Porządkując i katalogując fotograficzne archiwum muzealne nie sposób nie zainteresować się twórcami zdjęć, którzy współtworzyli historię Polonii. Dziś o Władysławie Różańskim i jego zakładzie.
Washington Studio
Władysław M. Różański urodził się 15 czerwca 1892 w Warszawie. Miał dwóch braci Zygmunta i Kazimierza. Ojciec był zarządcą posiadłości carskiej w Spale, ale jednocześnie organizował potajemne spotkania antycarskie, a później brał udział w powstaniu styczniowym w 1863 roku, walcząc głównie na Litwie. Władysław przybył do Ameryki w 1913 roku.
Przed opuszczeniem ojczyzny terminował u trzech najlepszych wówczas fotografów warszawskich – Tyraspolskiego, Mieczkowskiego i Idzikowskiego. Kiedy zdobył wystarczającą wiedzę i doświadczenie, zdecydował się wyemigrować do Ameryki i otworzyć własne studio. Być może zainspirował go jeden z nauczycieli – Jan W. Idzikowski, który prowadził w Chicago studio fotograficzne od 1896 do 1900 roku przed powrotem do Warszawy i otwarciem eleganckiego atelier „Conrad” w 1901 roku.
Różański kupił zakład fotograficzny od Sandersa i Grossa przy ulicy 879 Milwaukee. Pod nazwą „Washington Studio” prowadził interes wspólnie z bratem Zygmuntem. Bracia pieczętowali swoje fotografie stemplem „Rozanski Bros” do lat 30., kiedy Zygmunt otworzył własne studio z lokalizacją bliżej chicagowskiego śródmieścia. Władysław przeniósł zakład pod adres 1129 Milwaukee Avenue. Po ożenku z Leokadią Zofią z Malinowskich stworzyli zgrany tandem fotografa i asystentki. Ich studio było najpopularniejsze wśród lokalnych i przyjezdnych Polaków. Na długiej liście liderów i osobistości z Polski, którzy odwiedzili atelier i pozowali dla państwa Różańskich, znajdują się m.in. nazwiska generała Hallera, hrabiny i hrabiego Zamojskich, profesora Dybowskiego, poety Kazimierza Wierzyńskiego, tenora Jana Kiepury, tancerki i aktorki Leokadii Halamy, prezesa PKO doktora Henryka Grubera.
Józef Haller, generał Armii Polskiej, napisał na jednym ze swoich portretów z 1934 roku: „Pan Władysław M. Różański wykonał wiele prawdziwie artystycznych dzieł fotograficznych w czasie mego pobytu w Chicago i w okolicy, za co wyrażam me szczere uznanie”.
Wacław Gawroński, Konsul Generalny RP w Chicago, napisał na fotografii z 1938 roku: „Państwu Różańskim – na pamiątkę mile spędzonych chwil w Ich studio, ze szczerym uznaniem za Ich artystyczne i piękne prace fotograficzne”.
Kapitan Zbigniew Burzyński, pionier polskich zawodów balonowych i mistrz świata w tychże, wyraził podziw w następujących słowach na swoim portrecie należącym do wojskowych pamiątek z 1938 roku: „Jestem wprost zachwycony Pana fotografiami…”
Władysław Różański otrzymał za swoje prace wiele medali i nagród, między innymi srebrny medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (PeWuKa) w 1929 roku. Różański cieszył się powodzeniem, uznaniem i sukcesem w swojej działalności zawodowej do momentu przejścia na emeryturę w 1965 roku.
Brat Władysława, Kazimierz poślubił Pelagię (Bess) Kiliński, sportretowaną przed rodzinną lodziarnią na popularnej fotografii z kolekcji MPA, zrobionej przez Władysława w 1913 roku. Syn Kazimierza i Pelagii Edward Kazimierz poszedł w ślady wujka. Pracował w Washington Photo Studio w latach 1931-1942. W latach 1945-50 był fotoreporterem polskiego pisma codziennego „Zgoda”. Archiwum MPA posiada kolekcję dokumentów i wycinków prasowych zebranych przez Edwarda, który był czynnie zaangażowany w sprawy polonijnej społeczności w Chicago.
W 2007 roku wnuczka Władysława Różańskiego Louise Heselbarth, podarowała MPA 21 fotografii wykonanych przez jej dziadka. Podtrzymujemy kontakt z Panią Heselbarth i jej rodziną, mając nadzieję na uzyskanie dodatkowych informacji o niezwykle utalentowanym i pracowitym artyście rzemieślniku, który aparatem utrwalił długi rozdział historii Polonii chicagowskiej.
Poza Studiem Waszyngtona w Chicago funkcjonowały dwa inne popularne zakłady fotograficzne hołdujące nazwą bohaterom wojny rewolucyjnej: Kościuszko Photo Art Company (730 Milwaukee i 1064 Milwaukee Ave., nazywany również Kościuszko Photo Art Studio) i Pułaski Photo Art Studio/Co. (957 Milwaukee). Jak dotąd MPA posiada 20 skatalogowanych fotografii ze studia Kościuszko i 27 ze studia Pułaski oraz blisko 100 fotografii z kolekcji Różańskiego.
Jeśli ktokolwiek z Państwa posiada wiedzę i dokumentację na temat polonijnych właścicieli zakładów fotograficznych w Chicago, bardzo prosimy o podzielenie się tymi informacjami z MPA.
Julita Siegel, kustosz
kolekcji fotografii MPA
