"Odszukane w pamięci"

Bezcenna historycznie książka Marii Mireckiej-Loryś "Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni" ukazała się niedawno w Polsce.

Niedokładność określenia "niedawno" jest usprawiedliwiona trudnym do wyjaśnienia brakiem daty publikacji, którą firmuje aż trzech wydawców – Wydawnictwo "Dokument", Oficyna Archiwum Państwowego w Szczecinie i Wydawnictwo Kadruk w Szczecinie.

Wspomnieniowa książka znanej i cenionej w Chicago działaczki polonijnej, wieloletniej redaktorki "Głosu Polek", obejmuje życie autorki od szczęśliwego, beztroskiego dzieciństwa w Ulanowie nad Sanem, przez lata gimnazjalne w Nisku, przerwane wojną studia we Lwowie, niebezpieczną pracę w konspiracji, a po wojnie działalność na uchodźstwie, do momentu podjęcia decyzji o wyjeździe do Ameryki.

Wychowana jako siódme dziecko w tradycyjnej, religijnej rodzinie, czynna harcerka i członkini organizacji społecznych, od początku wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Zakładała w powiecie Nisko Narodową Organizację Wojskową Kobiet i została jej komendantką na Centralny Okręg Przemysłowy.

Młoda kobieta o niespożytej energii, imponującej odwadze i zdolności podejmowania ryzyka, przeżyła wojnę, podczas której zginęło wiele bliskich jej osób, ale w lecie 1945 r. została aresztowana i przesłuchiwana przez UB. Wyszła na wolność na podstawie amnestii i już w grudniu tego samego roku zdołała przedostać się na Zachód.

Nie był to koniec jej działalności, ale początek następnego etapu. Przenosząc się z kraju do kraju – przez Wiedeń, Pragę, Niemcy, Włochy do Anglii – utrzymywała kontakty z Polakami. W Londynie należała do Stronnictwa Narodowego, do koła AK, do SPK i Zjednoczenia Polek, brała czynny udział w pracach organizacji, między innymi w wysyłaniu paczek do rodzin w Polsce, które miały kogoś siedzącego w więzieniu. 

Małżeństwo i urodzenie synka było początkiem etapu stabilizacji – w Ameryce. A tu – jak wiadomo – Maria Mirecka Loryś była jedną z osób najenergiczniej pracujących w akcji pomocy Polakom, zwłaszcza tym, którzy po zmianie granic pozostali na dawnych polskich ziemiach.

W książce znalazły się wspomnienia przyjaciółek autorki, z którymi współpracowała w czasie wojny, oraz siedem napisanych przez nią samą rozdziałów, poświęconych rodzeństwu. 

Zakończenie stanowi historyczne opracowanie Krzysztofa Kaczmarskiego "Saga rodu Mireckich", które ukazało się w Polsce w 2007 roku. Gęsty od nazwisk, dat i wydarzeń tekst o tej niezwykle zasłużonej rodzinie kończy się zdaniem, które warto przytoczyć: "Z ośmior-ga rodzeństwa żyje już tylko Maria Mirecka-Loryś. Formalnie mieszka w Chicago, choć od lat część roku spędza w rodzinnych Racławicach. Co roku latem jeździ na Wschód z darami dla Polaków. (…) Gdy piszę te sława, wybiera się w kolejną podróż…"

Teraz,  w roku 2011,  jest to wciąż aktualne. Pani Maria w dalszym ciągu  jeździ z darami na Wschód.

Książkę "Odszukane w pamięci" Marii Mireckiej-Loryś można kupić w Muzeum Polskim, dzwoniąc do dyrektora Jana Lorysia, tel. (773) 384-3352 w. 101.

Krystyna Cygielska