Badania, których wyniki mogą być nieprawdziwe, gdyż nie udaje się ich powtórzyć, znacznie częściej pojawiają się w mediach, ponieważ są bardziej interesujące niż badania, które są weryfikowane poprzez powtarzanie ich – stwierdzili naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego.
Wynik ich analizy opublikowano w „Science Advances”.
Naukowcy przyjrzeli się badaniom opisanym w najlepszych czasopismach dotyczących psychologii, ekonomii i nauk przyrodniczych lub ścisłych. Stwierdzili, że tylko 39 proc. ze 100 artykułów na temat psychologii zostało zweryfikowanych metodą replikacji, czyli powtórzenia. Wskaźniki replikacji wyniosły 61 proc. w przypadku 18 badań ekonomicznych i 62 proc. w przypadku 21 badań z zakresu nauk przyrodniczych lub ścisłych.
Jednak to artykuły, których wyników później nie udało się powtórzyć, wzbudziły większe zainteresowanie: były cytowane 153 razy częściej niż te, których ustalenia można było powtórzyć.
Największa różnica występowała w przypadku artykułów dotyczących nauk przyrodniczych i ścisłych – te, których nie udało się powtórzyć, były cytowane 300 razy częściej niż te, które zostały zreplikowane.
Autorzy badania podkreślili, że eksperci potrafią przewidzieć, które wyniki uda się powtórzyć. „Biorąc to pod uwagę, pytamy: +Dlaczego badania, których wyniki są nie do zreplikowania, są akceptowane do publikacji?+” – napisali.
Zasugerowali, że czasopisma stosują niższe standardy wobec badań, których wyniki są bardziej interesujące. „Ciekawe lub atrakcyjne odkrycia są również częściej omawiane przez media lub udostępniane na platformach takich jak Twitter, przyciągając wiele uwagi, ale to nie oznacza, że są one prawdziwe” – ocenił jeden z autorów analizy, prof. Uri Gneezy, w komunikacie prasowym uniwersytetu.
Zdaniem autorów publikacja niezweryfikowanych badań może mieć znaczący i trwały wpływ. Wskazali na fałszywe badanie opublikowane w „The Lancet” w 1998 roku, które wskazywało na rzekomy związek między szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce a autyzmem. Mimo że 12 lat później „The Lancet” wycofał publikację, wiele osób nadal się na nią powołuje, twierdząc, że autyzm jest powiązany ze szczepionkami.
Autorzy publikacji w „Science Advances” zaapelowali do czytelników o ostrożność, gdy jakieś badanie jest szczególnie ciekawe, a do naukowców powołujących się na często omawiane w mediach badania – o sprawdzenie, czy dostępne są dane dotyczące ich replikacji. (PAP)
