Przez ostatnie dwa tygodnie w MPA trwały intensywne przygotowania do sezonu świątecznego. Jak co roku muzealnicy i wolontariusze przygotowywali stroiki świąteczne, które najpierw zdobiły stoły podczas wigilii muzealnej, a potem zostały wystawione na sprzedaż, by zasilić fundusz MPA.
Tradycyjna wigilia z udziałem ponad stu gości przybyłych nawet z odległych stanów odbyła się 6 grudnia. Na wigilię, zorganizowaną pod nadzorem prezes MPA Marii Cieśli, złożyły się: wykład dyrektora MPA Jana Lorysia dotyczący zwyczajów i obrzędów związanych ze świętami, wizyta świętego Mikołaja oraz tradycyjna wieczerza zakończona wspólnym śpiewaniem kolęd w języku polskim i angielskim.
W centrum sali głównej MPA już po raz jedenasty ustawiono stylizowaną chatę łowicką z początków XX wieku. Nasi goście podziwiali wystrój izby charakteryzującej się z jednej strony przepychem kolorowych dekoracji, a z drugiej jej prostotą – słomą rozrzuconą po podłodze, snopem zboża ustawionym w kącie i bochnem chleba (symbolem dostatku) leżącym na środku stołu.
W chacie nie było choinki, gdyż jej rolę pełnił wykonany z papieru i słomy kolorowy pająk. Ściany przyozdabiano typowymi dla regionu łowickiego kolorowymi wycinankami, a feeria ich barw odpowiadała kolorom kostiumów. W tradycji ludowej chatę na święta bielono i „przewracano do góry nogami” tak, aby nie było w niej żadnego kurzu i brudu. Okienka w chatach, choć małe, służyły jako „telewizory”. Chłopcy poszukujący swych wybranek często zakradali się pod okna i podglądali kandydatki na ewentualną żonę w chwilach najmniej przez nie spodziewanych. Dziewczyny prześcigały się w pomysłowości na przyozdabianie domów (wycinanki są typowym przykładem ich zdolności twórczych). W dzień wigilijny należało obudzić się wcześnie rano i wykazać się pracowitością po to, by ta cecha była obecna przez cały nadchodzący rok. Dzień wigilijny zaczynano od obmycia się wodą, po czym ojciec rodziny wyprawiał się do lasu po zielone gałązki – symbol życia, jedności i miłości.
Wokół stołu gromadzono różnorodne przedmioty: maślnicę, szatkownicę, miarkę na ziarno, a w kącie snopy zbóż, które „wołały” o urodzaj i obfitość plonów w przyszłym roku. Nogi od stołu przewiązywano łańcuchami lub sznurem, „aby chleb domu się trzymał”. Lemiesz od pługa umieszczony pod stołem miał pomagać w zwalczaniu szkodników.
Do wieczerzy w skupieniu i wyciszeniu zasiadano według starszeństwa wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdki. Na znak miłości, pojednania i przebaczenia dzielono się opłatkiem. Łzy kręcące się w oku podczas tego rytuału sprawiały, że tak wtedy, jak i dziś jest to dla Polaków moment największych i nieopisanych wzruszeń. Należy pamiętać, że powszechnie wierzono, iż dusze zmarłych nawiedzają w tym dniu domy bliskich, aby razem z nimi świętować.
Tradycyjne potrawy jedzono z jednej misy, w milczeniu, nie odkładając łyżki podczas całego posiłku. Po kolacji odwiedzano zwierzęta, dzielono się z nimi opłatkiem, a często i resztkami wigilijnej kolacji, tak jak z członkami rodziny. Resztki wystawiano też dla wilka, który jak mawiano: „jak ma już przychodzić, niech przyjdzie dzisiaj, a omija zagrody przez cały rok”.
Po kolacji pleciono wianki ze słomy i okrywano nimi drzewa, „aby lepiej rodziły”. Wieczór upływał na rodzinnym śpiewaniu kolęd, a o północy wszyscy udawali się na pasterkę.
Chata w MPA jest dostępna dla odwiedzających do połowy stycznia przyszłego roku. Można skorzystać z okazji i zrobić sobie rodzinne, oryginalne zdjęcie świąteczne w tej niepowtarzalnej scenerii. W przypadku prośby o wykład, prosimy dzwonić do muzeum.
Halina Misterka, Małgorzata Kot
Zdj. Julita Siegel
******************
Prosimy pamiętać o świątecznych godzinach pracy MPA i biblioteki:
18 grudnia, środa – Muzeum godz.11 – 13, Biblioteka godz.10 – 13
21-22 grudnia, sobota i niedziela – otwarte
23-27 grudnia, od poniedziałku do piątku – zamknięte
28-29 grudnia, sobota i niedziela – otwarte
1 stycznia, środa – zamknięte
***************
Szanowni Państwo,
Życzymy Państwu pełnych harmonii Świąt Bożego Narodzenia i wszelkiej pomyślności w Nowym Roku.
Dziękujemy za okazane nam wsparcie w 2013 roku.
Jesteście Państwo zawsze mile widziani. Zapraszamy!
