fot.RADEK PIETRUSZKA/EPA-EFE/Shutterstock
Dźwiękiem syren o godz. 17, w godz. „W”, o której wybuchło Powstanie Warszawskie, składaniem kwiatów w miejscach pamięci oraz mszami św. w intencji ofiar uczczono w czwartek w całym kraju 75. rocznicę wybuchu zrywu powstańczego w stolicy.
Godzina „W” była formalnym początkiem Powstania Warszawskiego. Władze wielu miast m.in. Poznania, Rzeszowa, Szczecina, Katowic, Łodzi i Trójmiasta zdecydowały o uczczeniu rocznic wybuchu powstania dźwiękiem syren, mieszkańcy upamiętniali je minutą ciszy. Zaplanowano również uroczyste msze św. w intencji ojczyzny, żołnierzy poległych za wolność i ofiar powstania.
A Gdyni uroczystości odbyły się na placu przed pomnikiem Armii Krajowej na Skwerze Kościuszki. Modlitwę odmówił dziekan Marynarki Wojennej ks. kmdr Zbigniew Rećko. Miasto uczciło rocznicę także odsłonięciem plenerowej ekspozycji fotografii z Powstania Warszawskiego, autorstwa gdynianina Joachima Joachimczyka „Joachima”, prasowego sprawozdawcy wojennego. Gdańsk upamiętnił Powstanie pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego, gdzie m.in. złożono wieńce i odbył się apel pamięci.
Zorganizowano go także w Muzeum II Wojny Światowej, gdzie odbyła się też oficjalna prezentacja „Kartki z Powstania” – pierwszego w Polsce filmu wykonanego w technologii VR (wirtualnej rzeczywistości) opartego na epizodach z historii sierpnia’44 w stolicy. Uroczystości sopockie miały miejsce pod pomnikiem Armii Krajowej w Parku im. Sanitariuszki Inki. Odczytano apel poległych, zabrzmiała salwa honorowa i złożono kwiaty. Wręczono też m.in. odznaczenia państwowe.
75. rocznicę wybuchu Powstania uczczono także w Poznaniu, gdzie złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą Armię Krajową. O 17.00 dziesiątki mieszkańców upamiętniło minutą ciszy godzinę „W”. W Powstaniu Warszawskim, według różnych źródeł, brało udział od ok. 800 do 1000 Wielkopolan.
Rzeszów uczcił rocznicę apelem poległych, salwą honorową i złożeniem wieńców pod pomnikiem Pamięci Armii Krajowej Podokręgu Rzeszów przy Placu Armii Krajowej. Wystawy okolicznościowe przygotowały Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej i rzeszowski IPN, który zorganizował także warsztaty edukacyjne.
W Krakowie budynki użyteczności publicznej, place, tramwaje i autobusy udekorowano biało-czerwonymi flagami. O godz. 17 pojazdy komunikacji miejskiej zatrzymały się na chwilę, aby przy dźwięku syren oddać cześć bohaterom powstania. W bazylice Mariackiej odbyła się msza św. w intencji ojczyzny i poległych za wolność. Kraków uczcił rocznicę także apelem pamięci, salwą honorową i złożeniem kwiatów przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Na wieczór zaplanowano wspólne śpiewanie pieśni patriotycznych na Małym Rynku.
Kilkaset osób zebrało się na pl. Szarych Szeregów w Szczecinie, wiele z nich miało ze sobą biało-czerwone flagi. Gdy o 17.00 zawyły syreny alarmowe, zapalono czerwone race, przystanęły też samochody, a ich kierowcy uruchomili klaksony. Wiele osób skandowało „cześć i chwała bohaterom”.
Na Warmii i Mazurach wojewódzkie obchody 75. rocznicy wybuchu powstania odbyły się w Dąbrównie w pow. ostródzkim. Złożono wieńce przed Pomnikiem Powstania Warszawskiego, który jest jednym z najstarszych w kraju upamiętnień zrywu. Kapliczkę z marmurową tablicą upamiętniającą poległych w „Powstaniu Sierpniowym” odsłonięto 1 sierpnia 1946 r. w tajemnicy przed komunistycznymi władzami. Zbudował ją Mikołaj Wasik, który walczył w Powstaniu w Zgrupowaniu Chrobry II pod ps. „Wąsaty”, a po wojnie osiadł na Mazurach i był pierwszym wójtem Dąbrówna.
W Kielcach lokalny IPN i Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich przygotowali rekonstrukcję historyczną ukazującą życie mieszkańców okupowanej stolicy. Główne uroczystości odbyły się na Skwerze Szarych Szeregów przed Pomnikiem Harcerzy Poległych za Ojczyznę, gdzie złożono wieńce.
Koszalińskie Muzeum Obrony Przeciwlotniczej zorganizowało spotkanie z uczestnikami powstania, podczas którego zaprezentowano eksponaty związane z warszawskimi walkami. Słupsk przypomniał mieszkańcom o powstaniu rekonstrukcją wydarzeń z 1944 r. Posterunek honorowy przy Pomniku Powstańców Warszawskich wystawił Batalion Obrony Bazy w Redzikowie. Z udziałem kompanii honorowej WP przy pomniku odprawiono mszę polową, odczytano apel pamięci i złożono kwiaty.
W 75. rocznicę wybuchu Powstania, o godz. 17.00, hołd bohaterom zrywu oraz 13 tys. mieszkańców stolicy, których Niemcy deportowali do Auschwitz, oddali pracownicy Muzeum Auschwitz. Dyrektor Piotr Cywiński złożył kwiaty przed Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11. W tym miejscu Niemcy rozstrzelali wiele tysięcy osób, głównie Polaków.
W Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach (Opolskie) przed obeliskiem upamiętniającym grupę 6 tys. żołnierzy powstania i cywili, którzy zostali uwięzieni w stalagu 344 Lamsdorf, zapalono znicze. Główne uroczystości wojewódzkie odbyły się pod pomnikiem Armii Krajowej. Wrocław upamiętnił rocznicę zrywu przed pomnikiem rtm. Witolda Pileckiego, gdzie złożono kwiaty. Po uroczystości odprawiona została msza św. w Kościele Garnizonowym pw. św. Elżbiety.
Na Rynku w Katowicach, przy Pomniku Śląskich Harcerek i Harcerzy, odbył się uroczysty apel z udziałem harcerzy. W tamtejszym Przystanku Historia – Centrum Edukacyjnym IPN im. Henryka Sławika miał miejsce pokaz filmu Marka Widarskiego „Powstanie i medycyna. Chcieliśmy żyć”.
Przedstawiciele łódzkich władz lokalnych i instytucji, organizacji społecznych i kombatanckich oddali hołd powstańcom na Starym Cmentarzu, gdzie zgromadzili się przy grobie gen. bryg. Franciszka Edwarda Pfeiffera „Radwana”. Wcześniej pracownicy IPN prowadzili akcję upamiętniania mogił powstańców na łódzkich cmentarzach, dekorując je biało-czerwonymi szarfami; sporządzony przez nich wykaz miejsc pochówku osób związanych z Powstaniem Warszawskim liczy obecnie 150 pozycji.
Na płockim zabytkowym cmentarzu miejskim, przy Pomniku Żołnierzy Armii Krajowej, złożono kwiaty. Odczytano rozkaz komendanta Hufca ZHP Płock im. Obrońców Płocka 1920 r., upamiętniający rocznicę warszawskiego zrywu powstańczego z 1944 r. Hołd Powstańcom Warszawskim oddały też sygnałami dźwiękowymi jednostki płynące Wisłą i kierowcy przejeżdżający ulicami miasta. Według źródeł w Powstaniu Warszawskim uczestniczyło ok. 60 płocczan.
W Lublinie obchody odbyły się przy Pomniku Nieznanego Żołnierza, gdzie miał miejsce apel pamięci, żołnierze oddali salwę honorową, złożono także kwiaty i zapalono znicze. (PAP)
fot.PIOTR NOWAK/EPA-EFE/Shutterstock
