Nie jest tajemnicą, iż Konsulat RP w Chicago od lat wytrwale wspiera Muzeum Polskie w wysiłkach ocalenia i przechowania dóbr kultury polonijnej dla przyszłych pokoleń. W tym roku, dzięki pośrednictwu Konsulatu muzeum otrzymało dotacje na kilka ważnych projektów z Ministerstwa Kultury RP. Wśród tychże dotacji znajduje się hojny grant na rzecz Funduszu Digitalizacji Fotografii. Dzięki tej dotacji będziemy w stanie znacznie zwiększyć cyfrową bazę danych fotografii oraz, pod koniec roku 2013, umieścić tą bazę danych w internecie.
Konserwacja fotografii z kolekcji MPA
Pod koniec 2012 roku MPA opracowało plan konserwacji wybranych, cennych fotografii z kolekcji. Apel o datki na ten cel był następnie opublikowany w kwartalniku MPA, zimą 2013 roku.
Pierwszy z zakonserwowanych obiektów to unikatowy kolaż z fotografią cenionej w Chicago śpiewaczki operowej Róży Kwasigroch z domu Kiołbassa. Zdjęcie jest otoczone dekoracyjną kompozycją suszonych roślin, motyli i żuków, ułożonych na wyciętym z czerwonego materiału kształcie liry. Kolaż jest oprawiony w masywną (4×3 stopy) mahoniową ramę artystycznie rzeźbioną z motywem winorośli i zwieńczeniem w kształcie orła. Dedykacja w kartuszu w górnej i dolnej części ramy brzmi: „Swej członkini honorowej Pani Róży Kwasigroch w dowód uznania na niwie śpiewaczej – Chór Dudziarz, 29-12-1918”
Inez Litas z Liparini Conservation Studio w Evanston, Il, doprowadziła obiekt do stanu pierwotnej świetności czyszcząc zabrudzone fragmenty, stabilizując najbardziej kruche i narażone na zniszczenie części. Pęknięte szkło zostało wymienione na szkło z filtrem zatrzymującym promienie UV. Wymieniona została również zakwaszona tektura z tyłu ramy na podłoże bezkwasowe o jakości archiwalnej.
Tektura z tyłu ramy okazała się być przyciętym plakatem Howarda Chandler’a Christy (1873-1952), amerykańskiego ilustratora, który znany był z powielania jednego typu Amerykanki – pięknej, wyidealizowanej kobiety. W czasie I wojny światowej te tzw. „Christy Girls” (Dziewczyny Christy’ego) okupowały niezliczone plakaty zachęcające do zaciągnięcia się do wojska. Nasz plakat z 1917 roku, „Fight or Buy Bonds” (Walcz lub kup obligacje wojenne), przedstawia kobietę – personifikację Ameryki, wymachującą flagą.To jeden z najpopularniejszych plakatów Chrysty’ego.
Wraz z końcem wojny skończyło się zapotrzebowanie na te plakaty. Artysta rzemieślnik przygotowujący kolaż nie zastanawiał się prawdopodobnie nad jego przycięciem i użyciem w celu zabezpieczenia tyłu ramy. Dziś trudno znaleźć plakaty wojenne Christy’ego w idealnym stanie.
Ciekawe jest to przypadkowe zestawienie „Christy Girl” z plakatu oraz naszej polonijnej gwiazdy opery Róży Kwasigroch. Personifikacja z plakatu zachęcała Amerykanów do wstąpienia do wojska i walki na froncie, lub przynajmniej do wsparcia wojennego funduszu przez zakup specjalnych bonów. Pani Kwasigroch występowała w niezliczonych koncertach organizowanych zarówno przez Amerykanów jak i Polonusów na rzecz funduszu wojennego i ofiar wojny. Ponoć nigdy nie odmówiła występu żadnej organizacji charytatywnej. Za tą szlachetną postawę i talent była ceniona i uwielbiana w Chicago. Lokalne chóry zabiegały o jej uwagę i członkostwo. Nic dziwnego, iż chór Dudziarz postanowił uhonorować swoją gwiazdę tak wspaniałym prezentem na jednym z koncertów. Ponoć ówczesny dyrektor chóru Rudolf Hensel osobiście zbierał motyle, ćmy, żuki i rośliny przez ponad 2 lata, by mogły się znaleźć na tej do tej kompozycji.
Firma fonograficzna Victor nagrała około 30 utworów Róży Kwasigroch. Jedno z nich: „Dziewczę z buzią jak malina” http://www.loc.gov/jukebox/recordings/detail/id/2342/ znajduje się w kolekcji muzycznej MPA. To i kilkunaście innych nagrań w wykonaniu Kwasigroch są dostępne do odłuchania na stronie internetowej Biblioteki Kongresu (The Library of Congress)
Fotografie polskich pionierów w San Francisco
Istnieje w zbiorach MPA mała grupa kilkunatu fotografii albumowych w stylu Carte-de-Visite (rodzaj fotograficznej wizytówki, którą się zwyczajowo wymieniano wraz ze wzrostem popularności fotografii w latach 60-tych XIX wieku). Fotografie te zwróciły naszą uwagę ze względu na prośbę, jaka wpłynęła do nas ostatnio z Domu Polskiego w San Francisco z okazji 150-lecia Stowarzyszenia Polaków w Kalifornii. Jesteśmy w dalszym ciągu na etapie badań i identyfikacji osób przedstawionych na tych fotografiach. Ta grupa zdjęć została podarowana muzeum w 1848 roku przez Franciszka Kowalkowskiego, sekretarza Stow. PRCUA #57, imienia św. Stanisława. Jedno ze zdjęć przedstawia założycieli tejże grupy, powstałej w 1889 roku.
Wielu polskich pionierów w Kalifornii przyciągnęła „gorączka złota” lat 1860-1880. Polscy emigranci trudnili się kreśleniem map, poszukiwaniem złota, jubilerstwem i naprawą sit. Wielu z nich było wygnańcami po powstaniach listopadowym i styczniowym.
Inna grupa osiedleńców w Kalifornii to artystyczna kolonia skupiająca się wokół aktorki Heleny Modrzejewskiej, która przyjechała do Kalifornii w 1876 roku i rezydowała kolejno w Anaheeim i Santiago Canyon. Do tej grupy intelektualistów należeli m.in. pisarz, noblista Henryk Sienkiewicz oraz pianista i mąż stanu Ignacy Jan Paderewski.
Materiały z Archiwum MPA będą wykorzystane przez Dom Polski w jubileuszowym pokazie slajdów w czasie bankietu, na wystawie oraz w specjalnej broszurze.
Julita Siegel,
kustosz kolekcji fotografii MPA
