Prowadzone od lat działania, głównie przez związki zawodowe, na rzecz podniesienia najniższej płacy do 15 dol. na godzinę opierają się na argumentach, że najmniej zarabiający ograniczą korzystanie z rządowych programów opieki społecznej, a co za tym idzie, pozwolą zaoszczędzić pieniądze podatników. Tymczasem sondaże wskazują na coś zupełnie przeciwnego.
Najnowsze badania dowodzą, że federalna czy stanowa podwyżka minimalnej płacy nie ma większego wpływu na to, by posiadający zatrudnienie dorośli rezygnowali z korzystania z takich programów jak Medicaid czy Supplemental Nutrition Assistance Program (SNAP), do niedawna znany jako program znaczków żywnościowych.
Z badań częściowo subsydiowanych przez konserwatywny Employment Policies Institute jednoznacznie wynika, że z podwyżki najniższej płacy do 15 dol. na godzinę skorzysta niewielu odbiorców tych społecznych świadczeń. Wymierne korzyści z podwyżki odniesie tylko 12 proc. korzystających z programu SNAP i zaledwie 10 proc. uprawnionych do Medicaid.
Autorzy badań próbowali określić wpływ podwyżki najniższych uposażeń na zakres świadczeń w czterech innych programach dla najuboższych – Free and Reduced Price School Nutrition Program, Housing Assistance, Temporary Assistance for Needy Families i Social Supplement Nutrition Program for Women, Infants and Children. Trwające przez trzy dekady badania prowadzono we wszystkich 50 stanach.
Badania wykazały, że choć podwyższona najniższa płaca pomogła niektórym zatrudnionym zrezygnować z korzystania z zasiłków opieki społecznej, to jednak wielu z nich wciąż nie mogło sobie na taki krok pozwolić. – Mimo urzędowej podwyżki płacy wciąż muszę pobierać znaczki żywnościowe i dopłatę do mieszkania, bo bez tej pomocy nie udałoby się mojej rodzinie przeżyć – mówi Zbigniew Zarzycki z Racine w Wisconsin, pracownik firmy sprzątającej i wdowiec wychowujący dwoje dzieci, objęty ustawową podwyżką płac.
Okazuje się bowiem, że podwyżka najniższych uposażeń ma też swoje ciemne strony. Pracodawcy ograniczyli liczbę miejsc pracy lub skrócili tydzień pracy. – Więcej zarabiam na godzinę, lecz mój tydzień pracy został zredukowany o jeden dzień – wyjaśnia Zarzycki.
– Moja płaca podskoczyła, ale większą część podwyżki pożarły wyższe koszty wynajęcia mieszkania. Dzieci dalej muszą korzystać z bezpłatnego dożywiania w szkole – wyjaśnia Maria Zalewski, pracownica firmy sprzątającej w Chicago i samotna matka trojga dzieci.
Zalewski cieszy się stałym zatrudnieniem, jednak wciąż musi korzystać z pomocy opieki społecznej. Badania naukowców University of California dowodzą bowiem, że na czele większości gospodarstw domowych, które korzystają z pomocy społecznej, stoją najczęściej samotne matki lub ojcowie, którzy pobierają zasiłki, choć posiadają stałe miejsce zatrudnienia.
Z sondaży wynika, że 56 proc. pomocy federalnej lub stanowej, głównie w postaci programów Medicaid, znaczków żywnościowych lub Earned Income Tax Credit, otrzymują rodziny, w których przynajmniej jedna osoba jest zatrudniona na cały etat.
W niektórych gałęziach amerykańskiej gospodarki mniej więcej połowa zatrudnionych jest zmuszona korzystać z zasiłków opieki społecznej. W sektorze restauracji typu fast food 52 proc. zatrudnionych pobiera zasiłki. Wśród opiekujących się osobami starszymi wskaźnik ten wynosi 48 proc., a wśród opiekujących się dziećmi – 46 proc. jest zmuszonych wyciągać rękę po zasiłki. Aż 25 proc. nauczycieli akademickich zatrudnionych na część etatu nie jest w stanie przeżyć bez pomocy społecznej.
Badania potwierdzają więc już od dawna wysuwane twierdzenia, że to podatnicy subsydiują tych zatrudnionych, którzy najmniej zarabiają. Raport z 2013 r. sporządzony przez demokratycznych członków Kongresu dokładnie wylicza, że – przykładowo – zatrudniający 300 pracowników sklep Wal-Mart Supercenter w Wisconsin kosztuje podatników 904 542 dol. rocznie czyli ok. 5815 dol. na jednego zatrudnionego. Dyrekcja Wal-Mart zapowiada jednak, że od 1 stycznia 2016 r. każdy pracownik będzie zarabiał przynajmniej 10 dol. na godzinę.
Nie trzeba być jednak ekspertem od ekonomii, by stwierdzić, że nawet taka podwyżka płacy nie jest wystarczająca, by móc wynająć przyzwoite mieszkanie. Aby móc wynająć mieszkanie w San Francisco, pracujący członkowie rodziny musieliby zarabiać 39,65 dol. na godzinę. Dopiero przy takiej płacy typowa rodzina może sobie pozwolić na „luksus” mieszkania w apartamencie z dwoma sypialniami. W całym kraju przeciętny lokator musiałby zarabiać przynajmniej 19,35 dol. na godzinę, by móc wynająć mieszkanie tej wielkości. To o 4 dol. więcej niż wynosi średnia płaca amerykańskiego pracownika.
Także w przypadku amerykańskich stanów osoba zarabiająca minimum stanowe czy federalne nie może sobie pozwolić nawet na wynajęcie mieszkania z jedną sypialnią po wolnorynkowej cenie. By móc zamieszkać w takim mieszkaniu najniżej zarabiający musiałby pracować przynajmniej 86 godzin w tygodniu.
Okazuje się, że najwyższe czynsze pobierają gospodarze domów na Hawajach, gdzie dochody rodziny musiałyby wynosić przynajmniej 31,61 dol. na godzinę, by mogła pozwolić sobie na mieszkanie z dwoma sypialniami. Na opłacenie czynszu za mieszkanie tej wielkości potrzeba więc czterech najniższych pensji. W Waszyngtonie DC, który znalazł się na drugiej pozycji w tej kategorii, zarobki rodziny musiałyby wynosić przynajmniej 28,04 dol. na godzinę. W Illinois na opłacenie czynszu za 2-pokojowe mieszkanie trzeba się legitymować zarobkami na poziomie 18,78 dol. na godzinę. Tymczasem najniższa płaca w Illinois nie przekracza obecnie 8,25 dol. na godzinę.
– Jestem przekonana, że gdyby nawet moja płaca podskoczyła do 15 dol. na godzinę, to i tak by nie wystarczyła do pokrycia wysokich kosztów mieszkania. Pomoc stanu wciąż będzie konieczna – przewiduje Maria Zakrzewski.
A. Kazimierczak
