W kolekcji Muzeum Polskiego w Ameryce (MPA) znajduje się duża liczba krzyży i krzyżyków przywiezionych przez polskich imigrantów lub stworzonych przez nich w Stanach Zjednoczonych. Dwa metalowe, niepowtarzalnie ozdobione krzyże stoją dumnie wśród eksponatów w muzeum. Każdy element dekoracyjny symbolizuje historię związaną z męką i śmiercią Chrystusa.
Ramiona pierwszego krzyża zawierają symbole, które przypominają wydarzenia z życia Jezusa zapowiadającego swoją śmierć. Na prawym ramieniu krzyża stoi kielich, a na lewym – dzban, przypominający o namaszczeniu Jezusa tuż przed Paschą. Kobieta, która przyszła do Jezusa, by go namaścić, najpierw umyła mu nogi, a potem wylała olejek na jego głowę. Gdy skrytykowano ją za jej czyny, Jezus wystąpił w jej obronie, prorokując swoją śmierć. Drugi symbol – kielich obrazuje ostatnią wieczerzę, podczas której Jezus po raz kolejny mówił o swojej nieuniknionej śmierci.
Stojące obok krzyża przedmioty związane są z przypowieściami zawartymi w Ewangelii. W prawym dolnym rogu znajduje się kogut, który przypomina nam o wyparciu się Jezusa przez apostoła Piotra. Na dole po lewej stronie leży szata i trzy kości do gry, które przywodzą na myśl rzucanie losów o szatę Jezusa przez Rzymian.
Umieszczone pod krzyżem obiekty: miecz, trzcina i czaszka związane są z cierpieniem, które Jezus pokonał, by zbawić ludzkość. Miecz przecinający trzcinę odnosi się do rzymskich żołnierzy, którzy ukrzyżowali Jezusa. Czaszka została celowo umieszczona u stóp Chrystusa, aby pokazać, że zwyciężył śmierć. Ta symbolika jest bardzo często spotykana w obrazach ukrzyżowania, ponieważ odwołuje się bezpośrednio do zmartwychwstania.
Istnieją jeszcze inne drobne, ale warte uwagi detale. Jeden z muzealnych krzyży posiada lampę i bat zwisający z jego ramion. Bat jest kolejnym symbolem biczowania Chrystusa, podczas gdy lampa przypomina wspólnotę chrześcijańską, która jest światłością świata. Chrystus to światło prowadzące nas do Boga.
Na drugim krzyżu powyżej ramion znajdują się młotek i szczypce. Narzędzia te wykorzystano do przybicia i zdjęcia Jezusa z krzyża. Za krzyżem stoi też lanca, którą przebito bok ukrzyżowanego, oraz trzcina, na której podano mu do ust przed śmiercią gąbkę nasączoną octem.
Polacy i imigranci polskiego pochodzenia dekorowali swoje domy takimi właśnie dewocjonaliami. Przypomniały im o nadziei zawartej w krzyżu i łaskach, które zostały dane nam przez cierpienie. Były to pamiątki szczególnie cenne w polskich domach i dbano o nie z wielką troską. W zasobie MPA godnie reprezentują polską religię i tradycje.
Katarzyna Bałutowska
koordynator ds. rozwoju i rejestrator MPA
