie w świecie”. Organizatorem Sympozjum była Fundacja Polonia Semper Fidelis w Warszawie, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie, Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Oddział Stołeczny.
Patronat honorowy objął Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z marszałkiem Sejmu Markiem Kuchcińskim na czele.
Sympozjum, jako zadanie z zakresu działalności upowszechniającej naukę, zostało dofinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Został powołany także Komitet Honorowy z wielu wybitnych osobistości ze środowisk naukowych, kościelnych, wojskowych, jak i dziennikarskich żyjących na emigracji jak i w kraju.
I tu pozwolę sobie chociaż wymienić kilka z tych 22 postaci dla podkreślenia wagi takiego Komitetu, jak i samego Sympozjum. W skład Komitetu weszli m.in.: ks.bp. gen. bryg. Józef Guzdek, biskup polowy Wojska Polskiego, prof. dr Roman Dąbek, Universidad Autonoma de Coahuila w Saltillo (Meksyk), prezes Małgorzata Kwiatkowska, Rada Naczelna Polonii Australijskiej, JE Zenon kardynał Grocholewski, Watykan, prof. dr hab. Stanisław Sławomir Nicieja, Uniwersytet Opolski, red. Stanisława Stańczyk-Wojciechowicz, Polskie Radio Lwów, red. Joanna Majksner-Pińska, Cape Town Republika Południowej Afryki, red. Andrzej Gędłek, radio Na Góralską Nutę, Chicago, reprezentujący Związek Podhalan w Północnej Ameryce, jak i Kongres Polonii Amerykańskiej, prezes Dariusz Piotr Bonisławski, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.
Całość Sympozjum odbyło się w Centrum Konferencyjnym Ordynariatu Polowego przy Katedrze Wojska Polowego w Warszawie.
W piątek 17 listopada w godzinach porannych powitał wszystkich słuchaczy jak i prelegentów gospodarz tego wydarzenia prof. Zbigniew Judycki, a była to znacząca 200-osobowa grupa. Na samym początku prof. Judycki, Kanclerz Kapituły Odznaczeń, wręczył odznaczenia w imieniu Kapituły Fundacji Polonia Semper Fidelis czterem osobom. Wyróżnione osoby to: prof. dr hab. Stanisław Nicieja z Uniwersytetu Opolskiego, red. Jadwiga Hafner z Wiedna, prof. dr hab. Jan Draus z Uniwersytetu Rzeszowskiego, red. Andrzej Gędłek, radio Na Góralską Nutę, Chicago.
Pierwszej sesji przewodniczył, dr Jan Znajdek. Już pierwszy prelegent prof. dr hab. Stanisław Nicieja wzbudził wielkie zainteresowanie swoim referatem „Kresowa Atlantyda” podkreślając, jak ważną rolę odgrywa dbanie prawidłowe o rozwój języka polskiego zarówno w kraju, jak i w środowiskach emigranckich, jak ważne jest dbanie o historię narodu. Przybliżył najbardziej znane lwowskie nekropolie, ale i przedstawił słuchaczom, jak można wyrażać swój współczesny patriotyzm poprzez język. Profesor Nicieja dał wiele przykładów z jego działalności naukowej, a zwłaszcza publicystycznej, w której opisuje dawne kresy. Prof. Stanisław Sławomir Nicieja jest współautorem sześciu filmów dokumentalnych o Lwowie. Opublikował przynajmniej 14 książek o Lwowie w tym monografię o Cmentarzu Łyczakowskim i o Kresach Poludniowo-Wschodnich. Zasiadał m.in. w Polsko-Ukraińskiej Komisji ds. Renowacji Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie, zespole Odbudowy Cmentarza Orląt we Lwowie, Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Została też wydana publikacja z XVI Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej „Lwowianie w świecie” zawierająca 21 referatów pod redakcją dr. Janusza Gmitriuka, prof. Zbigniewa Judyckiego i dr. Tadeusza Skoczka. W publikacji w słowie wstępnym dr Tadeusz Skoczek, dyrektor Muzeum Niepodległości pisze m.in. „(…)Sympozja są jedną z głównych części ambitnego programu, jaki od 1992 roku realizują założyciele Instytutu Badań Biograficznych umiejscowionego w Paryżu, później Vaudricourt pod Lille, a ostatnio w Warszawie. Kiedy w 1996 roku zaproszono reprezentantów nauki z Polski i Europy do Londynu na I Sympozjum Biografistyki Polonijnej, chyba nie marzono nawet o tym, że instytucja spotkań naukowych poświęconych Polakom rozproszonych po całym świecie będzie miała wieloletnią kontynuację. Do historii przeszły spotkania w Paryżu, Rzymie, Wiedniu, Krakowie, Brukseli, Watykanie, Stella Plage, Zakopanym, Kielcach, Warszawie, Kościelisku, Lublinie i Paprotkach koło Giżycka”.
W artykule Przemysława Jaskółowskiego z tej publikacji można wyczytać, że: „(…) Historia Polski łączy się z Kresami Południowo-Wschodnimi, a istotne miejsce zajmuje obrona Lwowa z listopadzie 1918 roku oraz sierpniu 1920 roku. Na gruncie obrony Lwowa w listopadzie 1918 roku wyrosła legenda „Orląt Lwowskich” – młodych obrońców, którzy niejednokrotnie nie mieli ukończonych osiemnastu lat. Wśród nich były dziewczęta i kobiety, które ramię w ramię z młodzieńcami uczestniczyły w ciężkich walkach miejskich. Jak bezwzględny i nierówny był to bój świadczą liczne spisane wspomnienia. Faktem jest niezaprzeczalne męstwo i licznie złożona ofiara życia młodych ludzi, przed którymi stała otworem cała przyszłość. Oni jednak w momencie zagrożenia zdecydowali się ruszyć na pomoc prastaremu królewskiemu grodowi, zawsze wiernemu Rzeczypospolitej Polskiej.”
Kim były Orlęta Lwowskie? Najliczniejszą ich grupę stanowili obywatele miasta Lwowa, którzy w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 roku zostali zaskoczeni ukraińskim puczem wojskowym, który miał nie dopuścić do prawego przejęcia w posiadanie Lwowa przez stronę polską reprezentowaną przez wysłanników oddelegowanych z Krakowa przez Polską Komisje Likwidacją (…).
Proszę wybaczyć, ale pozostanę na tym tylko cytacie z tego artykułu, który pokazuje we fragmencie jak ważna rolę odgrywało to miasto, miasto Lwów. Słuchając prelegentów, którzy na to Sympozjum przygotowali swe wystąpienia poznawało się historię Polski, tej Polski, która jak na razie jest w państwie ukraińskim. Poznawało się historię poprzez ludzi, których autorzy w tych wystąpieniach przedstawiali postacie związane ze Lwowem, którzy wywierali wpływ na historię Polski, Europy i świata.
Ksiądz prof. Władysław Zarębczan z Watykanu, rodowity góral z Gronkowa przytoczył postać polskiego misjonarza rodem z Lwowa, księdza Michała Boyma, jezuitę dobrze znanego w Chinach, ale nie w Polsce. Ksiądz Władysław pisze, że „(….) ks. Michał Boym był pierwszym Europejczykiem, który przedstawił Europie usystematyzowaną wiedzę na temat zdobyczy naukowych, geografii, historii, filozofii i kultury Chin w tamtym czasie. Niestety jego dorobkiem, z wielu przyczyn, zapoznali się tylko nieliczni i on sam na wieki odszedł w zapomnienie, nie zdobywając należnej mu pozycji w gronie prekursorów i najświetniejszych badaczy Dalekiego Wschodu. Michał Piotr Boym urodził się we Lwowie w 1614 roku jako syn wieloletniego burmistrza tego miasta Pawła Jerzego Boyma i Doroty Barczówny. Boymowie przybyli do Rzeczypospolitej dwa pokolenia wcześniej, z Transylwanii razem z królem Stefanem Batorym. Była to bardzo zamożna rodzina. Ojciec Michała w młodości studiował medycynę i filozofię na Uniwersytecie w Padwie i oprócz pełnienia funkcji samorządowych był również osobistym lekarzem Zygmunta III Wazy (…)”.
Sympozjum pokazało dobitnie jakim miastem było Lwów i to miastem na przestrzeni wieków w historii Rzeczypospolitej. Pokazało jego charakterystykę, także to, że pod każdym względem było to centrum uniwersyteckie i kulturalne. Stąd się wywodził i Marian Hemar, poeta, satyryk, komediopisarz jak i prof. inż. Gustaw Andrzej Mokrzycki, brytyjski kapitan lotnictwa, specjalista w zakresie techniki lotniczej i astronautycznej, który pracował dla amerykańskiego i kanadyjskiego lotnictwa. Stąd pochodził artysta malarz Jan Styka, czy też Tadeusz Wowkonowicz, polski narciarz i działacz społeczny, czy też Stanisław Barabarz, który to pierwszy do Zakopanego przywiózł narty. Przytoczę jeszcze jedną osobę Bronisława Malinowskiego, bohaterskiego lotnika, pilota myśliwskiego, asa i bohatera z 302 i 307 dywizjonu myśliwskiego w bitwie o Anglię z czasów II wojny światowej.
Jak widać Polacy rozsiani po obcych ziemiach, bliżej i dalej za oceanem i w odległej Australii pielęgnują i kultywują nie tylko tradycje narodowe, nie tylko polskość, ale przede wszystkim zasługują na szczególne uznanie przez dorobek i wkład w cywilizację europejską i światową w swoich wielkich zdobyczach na polu naukowym, filmowym, wojskowym czy politycznym.
Uczestniczyłem w tym sympozjum razem z wiceprezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej, ze stanu Illinois, Bogdanem Strumińskim. Byliśmy jedynymi gośćmi ze Stanów Zjednoczonych. Dla mnie dodatkowo było miłą niespodzianką odznaczenie Medalem Zasługi przez Kapitułę Odznaczeń Fundacji Polonia Semper Fidelis.
Podczas wręczania odznaczeń dr Anna Kozyra podkreśliła, że są one przyznawane za szczególne zasługi dla Fundacji Polonia Semper Fidelis i jest to odznaczenie, które jest przyznawane również osobom, które zamieszkują na emigracji, ale mają łączność i kontakt z Polakami i emigracją. W tym wypadku program Na Góralską Nutę jest powrotem do korzeni.
Kończąc opis tego szczególnego wydarzenia, pragnę jeszcze wspomnieć o koncercie jaki na koniec pierwszego dnia dała kapela „Lwowska fala”, która specjalnie przybyła ze Lwowa. Podczas koncertu wytworzyła się świetna atmosfera tamtych czasów i niejednemu z uczestników łezka w oku się zakręciła, a promyczek pozytywnej energii udzielił się nam na dłużej, że kiedyś Lwów wróci do swej świetności i macierzy. Sympozjum towarzyszył również wernisaż malarstwa Artura Majki z Paryża „Impresje warszawsko-lwowskie”, jak i monodram Beaty Obertyńskiej w wykonaniu Elżbiety Lewak „ Z domu niewoli”.
Pragnę tą drogą wyrazić ogromną wdzięczność zarówno Fundacji, jak i Kapitule Odznaczeń za uhonorowanie mojej osoby.
Andrzej Gędłek
program Na Góralską Nutę
dyr. Kongresu Polonii Amerykańskiej
