Pod koniec listopada 2008 r. opublikowane zostały (Federal Register: November 26, 2008, Vol. 73, Number 229) zmiany w przepisach dotyczących tzw. pracowników religijnych. Zmiany te, zdaniem ich autorów, mają na celu, w co być może trudno uwierzyć osobom postronnym, wyeliminowanie zdarzających się dotychczas na dużą skalę nadużyć lub wręcz oszustw imigracyjnych w sprawach imigracyjnych pracowników religijnych. Dotyczy to wszyskich religii i wyznań, które na mocy ustawy imigracyjnej mogą sponsorować osoby potrzebne do wykonywania funkcji innych niż duchownego. Stąd też, nawet informacja na temat tych zmian została zatytułowana „Nowe przepisy wprowadzone dla zapewnienia uczciwości w Programie dla Pracowników Religijnych”.
Przypomnijmy, że do czasu zmian przepisów imigracyjnych w 1990 r. nie istniało w prawie imigracyjnym pojęcie pracowników religijnych jako odrębnej kategorii osób, które dzięki pracy dla instytucji religijnych czy wyznaniowych mogą otrzymać wizy pracownicze lub pobyt stały w oparciu o specjalne przepisy dotyczące wyłącznie tej kategorii. Obowiązujące przed 1990 r.
przepisy przewidywały ułatwioną możliwość imigracji osób duchownych określanych ogólnie zbiorczym terminem „ministrowie religijni” (ministers of religion). Natomiast osoby nie będące duchownymi a określane jako „pracownicy religijni” mogły się ubiegać o pobyt stały w drodze sponsorowania przez pracodawcę dostępnego dla wszystkich innych kategorii zawodowych. W ramach zmian wprowadzonych w 1990 r. przyjęto rozwiązanie, że pracownicy religijni mogą być sponsorowani na pobyt stały bez konieczności przechodzenia przez procedury przed stanowym urzędem pracy oraz Departamentem Pracy USA, czyli z pominięciem procedury labor certification. Ułatwiło to w poważnym stopniu proces ubiegania się przez takie osoby o przyznanie im pobytu stałego, ale stworzyło też klimat do różnego rodzaju nadużyć, które nie powinny mieć miejsca w ogóle, a w szczególności w sprawach osób sponsorowanych przez Kościół lub różne związki wyznaniowe. Przyjęto też zasadę, iż przepisy dotyczące pracowników religijnych przedłużane będą przez Kongres co kilka lat jako tzw. Program dla Pracowników Religijnych (Religious Workers Program). W sumie Kongres przedłużał ten program już cztery razy. Poprzednie przedłużenie wygasło 1 października br. Co do kolejnego przedłużenia nastąpiła poważna różnica zadań pomiędzy Izbą Reprezentantów a Senatem USA. Izba Reprezentanów uchwaliła już w kwietniu br. Religious Workers Visa Extension Act of 2008. Senat uzależnił jednak swoją decyzję w tej sprawie od wprowadzenia w życie dodatkowych przepisów mających na celu wyeliminowanie możliwości nadużywania tego programu, jak to zdarzało się dotychczas. Ostatnie przedłużenie na kolejne sześć miesięcy, tzn. do 6 marca 2009 r., nastąpiło 10 października br., kiedy prezydent podpisał Special Immigrant Nonminister Religious Worker Program Act. Dopiero z chwilą wejścia w życie ostatecznie zatwierdzonych wspomnianych przepisów Religious Workers Visa Extension Act obowiązywać one będą do 1 stycznia 2016 r. Dotyczy to tylko kategorii pracowników religijnych, ponieważ osoby duchowne mogą nadal ubiegać się o pobyt stały w oparciu o dotychczasowe stałe przepisy, odnoszące się do osób duchownych. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż dotychczasowe zabiegi o wprowadzenie do ustawy imigracyjnej również stałych przepisów dla pracowników religijnych jak na razie nie powiodły się, pomimo poparcia takiego rozwiązania m.in. przez Matkę Teresę z Kalkuty.
W oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy imigracyjne, cudzoziemcy mogą ubiegać się o status jako pracownicy ze statusem nieimigracyjnym (wiza R) lub na pobyt stały. W obu przypadkach mogą oni objąć petycją swoich współmałżonków oraz małoletnie dzieci.
Jedna z wprowadzonych obecnie zmian dotyczy konieczności uprzedniego uzyskania przez sponsorującego pracodawcę zatwierdzenia przez USCIS petycji wizowej (I-129, Petition for Alien Worker) dla przyszłego pracownika zatrudnianego na wizie pracowniczej R-1. Eliminuje to dotychczasową możliwość otrzymywania przez te osoby wizy bezpośrednio w konsulacie amerykańskim, co było regułą według poprzednio obowiązujących przepisów. Przed zatwierdzeniem petycji USCIS może przeprowadzić u sponsora kontrolę, mającą na celu ustalenie czy spełnia on przewidziane prawem warunki do zatrudnienia cudzoziemca na wizie pracowniczej.
Zatwierdzenie petycji wizowej wymagać będzie poświadczenia przez potencjalnego pracodawcę, iż sponsorowany ma autentyczny zamiar pracy dla sponsora oraz wymagane dla danej pozycji kwalifikacje, a także, iż sponsor posiada niezbędne środki na wynagrodzenie sponsorowanego pracownika. Poświadczenie powinno być poparte „rzetelnymi i weryfikowalnymi” dokumentami. Nie wystarczy więc już, jak to miało miejsce poprzednio, sama oferta pracy w postaci listu od sponsora.
Skrócono też okres trwania początkowego statusu osoby na wizie R-1 z 36 do 30 miesięcy, co ma ułatwić USCIS sprawdzenie, przed ewentualnym jego przedłużeniem, czy zarówno pracownik jak i jego sponsor wypełniają wynikające z petycji warunki zatrudnienia. Nowe przepisy przewidują możliwość uzyskania przez pracownika religijnego tylko jednego przedłużenia na kolejny okres 30 miesięcy. W ramach omawianych przepisów utrzymano więc ustawową zasadę, że pracownik religijny może legalnie być zatrudniony na wizie R-1 przez okres do 5 lat. Aby uzyskać nową wizę R-1 będzie on musiał przebywać poza terenem USA przez okres jednego roku. Nowością jest również nałożenie na sponsora obowiązku zawiadomienia w ciągu czternastu dni USCIS o ewentualnych zmianach w warunkach zatrudnienia oraz o zakończeniu zatrudnienia pracownika religijnego.
Interesującą i korzystną zmianą jest przyjęcie, iż wynagrodzenie zarówno pracownika na wizie R-1, jak i sponsorowanej osoby duchownej może być w formie stałego wynagrodzenia lub w innej postaci. Z doświadczenia wiadomo, iż poprzednio wielu sponsorów w tej kategorii, ze względu na charakter ich działalności, miało często zasadnicze problemy z wykazaniem finansowej możliwości regularnego wypłacania wynagrodzenia w formie płacy. Sponsor musi jednak nadal wykazać, iż jest w stanie dostarczyć sponsorowanemu pracownikowi religijnemu środków na jego utrzymanie. Z konieczności wykazywania posiadania takich środków wyłączono tylko sponsorów sprowadzających misjonarzy do czasowej pracy misyjnej w ramach programów misyjnych danej organizacji religijnej.
Do pozytywnych zmian w omawianych przepisach można też zaliczyć postanowienia dotyczące czasokresu wymaganej praktyki w kategorii pracownika religijnego. Według dotychczasowych zasad sponsorowany na wizę R-1 lub na pobyt stały musiał wykazać, iż posiadał w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie podania o wizę pracowniczą lub o pobyt stały co najmniej dwa lata praktyki w pełnieniu funkcji, związanych z daną pozycją pracownika religijnego. Nowe przepisy stwierdzają, iż doświadczenie to nie musi być w pełnieniu przez cały wymagany dwuletni okres czasu tych samych funkcji lecz można do niego zaliczyć również pracę na innych pozycjach. Zniesiono również wymóg wykazania ciągłości dwuletniej praktyki dopuszczając w niej przerwy, tak długo jak praca ta była wykonywana za zgodą związku wyznaniowego i służyła celom religijnym.
Wydaje się, że przedłużenie mocy obowiązującej przepisów dotyczących pracowników religijnych na kolejne siedem lat pozwoli na ustabilizowanie sytuacji imigracyjnej pracowników religijnych z korzyścią nie tylko dla nich samych i ich sponsorów, ale także wiernych różnych wyznań, którzy dzięki ich pracy mogą korzystać z pełniejszego zakresu opieki re
ligijnej w Kościele czy licznych związkach religijnych. W związku bowiem z brakiem wystarczającej liczby powołań do stanu duchownego osoby te, choć nie spełniają funkcji liturgicznych, stanowią jednak istotną pomoc w działalności różnych wyznań, wypełniając istotne funkcje jak np. nauczycieli religii, organistów, kierowników chórów kościelnych itp., bez których trudno sobie wyobrazić sprawnie działającą parafię.
Dr Leszek A. Sosnowski
Adwokat
Law Office
of Les A. Sosnowski
30 N. LaSalle, Suite 3900
(312) 726-1210
