Uroczystość w takiej formule w Chicago zdarzyła się po raz pierwszy. Ceremonia otwarcia Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów, która odbywała się w Markowej k. Rzeszowa, była transmitowana na żywo podczas czwartkowej konferencji prasowej w chicagowskim biurze gubernatora Illinois Bruce’a Raunera.
Pod nieobecność gubernatora proklamację odczytała jego przedstawicielka Ashley Kalus, przypominając, że nawet wiele dekad od tragicznych wydarzeń musimy ciągle do nich wracać i przypominać ich ofiary, by nigdy nie zostały zapomniane. – Musimy czcić miliony ofiar Holocaustu, ale też pamiętać o tych, którzy przeżyli i tych, dzięki którym uratowali swoje życie. W gronie odznaczonych medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” znajduje się najwięcej Polaków. Dobrze się stało, że takie muzeum otwarto w Polsce. Muzeum będzie otaczać pamięcią zarówno ratujących, jak i uratowanych. Ratując jedno życie, ocalili pokolenia – stwierdza rezolucja gubernatora Illinois.
Prowadzący ceremonię konsul Robert Rusiecki przyznał, że uroczystość w takiej formule w Chicago zdarzyła się po raz pierwszy. Wyraził zadowolenie, że wspólnie z Polakami mogliśmy uczestniczyć w uroczystości państwowej, która odbywała się w Polsce. Dzięki sieci placówek dyplomatycznych zarówno Chicago, jak i kilkadziesiąt innych miejsc na świecie mogło otrzymać bezpośredni przekaz. Konsul Rusiecki przyznał, że tego typu wydarzenia przyciągają uwagę osób aktywnych społecznie, którze przybyły w czwartek na podobne konferencje prasowe w przynajmniej 15 krajach świata.– Polonia, władze Illinois i przyjaciele Polski mogli podczas konferencji poznać historię powstania Muzeum Polaków Ratujących Żydów i uczestniczyć na żywo w ceremonii otwarcia tej ważnej placówki. Takie wydarzenie ma zupełnie inny wymiar niż neutralne wiadomości, które czerpiemy z mediów – mówił dyplomata.
W uroczystym otwarciu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej wzięła udział para prezydencka. Tuż przed uroczystością otwarcia prezydent zasadził drzewo owocowe w ogrodzie muzeum.
Muzeum powstało we wsi Markowa koło Łańcuta, gdzie 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Szallów i Goldmanów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w ostatnim miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię. Zabili też szóstkę dzieci Ulmów, w tym najstarszą, ośmioletnią córkę, Stasię.
Celem muzeum jest upamiętnienie, a także upowszechnienie wiedzy o Polakach, którzy podczas okupacji niemieckiej – mimo grożącej kary śmierci – pomagali ludności żydowskiej skazanej przez III Rzeszę na zagładę.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W 2004 r. odsłonięto w Markowej pomnik, który przypomina o tych bohaterskich ludziach. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Wcześniej w czwartek w Łańcucie prezydent Andrzej Duda uczestniczył w uroczystości wręczenia odznaczeń państwowych Polakom ratującym Żydów. Prezydent odznaczył 53 osoby, większość pośmiertnie.
Prezydent zaznaczył, że narody polski i żydowski są razem na polskiej ziemi od tysiąca lat. Jak mówił, Żydzi wielokrotnie przelewali krew za Polskę, by polskie państwo trwało.
„Przez stulecia trwała symbioza Polaków i Żydów na tych terenach; wspólnego sąsiedzkiego życia, realizowania codziennych życiowych potrzeb, robienia interesów, budowania swojego życia osobistego, rodzinnego, budowania swojego życiowego powodzenia” – powiedział prezydent.
Jak podkreślił, mimo zagrożenia ze strony hitlerowców „były w Polsce setki tysięcy ludzi, Polaków, którzy nie odmówili pomocy”. „Dziś miałem zaszczyt, wielki dla mnie jako człowieka, idąc śladami pana prezydenta profesora Lecha Kaczyńskiego, odznaczyć tych, którzy nie zamknęli drzwi, którzy je szeroko otwarli i powiedzieli: 'chodźcie, damy radę’, mając świadomość, czym to grozi” – powiedział prezydent.
Dodał, że ci bohaterowie byli ludźmi od początku do końca, „w każdym momencie dzieląc się schronieniem, dzieląc się chlebem, dzieląc się życiem”.
„Jestem zaszczycony, że mogę w imieniu Rzeczpospolitej, wszystkim państwu – tym bohaterom, ich najbliższym, tym, którzy uwieczniają pamięć o tych niezwykłych czynach –podziękować. Dzięki temu, kim wtedy okazaliście się wy i wasi najbliżsi, także dzięki temu, Rzeczpospolita może być dzisiaj dumna” – powiedział.
Jak podkreślił, Polacy ratując Żydów, okazali się bohaterami równymi tym, którzy walczyli z bronią w ręku z najeźdźcą.
„Bohaterami, o których absolutnie nie wolno zapomnieć, którzy w bezprecedensowy sposób przyczynili się do tego, że byliśmy w stanie przetrwać godnie jako naród i możemy iść dzisiaj – właśnie dzięki Państwu i Państwa najbliższym – z podniesioną głową” – powiedział prezydent.
Przypomniał sentencję wypisaną w Instytucie Jad Waszem mówiącą, że „kto ratuje jedno życie ludzkie, ratuje cały świat”.
Instytut Jad Waszem uhonorował dotychczas blisko 6,5 tys. Polaków Medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
(PAP, ak)
Zdjęcia: Andrzej Kazimierczak
