Odsłonięcie Pomnika Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku, liczne nabożeństwa w miejscach pamięci, świątyniach, na cmentarzach, marsze pamięci - w całym kraju trwają we wtorek obchody 8. rocznicy katastrofy smoleńskiej.
10 kwietnia 2010 r. o godz. 8.41 samolot Tu-154M z delegacją udającą się na obchody 70-lecia zbrodni katyńskiej rozbił się pod Smoleńskiem. Zginęło 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński wraz z małżonką, wielu wysokich rangą urzędników państwowych i dowódców wojskowych.
Centralne uroczystości rocznicowe odbyły się we wtorek po południu na pl. Piłsudskiego w Warszawie, gdzie z udziałem części rodzin ofiar katastrofy odsłonięto Pomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku. Pomnik autorstwa Jerzego Kaliny, stanął na obszarze zielonym między placem Piłsudskiego, a ul. Królewską. Na monumencie alfabetycznie wypisane są nazwiska wszystkich ofiar katastrofy. Wcześniej ulicami stolicy przeszedł organizowany przez Stowarzyszenie Solidarni 2010 "Marsz z Portretami".
W Krakowie o godz. 17.30, w Katedrze Wawelskiej odprawiona zostanie msza św. w intencji Lecha i Marii Kaczyńskich oraz pozostałych ofiar katastrofy smoleńskiej. Po zakończeniu mszy jej uczestnicy przejdą przed Krzyż Narodowej Pamięci (Krzyż Katyński) na pl. o. Adama Studzińskiego. Wieczorne obchody przed Krzyżem Katyńskim zorganizował także Klub Gazety Polskiej.
Wcześniej w Krakowie odbył się m.in. VIII Biało-Czerwony Marszu Pamięci. Hołd parze prezydenckiej oddał także prezydent Andrzej Duda, który przybył na Wawel i wziął udział w mszy św. w krypcie św. Leonarda razem z Martą Kaczyńską i jej córkami. Prezydent odwiedził też Cmentarz Rakowicki oraz cmentarze parafialne na Salwatorze i na Bielanach, by złożyć kwiaty na grobach pochowanych tam ofiar. W Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie, gdzie pochowana jest jedna z ofiar katastrofy - ówczesny prezes IPN Janusz Kurtyka - wiązanki kwiatów złożyli prezes IPN Jarosław Szarek i dyrektor IPN w Krakowie Filip Musiał.
Na Podkarpaciu obchody 8. rocznicy katastrofy w Smoleńsku odbyły się m.in. w Rzeszowie, Krośnie, Jaśle i Mielcu. W Rzeszowie uroczystość odbyła się przed pomnikiem poświęconym jej ofiarom, gdzie wspominano tych, którzy zginęli w katastrofie, a byli związani lub pochodzili z Podkarpacia: wicemarszałka Sejmu III kadencji, senatora VII kadencji Stanisława Zająca, b. marszałka woj. podkarpackiego Leszka Deptułę, b. minister rozwoju regionalnego Grażynę Gęsicką, senator Janinę Fetlińską, dowódcę garnizonu Warszawa gen. Kazimierza Gilarskiego oraz dowódcę operacyjnego Sił Zbrojnych gen. Bronisława Kwiatkowskiego.
Kwiaty na grobie senatora Stanisława Zająca, który był także przewodniczącym Komisji Obrony Narodowej, złożyła w imieniu Ministra Obrony Narodowej delegacja żołnierzy 21 Brygady Strzelców Podhalańskich (21BSP), na czele z dowódcą gen. bryg. Ryszardem Pietrasem . Uroczystości odbyły się na cmentarzu komunalnym w Jaśle w asyście przedstawicieli władz wojewódzkich i samorządowych z regionu, służb mundurowych oraz żołnierzy. Posterunek i kompanię honorową wystawił 1 Batalion Strzelców Podhalańskich.
Z kolei w Mielcu, w bazylice pw. Św. Mateusza odprawiono msze św. w intencji ofiar katastrofy smoleńskiej i Polaków pomordowanych w Katyniu. W Krośnie połączone obchody rocznic mordu katyńskiego i katastrofy smoleńskiej odbyły się przy obelisku upamiętniającym te oba wydarzenia. Natomiast w budynku starostwa powiatowego w Jaśle od piątku można oglądać wystawę "Portrety smoleńskie". 96 obrazów przedstawia ofiary katastrofy smoleńskiej.
W kilku miejscach woj. śląskiego ofiary katastrofy smoleńskiej uczcili ich bliscy i znajomi, przedstawiciele władz centralnych i samorządowych, parlamentarzyści i mieszkańcy woj. śląskiego. Odwiedzali ich groby i uczestniczyli w rocznicowych obchodach. "Byli niezwykłymi ludźmi, będzie nam ich brakowało, ich dorobek będziemy zawsze doceniać i szanować" - mówili uczestnicy uroczystości. Kwiaty złożono m.in. na grobie senator Krystyny Bochenek w Katowicach, rzecznika praw obywatelskich Janusza Kochanowskiego w Częstochowie oraz posła Grzegorza Dolniaka w Będzinie, a także przy tablicy upamiętniającej prezesa NBP Sławomira Skrzypka w Katowicach.
W Częstochowie - przy tablicy memorialnej na Placu Katyńskim - odbywały się uroczystości upamiętniającej wszystkie ofiary katastrofy. O godz. 8.41 dla uczczenia zmarłych w mieście zostały uruchomione syreny alarmowe. Obchody rocznicowe, odbywały się także m.in. w Zabrzu - po mszy w intencji ofiar złożono tam kwiaty pod tablicami pamiątkowymi w Parku im. Poległych Bohaterów.
Pamięć ofiar katastrofy uczcili przedstawiciele władz samorządowych oraz młodzież w Oświęcimiu. Na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w centrum miasta stanęło 96 zniczy upamiętniających ofiary. Kwiaty złożyli m.in. związany z PO prezydent Oświęcimia Janusz Chwierut oraz starosta powiatu oświęcimskiego Zbigniew Starzec z PiS.
W województwie opolskim pierwsza część uroczystości odbyła się już w sobotę, przed obeliskiem ku czci 96 ofiar katastrofy w Kostowie. Drugą cześć obchodów wojewódzkich rozpoczęła akademia w sali im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w opolskim urzędzie wojewódzkim. Po akademii i mszy świętej w intencji ofiar katastrofy, po godz. 17:00 planowany jest Marsz Pamięci pod Pomnik Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego przy Placu Wolności.
W Radomiu złożono kwiaty przed płytą upamiętniającą ofiary tragedii, a także przed pomnikiem prezydenckiej pary - Lecha i Marii Kaczyńskich. W uroczystościach oprócz m.in. przedstawicieli władz miejskich, wojska, leśników, stowarzyszeń i organizacji kombatanckich, wzięła udział rodzina nawigatora prezydenckiego samolotu kapitana Artura Ziętka. Także na jego grobie, znajdującym na miejscowym cmentarzu komunalnym, zapłonęły znicze i złożono wiązanki kwiatów. W intencji ofiar katastrofy odprawiona została msza święta w kościele garnizonowym.
Na Pomorzu poranne obchody 8. rocznicy katastrofy smoleńskiej wiązały się głównie ze składaniem - przez pomorskie władze regionalne, polityków i samorządowców oraz przedstawicieli IPN - kwiatów na grobach ofiar - adm. Andrzeja Karwety, Anny Walentynowicz, Leszka Solskiego, Arkadiusza Arama Rybickiego oraz Macieja Płażyńskiego.
Wicewojewoda kujawsko-pomorski Józef Ramlau złożył kwiaty na grobach ofiar katastrofy smoleńskiej - prezydenckiego tłumacza Aleksandra Fedorowicza na cmentarzu przy kościele św. Józefa Rzemieślnika w Bydgoszczy oraz funkcjonariusza BOR ppor. Marka Uleryka na cmentarzu przy kościele św. Jakuba w Dziewierzewie k. Kcyni.
Na wtorkowy wieczór w Gdańsku i Sopocie planowane są msze - W Gdańsku w bazylice św. Brygidy oraz kościele św. Mikołaja; w Sopocie - w kościele garnizonowym św. Jerzego, po niej nastąpi przejście przed tablicę upamiętniającą prezydenta Lecha Kaczyńskiego przy ul. Kościuszki 47, gdzie zapalone zostaną znicze i złożone kwiaty. Późnym wieczorem wspomnienie ofiar tragedii organizuje też na Placu Przyjaciół Sopotu Komitet Obrony Demokracji.
W Łodzi przedstawiciele władz państwowych i samorządowych z wojewodą Zbigniewem Rauem, a także członkowie Solidarności z przewodniczącym Waldemarem Krencem, złożyli kwiaty przed Pomnikiem Ofiar Katastrofy Smoleńskiej przy Archikatedrze Łódzkiej. Wieczorem mszę św. w katedrze odprawi metropolita łódzki abp. Grzegorz Ryś. Wczesnym rankiem kwiaty na grobie mecenas Joanny Agackiej-Indeckiej złożyła prezydent Łodzi Hanna Zdanowska. W Łowiczu odsłonięto pamiątkowy obelisk z napisem: "Pamięci ofiar katastrofy smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku (…) Mieszkańcy Łowicza". Ze Spały, gdzie spoczywa generał Tadeusz Buk, po złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy, na trasę liczącą prawie 500 km, wyruszyła sztafeta poświęcona osobie generała.
W Lublinie uczczono pamięć Edwarda Wojtasa, byłego marszałka województwa lubelskiego, posła, prezesa zarządu wojewódzkiego PSL, który zginął w katastrofie smoleńskiej. Po nabożeństwie w jego intencji przedstawiciele władz wojewódzkich, parlamentarzystów, samorządowców i działaczy PSL złożyli kwiaty i zapalili znicze na grobie Wojtasa na cmentarzu przy ul. Lipowej. Wieńce złożone zostały także od najwyższych władz Rzeczypospolitej.
W Gorzowie Wielkopolskim uczczono pamięć ofiar katastrofy smoleńskiej, wśród których było dwoje gorzowian – działaczka Rodziny Katyńskiej Anna Borowska i jej wnuk Bartosz Borowski. Biało-czerwone wieńce w imieniu prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego złożył wicewojewoda lubuski Robert Paluch. Były kwiaty od minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbiety Rafalskiej, wojewody lubuskiego, władz miasta i przedstawicieli służb mundurowych. Przy mogiłach wartę pełnili żołnierze. Tradycyjnie byli tam także harcerze.
O poranku obchody 8. rocznicy katastrofy smoleńskiej odbyły się także na cmentarzu w Zielonej Górze, przy monumencie upamiętniającym to tragiczne wydarzenie. Zgodnie z ceremoniałem wojskowym podniesiono flagę państwową, był apel pamięci. Wartę przy pomniku objęli harcerze.
W monasterze w Supraślu k. Białegostoku pochowany jest abp Miron Chodakowski, zwierzchnik prawosławnego ordynariatu Wojska Polskiego. W krypcie w podziemiach głównej świątyni, gdzie złożona jest trumna ze szczątkami duchownego, odprawiona została rano panichida - modlitwa za zmarłych. Nabożeństwu przewodniczył prawosławny biskup supraski Andrzej. Na cmentarzach w Białymstoku są również groby dwóch innych osób związanych z regionem, które zginęły w katastrofie: wicemarszałka Sejmu Krzysztofa Putry i stewardessy Justyny Moniuszko. Wieńce i kwiaty złożyli tam we wtorek przedstawiciele władz wojewódzkich, miejskich i parlamentarzyści.
Na Warmii i Mazurach wojewódzkie obchody rocznic zbrodni katyńskiej i katastrofy smoleńskiej odbyły na pl. Solidarności w Olsztynie. W uroczystościach pod hasłem "Katyń 1940 - Smoleńsk 2010. Pamiętamy" uczestniczyło ponad 100 osób, w tym władze regionu. Wojewoda wspominał osoby, które zginęły w katastrofie smoleńskiej i były związane z regionem: Aleksandra Szczygłę, Grażynę Gęsicką, Macieja Płażyńskiego i bp. Tadeusza Płoskiego. Uczestniczący w obchodach abp senior archidiecezji warmińskiej Edmund Piszcz powiedział dziennikarzom, że to święto jest nie tylko wyrazem pamięci o tych, którzy zginęli, ale też "jakimś żądaniem prawdy".
We Włocławku przedstawiciele miejscowych władz złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą ofiary katastrofy smoleńskiej na murze katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
W Inowrocławiu obchody 8. rocznicy katastrofy smoleńskiej i 78. rocznicy zbrodni katyńskiej odbędą się 12 kwietnia. O godzinie 11.00 w kościele garnizonowym odprawiona zostanie msza święta w intencji ojczyzny.
Kilkadziesiąt osób zebrało o godz. 8:41 się przy rondzie Ofiar Katastrofy Smoleńskiej w Szczecinie, aby uczcić pamięć 96 osób, które zginęły 10 kwietnia 2010 r. Po tym, jak w mieście zawyły syreny alarmowe, uczestnicy zgromadzenia odśpiewali hymn państwowy, zmówili modlitwę za zmarłych i złożyli kwiaty na środku ronda Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. (PAP)
Na zdjęciu: odsłonięcie pomnika smoleńskiego na placu Piłsudskiego
fot.Paweł Supernak/EPA-EFE/REX/Shutterstock
Ewa Malcher
