Polonię cieszy renesans zainteresowania i w Ameryce i w Polsce jej największymi bohaterami. Po tym jak w ubiegłym roku Kongres Stanów Zjednoczonych uczcił generała Kazimierza Pułaskiego przyznając mu honorowe obywatelstwo, w tym roku, dzięki darowiźnie amerykańskiego banku, ma stanąć w Warszawie – wzorowany na monumencie z Waszyngtonu – pomnik Tadeusza Kościuszki. Ten polsko-amerykański pomnik Naczelnika Insurekcji i współtwórcy zwycięstwa pod Saratogą ma być wzniesiony przy placu Żelaznej Bramy, naprzeciwko Pałacu Lubomirskich, nieopodal Parku Saskiego.
I wprawdzie Kościuszko ma już pomnik u stóp Wzgórza Wawelskiego w Krakowie, w centrum Łodzi czy w Szydłowcu, to jednak jego pomnik nie powstał dotychczas w stolicy, bo było sporo przeszkód. Do czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku Kościuszko kojarzył się zaborcom z powstaniami narodowymi. W okresie międzywojennym zainteresowanie budową pomnika w Warszawie było niewielkie. Po wojnie próbę wzniesienia pomnika podjęto już w 1946 roku, w dwusetną rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki, ale zaangażowanie w tę inicjatywę ludzi postrzeganych przez władze PRL jako antyreżymowi stało się przeszkodą nie do przebycia.
W 2003 roku powstało obecne Stowarzyszenie Budowy Pomnika Tadeusza Kościuszki w Warszawie. Jego prezesem jest profesor Marian Marek Drozdowski – Dyrektor Instytutu Historii PAN, a jednym z wiceprezesów znany w Chicago Józef Szaniawski. Członkowie Stowarzyszenia od początku zaczęli poszukiwać sponsora budowy pomnika w Warszawie. Jeden z nich wpadł na pomysł, by odtworzyć tablicę Kościuszki na budynku, gdzie przed wojną mieścił się ratusz, a obecnie urzęduje Citi Bank i zaproponować jego przedstawicielom sfinansowanie budowy pomnika. I udało się.
W 2006 roku Stowarzyszenie otrzymało 1 mln zł na budowę pod warunkiem , że nie będzie otwartego konkursu, który pochłonąłby około 40 procent kosztów budowy.Warszawski pomnik ma być artystyczną kopią obelisku autorstwa Antoniego Popiela, który stoi w Waszyngtonie, na skwerze La Fayette'a, naprzeciwko Białego Domu. Popiel był profesorem Politechniki Lwowskiej, który stworzył m.in. fronton opery w tym mieście. Pomnik w Waszyngtonie jest symbolem wkładu nie tylko Kościuszki, ale całej Polonii w cywilizację amerykańską. Został ofiarowany 11 maja 1910 roku jako dar Polonii. W Warszawie kopię obelisku w oparciu o zdjęcia i pomiary pomnika w Waszyngtonie wykonali artyści z rodziny rzeźbiarskiej Sieków. Obelisk został już odlany i jest przygotowywany do ustawienia .
Odsłonięcie pomnika jest planowane na 2 maja, w święto Polonii i Dzień Flagi. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem otoczenia. Trzeba podwyższyć teren, by był on widoczny na tle pałacu, oświetlić obelisk, stworzyć obok mały trawnik, tak jak w Waszyngtonie i postawić ławki, by otoczenie było przyjazne dla mieszkańców. Stowarzyszenie Budowy Pomnika Kościuszki w Warszawie pragnie by okolice pomnika stały się miejscem spotkań warszawiaków, uroczystości patriotycznych oraz symbolem pamięci i wdzięczności dla Polonii świata. Na uroczystość odsłonięcia pomnika przedstawiciele Stowarzyszenia planują zaprosić, oprócz przedstawicieli Polonii, wojska i władz także młodzież, by przybliżyć jej historię i postać Tadeusza Kościuszki.
Wojciech Minicz
Redakcja
